«ماه تمام»؛ اتفاقی کیفی در زمینه هنر دینی + صوت

«ماه تمام» عنوان نمایشگاهی قرآنی با محوریت شخصیت حضرت عباس(ع) و با تدبر در سوره کافرون است که چندی پیش در نگارخانه باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد. این رویداد یکی دیگر از اتفاقات هنری است که به همت سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور جهاد دانشگاهی در حوزه هنرهای تجسمی در طول سال برگزار می‌شود. درباره نقاط قوت و ضعف این رویداد خبرنگار ایکنا گفت‌و‌گویی با هنرمندان حاضر در آن داشته‌ که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

لزوم سرمایه‌گذاری

اعظم علیزاده‌نیک، خوشنویس حاضر در نمایشگاه گفت: نمایشگاه‌هایی که جهاد دانشگاهی برپا می‌کند عمدتاً رویکرد مذهبی و قرآنی دارد برای همین به دلایل دلبستگی به این دست موضوعات معمولا در نمایشگاه‌هایی که توسط مراکز مختلف این سازمان بر پا می‌شود شرکت می‌کنم. جدا از موضوعات دینی به مفاهیم که ادبیات و ملیت را مد نظر قرار می‌دهد هم علاقمند هستم.

وی افزود: به شخصه معنا را به فرم ترجیح می‌دهم زیرا معتقدم عمر هنری زمان خاص خود را دارد برای همین هنرمند بهتر است در حوزه‌ای که به آن دلبستگی قلبی دارد فعالیت کند. درباره خوشنویسی یک توصیه به مسئولان هنری دارم که شرایط و امکانات را به گونه‌ای فراهم کنند تا اصالت هنری بیش از هر نکته‌ای مورد توجه قرار گیرد.

این خوشنویس ادامه داد: گستردگی اجرا و معنا برای موضوعات دینی و قرآنی در خوشنویسی تاکید دیگرم برای برگزاری بهتر نمایشگاه‌هایی نظیر «ماه تمام» است. درضمن باید برنامه‌ریزی شود که مخاطبان عام بیشتر جذب نمایشگاه‌هایی اینچنینی شوند تا در آینده اتفاقات بهتری را شاهد باشیم.

این هنرمند با بیان اینکه برخی کشورهای همسایه به خوشنویسی بیش از ما اهمیت می‌دهند، تصریح کرد: اگر نتوانیم به خوشنویسی توجه لازم را داشته باشیم گوی رقابت را به همسایگان خود باخته‌ایم چون متاسفانه سرمایه‌گذاری برخی کشورهای پیرامون ما باعث شده در این زمینه مدعی شوند. این در حالیست که سابقه ما در هنر خوشنویسی قابل مقایسه با دیگران نیست.

تعلق خاطر قرآنی

هدی میرباقری، خوشنویس نیز درباره حضورش در نمایشگاه «ماه تمام» گفت: پیش از این در چهار نمایشگاه دیگر هم که از طریق این سازمان برگزار شده، شرکت داشته‌ام. درباره موضوعاتی که کار می‌کنم هم باید بگویم در خوشنویسی، تعلق خاطر من به موضوعات دینی، قرآنی و ادبی است.

وی افزود: این قبیل مفاهیم همخوانی خوبی با هنر خوشنویسی دارند چون وقتی قرار است هنر در قالب خط ارائه شود باید بر معنا تکیه زند وگرنه بدون توجه به معنا و مفهوم خوشنویسی تاثیرگذاری لازم را همراه نخواهد داشت. ویژگی خوشنویسی قرآنی در ملموس بودن بینش و تفکر خوشنویس است. برای همین اگر هنرمندی به موضوعی که آن را کار می‌کند باور نداشته باشد آن اثر نخواهد توانست در جذب مخاطب موفق باشد.

این خوشنویس در پاسخ به این سوال که برگزاری نمایشگاه‌هایی نظیر «ماه تمام» تا چه اندازه ظرفیت‌سازی در جامعه را داراست؟ گفت: من این قبیل رویکردها را مثبت ارزیابی می‌کنم. ابتدا اینکه این قبیل نمایشگاه‌ها به علاقمندان این عرصه کمک می‌کند تا کارهای خود را به نمایش درآورند. نکته دوم به ارتقای کیفی آثار مربوط می‌شود. این قبیل نمایشگاه‌ها محلی برای ارزیابی آثار هستند به ویژه که کارشناسی کارها توسط اساتید، باعث خواهد شد هنرمند با نقاط قوت و ضعف کارش آشنا شود. مطلب دیگر اینکه نمایشگاه‌هایی نظیر «ماه تمام» محلی برای تفکرات مختلف در حوزه هنر دینی است. این خصیصه به نظرم عاملی مهم در ارتقای کیفی کارهای هنری است.

وی در انتها بیان کرد: تنوعی که در این جشنواره وجود دارد اتفاق مثبت دیگری است که به نظرم می‌تواند در رشد هنری دینی و ملی مهم باشد پس امیدوارم  از این قبیل رویدادها حمایت بیشتری شود.

یک اتفاق باکیفیت

معصومه طاهری دادگر دیگر هنرمندی بود که در این گزارش از سخنانش سود برده شده است. وی می‌گوید: نمایشگاه‌هایی که جهاد دانشگاهی بانی آن است در حوزه هنر دینی یکی از اتفاقات باکیفیت محسوب می‌شود زیرا نگرشی که به موضوعات اسلامی و قرآنی دارد بر پایه دانش و تخصص استوار شده است و نگاهی سطحی و شعاری به موضوعات ندارد. نمایشگاه «ماه تمام» سومین همکاری من با جهاد است و امیدوارم این تجربه بیشتر هم شود.

وی افزود: من کار خود را در هنر با خوشنویسی آغاز کردم و سال‌ها در این حوزه تجربه کسب کرده‌ام در ادامه وارد هنر نقاشی‌خط شدم چون احساس کردم این هنر جدید می‌تواند برای مخاطب به ویژه جوانان جذابیت بیشتر داشته باشد البته این را باید توجه داشت فردی که می‌خواهد وارد این عرصه شود حتماً باید خوشنویسی را بداند وگرنه اگر بدون داشتن پشتوانه خوشنویسی بخواهیم به این عرصه ورود کنیم نتیجه حاصله مطلوب نظر نخواهد بود.

وی  ادامه داد: متاسفانه به دلیل عدم نظارت در هنر، شاهد برخی ابداعات هستیم که مبتنی بر اصول نیست. برای مثال در نقاشی‌خط رایج شدن فرم‌هایی نادرست را می بینیم، اتفاقی که مسیر هنر را به ناکجاآباد می‌برد. این اتفاق هم به واسطه همان معضلی پیش آمده، که ذکر کردم. یعنی ورود افرادی که بدون خوشنویس بودن وارد این عرصه شده‌اند.

این خوشنویس اضافه کرد: مشکلی دیگری که در نقاشی خط رایج شده، بی‌توجهی به مفهوم است. یعنی عده‌ای بدون اینکه معنا را مدنظر قرار دهند صرفاً به واسطه رنگ به دنبال رسیدن به زیبایی ظاهری هستند این مشکلی است که عموماً به آن نگاهی درست نمی‌شود. در کنار این مشکل باید به ناخوانا بودن برخی آثار اشاره کنم. در نقاشی‌خط بیش از هر چیزی باید به شیوایی و خوانایی آثار تکیه کرد چون کاری که برای مردم خوانا نباشد اثری درخور توجه نیست.

وجود نگاه مذهبی در فعالیت‌های هنری

زهرا سادات طرازانی یکی از هنرمندان حاضر در نمایشگاه «ماه تمام» اظهار کرد: ۱۵ سال است کار گرافیک انجام می‌دهم و حضور در این اتفاق، ششمین تجربه همکاری من با سازمان فعالیت‌های قرآنی است. دلیلم نیز برای این همکاری تبادل اطلاعات و دانشی است که صورت می‌گیرد. درضمن نگاه مذهبی که در فعالیت‌های هنری سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور وجود دارد دلیل دیگرم برای این همکاری است.

وی ادامه داد: فعالیت دینی و ملی می‌تواند در اشکال متفاوت انجام شود و حتماً یک روش خاص برای آن نمی‌توان متصور شد. این گوناگونی خوشبختانه در اتفاقات هنری که این سازمان انجام می‌دهد، وجود دارد. گوناگون بودن اشکال هنری سبب خواهد شد تا تمامی سلایق پوشش داده شده تا یک اتحاد و همبستگی در جامعه ایجاد شود.

این هنرمند توصیه کرد: در نمایشگاه هنری باید از نگاه تک‌بعدی پرهیز شود چون این اتفاق آسیبی جدی در چنین رویدادهایی است. درضمن باید اضافه کنم پرداختن به یک نوع نگاه خاص، سبب می‌شود تنها یک سلیقه، بیننده کارهای هنری باشد. این امر نیز به‌هیچ‌وجه مطلوب نظر نیست.

ظرفیت بالا و اجرای مناسب

زهرا سعادت‌نژاد دیگر هنرمند حاضر در افتتاحیه نمایشگاه نیز پیرامون حضورش گفت: ۱۰ سال است که خوشنویسی انجام می‌دهم. در کنار خوشنویسی نقاشیخط هم انجام می‌دهم. در کارهایم رویکرد ویژه‌ای به موضوعات دینی دارم زیرا کار کردن در این حوزه را دوست دارم. درباره گرایشم به نقاشیخط باید بگویم اصیل و ایرانی بودن این هنر باعث گرایشم به‌سوی نقاشیخط شد.

وی اعلام کرد: حضور در نمایشگاه «ماه تمام» دومین همکاری من با سازمان فعالیت‌های قرآنی است. این دو تجربه برایم خوشایند بوده، چون به لحاظ کیفی و معنایی کارهایی که سازمان فعالیت‌های قرآنی برگزار می‌کند امتیاز خوبی دارد. دلیل بالا بودن کیفیت نیز در دو امر خلاصه می‌شود ابتدا بالا بودن سطح کاری هنرمند و در ادامه اجرای مناسب آن است.

پیام قرآنی در اثر هنری

آزاده حسین‌جانی نقاش حاضر در این نمایشگاه پیرامون این رویداد گفت: مینیاتور، نقاشیخط و خوشنویسی روی چرم رشته‌های هنری هستند که من در آن مشغول آموزش و فعالیت هستم. طی سال‌ها فعالیتم در نمایشگاه‌های داخلی، برون‌مرزی و بین‌المللی حضور داشته‌ام. دلیلم برای حضور در این نمایشگاه، پیام قرآنی آن است چون در رویدادهایی که سازمان فعالیت‌های قرآنی بانی آن است علاوه بر پیام قرآنی شاهد تدبر هم هستیم. این ویژگی باعث شده تا آثار به نمایش درآمده دارای عمق بیشتر باشند؛ خصیصه‌ای که روی تأثیرگذاری نمایشگاه تأثیر مستقیم دارد.

وی افزود: این اولین تجربه همکاری من با سازمان فعالیت قرآنی است چون پیشتر نیز با جهاد دانشگاهی همکاری داشتم اما به دلیل شیوع کرونا نمایشگاه‌هایی که برگزار می‌شد شکل مجازی داشت. درباره کیفیت آثار هم خوشبختانه سازمان فعالیت‌های قرآنی کیفیت را سرلوحه اقداماتش قرار می‌دهد بنابراین هر اثری اجازه حضور در نمایشگاه‌هایی نظیر «ماه تمام» را پیدا نمی‌کند.

استاندارد بالا

محمد بخشی‌زاده، نمایشگاه‌گردان «ماه تمام» اظهار کرد: رویداد فرهنگی هنری ماه تمام در دو بخش برگزار می‌شود. فراخوان این رویداد محرم منتشر شد و در ادامه آثاری بسیاری به دبیرخانه رسید. در بخش نخست به آثار ادبی اختصاص دارد. در بخش دیگر آثار هنری مدنظر قرار گرفته است. در بخش هنری چهار رشته؛ خوشنویس، نقاشیخط، تایپوگرافی و نقاشی حضور دارد. در مجموعه ۱۰۰ اثر به دبیرخانه نمایشگاه رسید که هیئت انتخاب از میان کارهای ارسالی، ۵۰ اثر را برای حضور در نمایشگاه «ماه تمام» انتخاب کردند.

وی با بیان اینکه آثار حاضر برای اولین بار است که در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند، گفت: به دلیل موضوع خاصی که این رویداد هنری دارد کارهای ویژه برای این عرصه از سوی هنرمندان خلق شده است. با این توضیح تمام آثار برای اولین‌بار در این نمایشگاه به نمایش درمی‌آید. درباره کیفیت آثار هم باید تأکید کنم تمرکز جدی روی سطح آثار داشتیم برای همین اکثر آثار استانداردهای بالایی دارند.