فرهنگ بر سیاست و اقتصاد مقدم است + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ همایش مشترک «فرهنگ و برنامه هفتم توسعه» امروز پنجشنبه 17 آذر در سالن همایش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در همایش مشترک «فرهنگ و برنامه هفتم توسعه» بیان کرد: در اندیشه دینی نگاه به مقوله حکمرانی نگاه متعالی است. در نظام دینی اصلاً نمی‌توان به مقوله فرهنگ بی‌تفاوت بود و فرهنگ از لوازم اصلی تفکر در حکمرانی دینی است و باید برای آن برنامه ریخت و بر آن نظارت داشت.

وی ادامه داد: موضوع برنامه و خلط آن با مبحث تصدیگری سبب سوتفاهم می‌شود. در حکمرانی دینی دولت موظف است سمت و سوی برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری خود را به نحوی تعیین کند که فضای عمومی جامعه به سمت صلاح و رستگاری برود. این مشخصه اصلی کار فرهنگی در دولت است.

اسماعیلی تأکید کرد: نگاه فرهنگی را مقدم بر همه چیز از جمله سیاست، اقتصاد و امنیت می‌دانیم. این قدرت فرهنگی است که قدرت سیاسی، اقتصادی و امنیتی به وجود می‌آورد به همین دلیل باید در نظام برنامه‌ریزی و سیاستگذاری حکمرانی، فرهنگ باید جایگاه ویژه‌ای داشته باشد تا مسیری را ریل‌گذاری کند تا کشور در بخش‌های مختلف پیشرفت کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: مشکلی که وجود دارد این است که غالباً فرهنگ تقسیم‌بندی موضوعی می‌شود و در کنار اقتصاد قرار می‌گیرد و فرهنگ به نهاد فرهنگی ترجمه می‌شود. نباید فرهنگ به اوغات فراقت ترجمه و تنزل داده شود و بین سیاستگذاران اشتراک ذهنی وجود ندارد. ما نیازمند نگاه قدرتساز به حوزه فرهنگ و فعالیت‌های عمومی کشور هستیم. انشاء‌الله بتوانیم این مسیر را در برنامه توسعه هفتم ریل گذاری کنیم و دولت و مجموعه سیاست‌گذاران بتوانند به یک اشتراک ذهنی برسند و این مقوله را در قالب احکام عملیاتی پیشبینی کنند.

فرهنگ به مثابه هوا برای زندگی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست گفت: مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای شورای انقلاب فرهنگی در رابطه با هدایت فرهنگ و فرهنگ به مثابه شناخت، ذهنیت و نگاه به زندگی دیدگاهی مطرح کردند که اهمیت بسیار زیادی دارد. فرهنگ امر بزرگتری از صنایع و نهادهای فرهنگی است. فرهنگ مانند هوای زندگی می‌ماند. عمده‌ترین ابعاد فرهنگ چیزی است که در ذهن انسان می‌گذرد.

وی ادامه داد: در جامعه جدید با نسلی مواجه شدیم که لزوماً این نسل تابع هنجارهای اجتماعی نیستند و کنش فرهنگی آنها کنش ناخودآگاه نیست. خودآگاهی در عرصه اجتماعی هرروز قدرت و قوت بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین امری که در حوزه فرهنگ اهمیت بسیار زیادی دارد؛ نگاه فرد و جامعه به چگونگی و کیفیت مسیر زندگی است.

عاملی با بیان اینکه اگر در حوزه برنامه‌ریزی‌های فرهنگی به سمتی برویم که فرد توانمندتری در حوزه فرهنگ داشته باشیم به تبع آن جامعه قدرتمندتر وجود دارد، افزود: نگاه‌ها به فرهنگ نگاه بخشی است و فرهنگ را از حوزه اقتصاد و سیاست جدا می‌کند، این نگاه نمی‌تواند باعث قدرت فرهنگی شود. فرهنگ امر فراگیر شناخت ذهن فردی و اجتماعی است که در دل اقتصاد و سیاست وجود دارد. اگر به فرهنگ به عنوان یک نگرش اجتماعی نگاه شود، در نگرش اقتصادی هم نگرش فرهنگی وجود دارد؛ لذا باید به این موضوع بازنگری کرد.

وی تصریح کرد: هدایت فرهنگی به این معنا است که ما راه و اقتضای مطلوب زندگی را فراهم کنیم و یکی از اموری که اقتضائات فرهنگی را فراهم می‌کند توانمندسازی افراد است. خانواده قطعاً مهم‌ترین نهادی است که برای توانمندسازی وجود دارد و در مرحله بعد آموزش و پرورش است. هرچه ما به سمت سنین پایین‌تر آموزش حرکت می‌کنیم قدرت تاثیرگذاری آموزش بیشتر است. دوره دبستان طلایی‌ترین دوره فرهنگی و اجتماعی شدن انسان و دریافت تعلیم و تربیت اسلامی است که برنگرش فرد تاثیر می‌گذارد و پایه‌های نگاه به زندگی را تشکیل می‌دهد.

نگاه حاشیه‌ای به فرهنگ

بابک ناگهداری، رئیس مرکز پژوهش‌ها در مجلس در این نشست بیان کرد: نگاه حکمرانی ما نسبت به فرهنگ باید تغییر کند. برنامه‌ و بودجه کشور اقتصاد محور نوشته شده و به فرهنگ به عنوان یک امر حاشیه‌ای نگاه شده است. اگر برنامه و بودجه کشور بودجه کافی را به فرهنگ اختصاص نمی‌دهد باید اقتصاد درونزا توجه کرد.

وی با بیان اینکه بعد از چهل سال باید به بلوغ رسیده باشیم و دوگانه‌های سیاستی مدیریتی را توجه کنیم ادامه داد: در برنامه هفتم توسعه باید به آینده‌نگری فرهنگی و پیشرفت‌های فرهنگی توجه کرد و سناریوی مطلوب خود را داشت. بحث فرهنگ در دنیا به میان فرهنگی تبدیل شده است و به ما به ظرفیت‌های جغرافیایی ایران دیپلماسی فرهنگی بی‌توجهی می‌کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح کرد:  علیرغم توفیقاتی که در حوزه فرهنگ داشتیم اما در حل مسائل فرهنگی اثر بخشی مورد انتظار به وجود نیامده است. ما باید بخشی از برنامه و احکام را به توانمندسازی و کارآمدسازی سازوکارها و ابزارهای فرهنگی اختصاص دهیم و احکامی را در این راستا ایجاد کنیم. اگر همان مسیر قبلی را بدون تحول تکرار کنیم انتظار نتایج متفاوتی نباید داشته باشیم. بنابراین باید یک رویکرد تحولی را در برنامه هفتم توسعه داشته باشیم.  

نگاهداری افزود: باید به مردم توجه کرد و مردم باید تولید فرهنگی کنند تا جامعه مولد باشد. اگر مدیریت فرهنگی ما به سمت ابعاد امنیتی پیش برود موفقیت کمتری خواهش داشت. باید رویکردها مردم‌شناسانه و تقویت مردم شناسانه در نظر گرفت و قوانین منطقه‌ای تصویب کرد.

راه حل‌های فرهنگی برای جنگ اقتصادی

عطاء‌الله رفیعی آتانی؛ رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در این برنامه بیان کرد: مسئله اصلی کشور اقتصاد و مشکلات اقتصادی است اما باید به فرهنگ توجه کرد. ما در یک جنگ اقتصادی تمام عیار قرار داریم اما راه حل این جنگ لزوماً اقتصادی نیست و راه حل‌های فرهنگی دارد. چنانچه در دوران دفاع مقدس نیز با تحول فرهنگی پیروز شدیم و انسان‌هایی که در متن و فرهنگ انقلاب اسلامی تربیت شدند این پیروزی را رقم زدند.

وی افزود: واقعیت این است که از نگاه دینی انسان برابر با آگاهی است. هویت انسان در ابعاد مختلف مبتنی بر علم است. باید علم را کانون قرار داد و همه دستاوردهای بشری قابل ارجاع به علم است. رشد اقتصادی کشورها در محصول پیشرفت علم است.

رفیعی آتانی با بیان اینکه نهادهای علمی باید اصل قرار بگیرند ادامه داد: اگر کسی قرار برای اقتصاد کشور فکر کند باید برای تولید علم کشور فکر کند. باید به علم مفید توجه کرد تا زمانی که وضعیت اینگونه باشد نمی‌توان انتظار چندانی داشت. مسائل اقتصادی ایران راه حل دومی ندارد و تکلیف روشن است.

وی اضافه کرد: مطالعات تجربی می‌گوید که هراندازه بر روی دانش سرمایه گذاری کنید به عدالت نیز کمک شده است زیرا به کمک به طبقات نابرخوردار جامعه نیز می‌آید و تحقق حقیقی عدالت نیز رخ می‌دهد و عدالت آموزشی سبب عدالت‌ اقتصادی می‌شود. اقتصاد قلب برنامه‌های توسعه است باید به این حوزه توجه کرد.

در ادامه این نشست سه کارگاه‌ با موضوعات مختلف در راستای تدوین برنامه توسعه هفتم برگذار شد.