معاویه دنبال ایجاد دین جدیدی در دروه حکومتش بود

به گزارش ایکنا، فرهاد قدوسی، استادیار سابق دانشگاه اوکلند و عضو فعال جامعه شیعیان دیترویت ایالت میشیگان، هشتم مرداد ماه در مراسم اولین شب عزاداری محرم که از سوی دانشگاه نورث وسترن آمریکا برگزار شد، در سخنانی با موضوع «تاملی در اسلام اموی» به طرح این پرسش پرداخت که اگر امام حسین(ع) قیام نمی‌کردند چه می‌شد و یا علل و عوامل قیام امام(ع) چه بوده است و گفت: قیام عباسیان علیه بنی امیه که ایرانیان هم در آن نقش داشتند قیامی شیعی محسوب می‌شود و شعار آن هم شیعی بود و گرچه بنی عباس آن را به نفع خود منحرف کردند ولی این قیام در تداوم قیام امام حسین(ع) بود که حکومت نزدیک به 90 سال بنی امیه را برچید.

وی با اشاره به اثرگذاری منفی بنی‌امیه در فقه و حدیث و تاریخ به خصوص در بین اهل سنت با بیان اینکه بعضا شاهد تاثیراتی در شیعه هم هستیم، تصریح کرد: سفیانیان و مروانیان دو شاخه اصلی بنی امیه بودند، سفیانیان، معاویه و یزید و مروانیان مروان بن حکم و افراد بعد از او هستند، تفاوت‌هایی بین این دو وجود داشت. سفیانیان، آشکارا و مصمم‌تر به دنبال حذف نور اسلام و اصل دین بودند و اگر قیام امام نبود کاملا به اهدافشان می‌رسیدند ولی مروانیان تغییر رویه دادند و در لوا و لباس اسلام و سوء استفاده از نام پیامبر(ص) اهدافشان را دنبال کردند.

قدوسی بیان کرد: بعد از ظهور پیامبر(ص) و بعدا با انجام فتوحات، قلمرو سرزمین‌های اسلامی گسترش زیادی یافت تا اینکه در دوره امام علی(ع) متوقف شد ولی معاویه وقتی موفق شد به حکومت برسد این فتوحات را گسترش داد و شرق ایران، افغانستان و بخش‌هایی از ترکیه فعلی و ... را اشغال کردند چون اینها دنبال کشورگشایی بودند.

استادیار دانشگاه اوکلند با اشاره به پیش آمدن طاعون و نقش آن در قدرت گرفتن معاویه،  بیان کرد: مسلمین در نبردهای توسعه فتوحات در دوره معاویه، در شهرهای پادگانی مانند بصره و ... سکونت کردند ولی در سوریه، با وجود درگیری بالای مردم با طاعون، این کار امکان‌پذیر نبود و جمعیت بومی آنها کم شد و حتی کشاورزی آنها دچار اختلال شد همچنین مهاجرت زیادی رخ داد که باعث تغییرات جمعیتی شد. بنابراین یکی از دلایلی که معاویه، شام را پایتخت قرار داد به خاطر آشنایی با این منطقه و از طرفی رفت و آمدهای تجاری بود.

اتحاد معاویه با مسیحیان

قدوسی تصریح کرد: روش معاویه در دوره‌ای که هنوز استاندار شام بود، اتحاد با یکی از قبائل رومی آن منطقه بود که ظاهرا مسیحی بودند، البته مردم دمشق عمدتا مسیحی بودند و مسلمان نشده بودند به همین دلیل عثمان وقتی به تهیه مصاحف پرداخت یکی از نسخه‌ها را به حمص فرستاد نه دمشق، چون این شهر محل تجمع مسلمین بود. به هر حال بافت جمعیتی سوریه، خیلی به قدرت گرفتن معاویه کمک کرد.

عضو فعال جامعه شیعیان دیترویت میشیگان، اضافه کرد: معاویه با قبیله بنی کلب متحد شد و حتی در این قبیله با دختر رئیس قبیله ازدواج کرد و پایه‌های قدرت خود را مستحکم کرد. یزید هم در این شهر و چنین فرهنگی متولد و بزرگ شد لذا علقه‌ای به حجاز و فرهنگ اسلامی نداشت.  ضمن اینکه خود معاویه هم در مدت طولانی قبل از خلافت در شام زندگی کرده بود، یزید در خانواده و محیطی مسیحی بزرگ شده بود.

چرا معاویه در بیت‌المقدس تاجگذاری کرد؟

وی با اشاره به آیه شریفه قرآن مبنی بر اینکه ای مسلمانان نباید یهود و نصارا را اولیاء خود قرار دهید، افزود: البته قرآن کریم در قیاس بین یهود و نصارا آنها را نزدیکتر به مسلمانان می‌دانند. بنی کلب هم قبیله بزرگ و متحد مسیحی بودند و در جنگ‌ علیه امام علی(ع) حضور داشتند. من با قاطعیت نمی‌گویم معاویه قصد داشت مسیحی شود ولی رفتار و رابطه او در این زمینه عجیب است و قصد داشته تا نظر مسیحیان را جلب کند. معاویه بعد از سال 41 هجری که به خلافت رسید وارد کوفه شد و خطبه عجیبی هم خواند و مغیره را حاکم کرد و خودش به شام برگشت و برای تاجگذاری رسمی به بیت‌المقدس رفت. براساس برخی منقولات تاریخی، وی با حمایت قبیله طائیان به تخت نشست. مکان‌هایی که در این نقل ذکر شده مقبره حضرت مریم(س) و مکانی است که عیسی(ع) به صلیب کشیده شد. اینها نقاط مقدس در بیت‌المقدس است و معاویه برای جلب نظر مسیحیان به این کارها دست می‌زد.

قدوسی اضافه کرد: آن موقع رفتن به بیت‌المقدس انتخاب بسیار عجیبی بود زیرا بیت‌المقدس نه شهر بزرگی بود و نه پایتخت تجاری و نه از نظر سیاسی و جغرافیایی مهم بود بنابراین معاویه زیرکانه با مسیحیان بازی کرده است و انتظارات آخرالزمانی هم در بین مسیحیان در این مسئله نقش داشته است. تا حدی این رویه در عمر هم وجود داشت و گفته شده تنها سفر خارجی عمر به بیت‌المقدس بود. این در حالی است که معاویه در دوره خلافتش فقط یکبار به حج رفت.

این پژوهشگر مقیم آمریکا اظهار کرد: حضور مسیحیان در دستگاه‌های اداری از جمله ویژگی‌های این دوره بود که البته عجیب هم نیست ولی گماردن افرادی مانند سرجون در سمت‌های بالای حکومتی عجیب است. در جنگ‌های ایران و روم، خاندان سرجون به خدمت امپراتوری ایران و بعدها در خدمت روم در آمدند و در دوره مسلمین هم به خدمت مسلمانان درآمدند. وقتی یزید به قدرت رسید سرجون به او پیشنهاد  کرد که ابن زیاد را بفرست تا ماجرای پیش آمده توسط امام حسین(ع) را مدیریت کرده و ختم کند.

نفوذ مسیحیان در حکومت معاویه

وی ادامه داد: پسر وی اولین فردی است که کتاب‌های جدلی کلامی را علیه مسلمانان نوشت و شبهاتی را مطرح کرد؛ پدر چنین فردی 40 سال در رده بالای حکومت بنی امیه حضور داشت و محرم اسرار بود. پسر سرجون هم پزشک معاویه بود و پسر خالدبن ولید را به سم مسموم کرد زیرا در حمص قدرت گرفته بودند و مردم هم حامی آنها بودند و با یزید هم رابطه خوبی نداشتند. نکته‌ای که بیشتر مقاصد معاویه را نشان می‌دهند نقشه امپراتوری بیزانس است، معاویه دو بار قصد اشغال قسطنطنیه را داشت البته مسلمین سه بار قصد این مکان کردند که دوبار آن در دوره معاویه رخ داد و یکبار هم زمان هشام بن عبدالملک، البته او  موفق نشد و اگر این منطقه را اشغال کرده بود نوعی ادعای الوهیت می‌کرد و دین جدیدی را ابداع می‌کرد که خود او شخصیت اول آن باشد.

وی ادامه داد: حتی ساخت و سازهایی در بیت‌المقدس در این راستا انجام دادند که یکی از محققانی که غیرمسلمان است گفته وی آماده بود پایتخت خود را به بیت‌المقدس ببرد که هیچ توجیه اسلامی ندارد مگر اینکه بخواهد مسلکی ایجاد کند که برتر از ادیان باشد و از طرفی او دل خوشی از اسلام نداشت بنابراین دنبال حاکمیت اسلام هم نبود.

قدوسی بیان کرد: بعد از قیام امام حسین(ع) مروانیان متوجه شدند که نباید به مسیحیان نزدیک شوند و به تدریج حضور مسیحیان در دوره بعد از بنی امیه کمتر شد. در مورد یزید هم گفتیم که علاقه به حجاز نداشت و در دمشق زندگی کرده بود. معاویه با اینکه فرزندان دیگری هم داشت ولی بیشتر علاقه داشت یزید را خلیفه کند.

استادیار دانشگاه بروکلند اضافه کرد: معاویه به احکام اسلام بی توجه بود و درصدد زیر سؤال بردن آن بود؛ حتی برخی احکام وی حتی در مورد سرقت خلاف پیامبر(ص) و حتی خلفای قبل خود بود و وقتی به او اعتراض می‌شد با صراحت می‌گفت شما کسی نیستید که بخواهید به من احکام بیاموزید. معاویه با صراحت بغض خود را از اینکه نام پیامبر(ص) 5 بار در شبانه‌روز در ماذنه برده می‌شد، اعلام می‌کرد و قصد داشت کینه‌های جاهلی را جامه عمل بپوشد.

ذهنیت جاهلی یزید

وی افزود: یزید وقتی به حکومت رسید آشکارا ذهنیت جاهلی داشت و در تقابل با اسلام بود، موقعی که حضرت زینب(س) و اسرا را به کاخ او آوردند با چوب خیزران بر سر بریده امام حسین(ع) زد و اشعاری خواند که کاملا کفر او را نشان می‌دهد و بخشی از آن اشعار یک شاعر جاهلی قبل از اسلام بوده است و حتی عاشورا را انتقام جنگ بدر معرفی کرد. به تبیعت از جد ملعونش گفت بنی هاشم با حکومت بازی کردند وگرنه وحی‌ای در کار نبود و من انتقام خواهم گرفت.

وی افزود: یزید مدت محدودی در قدرت بود و بعد از مرگ او اختلافات زیادی در خود سوریه و در مکه و عراق و ... رخ داد و معاویه دوم مدت کوتاهی روی کار آمد که ظاهرا مسموم شد و دوباره قبیله بنی کلب از مروان حمایت کردند و مروان بر تخت نشست و سلسله مروانیان به قدرت می‌رسند و بعد عبدالملک قدرت را به دست گرفت. در این دوره که زبیریان هم مدعی قدرت بودند، مروانیان مجبور شدند که تحت لوای اسلام و ردای پیامبر(ص) به قدرت‌طلبی بپردازند. زبیریان حتی اولین سکه را به نام پیامبر(ص) ضرب کردند و مروانیان هم چنین تغییراتی را در سیاست خود دادند. سیستم اداری تغییراتی کرد و اعراب در نهادهای اداری بیشتر شدند و بناهای اسلامی ساخته شد و کارهایی از این دست صورت گرفت و سیاست‌های سختگیرانه علیه مسیحیان بیشتر شد.

گزارش از علی فرج زاده