قدر صفایی حائری را در زمان حیاتش ندانستیم + فیلم

عبدالرضا نعمت‌اللهی، کارگردان مستند «برای پس از مرگم» در گفت‌و‌گو با ایکنا درباره چگونگی ساخت این کار گفت: آقای صفایی حائری را از دوازده سال پیش می‌شناختم. سخنرانی‌هایش را گوش داده بودم و می‌دانستم جنس متفاوتی دارد. فیلم قبلی‌ام (مهدی عراقی را بکش) که تمام شد تصمیم گرفتم کار بعدی‌ام فیلمی درباره وی باشد.

وی درباره الزام پرداختن به چنین موضوعی گفت: علی صفایی، روحانی متفاوتی بود. هم نگاه و رویکردش به دین و تربیت دینی تفاوت داشت و هم لحن و رفتارش. برای مخاطبش شخصیت و احترام قائل بود و به‌جای او تصمیم نمی‌گرفت. صحبت از او و معرفی او در این روزها، دوای خیلی از دردهاست.

این فیلمساز درباره موانع ساخت مستندهای پرتره چنین توضیح داد: بزرگترین مانع، حلقه شاگردان و اطرافیان خود آقای صفایی بود! افرادی که خود را متولی اندیشه و شخصیت او می‌دانند و دوست دارند نسخه‌ای رسمی و مورد تائید از او به‌نمایش بگذارند و به‌دلیل بی‌اعتمادی به درک مخاطبِ رسانه، قرائت‌های جسورانه و بدیع از سوژه را برنمی‌تابند.

وی در پاسخ به این سوال که چه بخش از زندگی قهرمان اثرتان شما را مجاب به ساخت این کار کرد گفت: هجمه‌ها، شایعات، محدودیت‌ها و اتهامات ایشان در دهه شصت و مشکلات و موانع و دردسرهایی که برای ایشان به‌ وجود آورد مرا بر آن داشت تا پیرامون ایشان کار را جلوی دوربین برم. در ضمن به واسطه این کار می‌خواستم بگویم چنین افرادی در زمان حیاتشان قدردانسته نشدند.

نعمت‌اللهی درباره ظرفیت الگو‌سازی شخصیت‌هایی چون «حائری» تصریح کرد: فکر می‌کنم افرادی  مثل علی صفایی حائری بیش از هر چیز «نگاه» و زاویه نگاه دارند و این زاویه نگاه، فارغ از محتوای ایده‌، به‌تنهایی می‌تواند الگویی برای نسل جدید باشد.

این کارگردان پیرامون پرهیز از غلو در کارهای نمایشی هم چنین توضیح داد: بیش از غلو کردن، تعارفات مرسوم و مصلحت‌سنجی‌های بی‌پشتوانه رهزن فیلمسازی برای شخصیت‌های دینی است. این رویکرد، تصویری بدون ابعاد و سیاه و سفید از سوژه به دست می‌دهد که طبیعتاً کار هم نمی‌کند.

نعمت‌اللهی که فیلمش امسال در جایزه شهید آوینی سینما حقیقت به نمایش درآمده است تمرکززدایی را اتفاقی خوب در جشنواره امسال توصیف کرد و گفت: دوستان اغلب ضعف‌های جشنواره امسال را برجسته کرده‌اند اما من می‌خواهم وجه دیگرش را نشان دهم. دوره شانزدهم مخاطبان جدیدی به‌ خود دید که در دوره‌های قبل کمتر به چشم‌ می‌آمدند. تلاش برای تمرکززدایی از تهران بسیار مغتنم بود و فرصت جدیدی برای سینماحقیقت به‌وجود آورد.

وی در انتها تاکید کرد: «جایزه شهید آوینی» همین تعبیر درست است. جایزه شهید آوینی می‌تواند مثل جایزه سردار وطن یک جایزه باشد، نه یک بخش جداگانه. جدا کردن تعدادی فیلم‌ در بخش شهید آوینی به کیفیت جشنواره و به رشد خود فیلمسازان ضربه می‌زند. رقابت هرچه واقعیتر باشد، کیفیت فیلم‌ها بالا می‌رود.