مهدوی: موسیقی انقلاب اسلامی هنرمند متعهد و متخصص می‌خواهد + صوت
یک پژوهشگر موسیقی گفت: دهه نود را باید ناموفق‌ترین دوره موسیقی بعد از انقلاب توصیف کرد اما امیدوارم در دهه جدید با اعتماد به هنرمندان متعهد و متخصص اتفاق خوبی در حوزه موسیقی انقلاب رخ دهد.
با فجر انقلاب اسلامی، ادب و هنر کشورمان نیز سیر تطوری مشهود را در پیش گرفت که در طی چهار دهه فراز و فرود زیادی در آن به چشم می‌خورد و در سال‌های اخیر نیز تولیدات مختلفی را در این زمینه شاهد بوده‌ایم.
برای بررسی ادبیات و هنر انقلاب اسلامی نظرات اهالی فن در این زمینه را در ایکنا جویا شده‌ایم و در اولین قسمت از این سلسله گفتوگو با رضا مهدوی؛ مدرس و پژوهشگر موسیقی پیرامون موسیقی انقلاب به صحبت نشسته‌ایم.
رضا مهدوی؛ موسیقی را نزد اساتیدی چون رشید فیضی‌پور، حسین ملک، رضا شفیعیان، رویا حلاج، فرامرز پایور، مسعود شناسا، پرویز مشکاتیان و مجیدکیانی آموخته است. همچنین تئوری سولفژ را نزد وارتان ساهاکیان و اسفندیار قره‌باغی فراگرفت و در ادامه آواز ایرانی را نزد محمد صادقی و کریم صالح عظیمی کامل کرد. وی کنسرت‌هایی در داخل و خارج از ایران دارد و از پایه‌گذاران و مدیران هنرستان موسیقی حوزه هنری و موسیقی دانشگاه سوره است.وی دارای نشان درجه‌یک هنری نوازندگی و هنرآموزی و نشان فرهنگ و هنر انقلاب برای سه دهه فعالیت هنری است.
ایکنا – همیشه این تصور در بین عام مردم وجود داشته که موسیقی در آموزه‌های دینی مذموم است. برای شروع پیرامون این موضوع توضیح دهید.
تاریخ نشان می‌دهد ما در موسیقی قدمتی چند هزارساله داشته‌ایم. طبق اسنادی که از دوره ساسانی تا به امروز به‌دست‌آمده، مشخص می‌شود دانشمندان بزرگی نظیر؛ فارابی و فردوسی اشارات مهمی در آثارشان به موسیقی داشته‌اند. برای مثال در اشعار فردوسی اشاراتی به سازهای مختلف شده است البته درگذر تاریخ در یک مقطع توقفی در موسیقی وجود دارد آن‌هم به سلسله صفویه مربوط می‌شود.
در این مقطع از تاریخ برخی از موسیقی‌دانان ایران به اندلس (اسپانیا) و هندوستان مهاجرت می‌کنند و برخی از سازهایی که به آن سرزمین می‌برند درگذر زمان به اسم آن بلاد ثبت می‌شود؛ اتفاقاتی که برای «امیر خسرو دهلوی» رخ داد از این جمله هستند. جالب است بدانید ساز گیتار اصالتاً ایرانی است و از لوت و عود گرفته‌شده است. درباره استاد تاریخی هم باید بگویم بسیاری از مدارک موسیقی در حملاتی که به ایران به‌ویژه در دوره مغول شد از بین رفت. به‌هرحال ایرانیان با توجه به اقوام گسترده‌ای که داشتند همیشه تاریخ خود را به واسطه موسیقی معرفی می‌کردند.
ایکنا – در صد سال گذشته علما نگاه‌های متفاوت به موسیقی داشته‌اند که صفر تا صدی بوده است...
بله اما تمام علما نگاه منفی به موسیقی نداشتند. برای نمونه به نظرات آیت‌الله بروجردی؛ استاد حضرت امام(ره) اشاره می‌کنم؛ بزرگانی که به علوم؛ نجوم، فلسفه و ریاضیات مسلط بودند. به‌هرحال نمی‌توان کتمان کرد اکثر علما نگاه مثبتی به موسیقی ندارند و البته روایت متقنی در رد موسیقی وجود ندارد و در قرآن نیز به صورت مستقیم موسیقی رد نشده است. حضرت امام(ره) در سال 1366 سه فتوای مهم را پیرامون ماهی اوزون‌برون، شطرنج و موسیقی دادند که حیاتی دوباره به موسیقی داد. در ادامه مقام معظم رهبری نیز دیدگاه‌های بسیار کارسازی در این رابطه ارائه کردند. در این راستا کتاب فقه موسیقی نیز از مقام معظم رهبری منتشرشده است.
در یک صدساله اخیر، زمانی که جریان روشنفکری قالب بوده، علی‌نقی وزیری موسیقی را به صورت سرود و مدرسه‌ای در مدرسه شکل داده است. در ادامه راه وزیری، شاگردی وی روح‌الله خالقی با تأسیس هنرستان موسیقی ایران را موردتوجه قرار می‌دهد. بر همین مبنا در دهه 30 و 40 موسیقی پرباری را در رادیو شاهد هستیم. در این مقطع گونه‌ای ترکیبی از موسیقی غرب و شرق را شاهد هستیم. در این گذر نیز شاهد بودیم هر جا دین نیاز داشته از موسیقی بهره برده است. در همین رابطه جمله استاد «صبا» در کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» نوشته روح‌الله خالقی خطاب به شاگردانش آمده در ایام محرم موسیقی تعطیلی است و شاگردان باید در مراسم‌های مذهبی حضورداشته تا بتوانند از مداحان الهام گرفته و بر اساس آن موسیقی بسازند.
این موضوع نشان می‌دهد مداحان قدیمی موسیقی را می‌شناختند و سواد موسیقی داشتند. برای مثال به مرحوم «مشکین» اشاره می‌کنم که تارنواز بوده و موسیقی را می‌شناخته است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به طرق مختلف از موسیقی بهره برده شده است. برای نمونه به هشت سال دفاع مقدس اشاره می‌کنم.
ایکنا – موسیقی پس از انقلاب اسلامی همانند سینما دستخوش تغییرات بنیادین شد. پیرامون موسیقی انقلاب در چهار دهه گذشته توضیح دهید.
موسیقی انقلاب را در قالب چهار دهه می‌توان مورد ارزیابی قرار داد. دهه شصت، دوران آغاز انقلاب اسلامی است. در این دهه هشت سال دفاع مقدس هم پشت سر گذاشته شد. در این ایام سرودهای بسیاری ساخته شدند که در جای خود هر یک از آنها زیبا و بی‌بدیل بودند. البته در این ایام ترانه و تصنیف هم وجود داشت که از آن نیز به عنوان سرود نام برده می‌شد. دهه هفتاد دوران بازسازی و سازندگی بود. موسیقی در این ایام به سمتی کشیده شده که متفاوت از دهه قبل است؛ تغییری که از آن به عنوان یک اشتباه که به موسیقی ضربه زده است نام می‌برم.
موسیقی در دهه شصت ارزش واقعی خود را به ویژه درحوزه موسیقی سنتی پیدا کرده بود اما در دهه هفتاد به یکباره در دامن موسیقی بی‌هویتی افتادیم که به دنبال هویت برایش می‌گشتند. در این ایام تقلید کورکورانه از موسیقی قبل از انقلاب صورت گرفت. در دهه هشتاد با گسترش تکنولوژی و فضای مجازی اختیار از دست متولیان امر رها شد و جوانان به صورت خودجوش در خانه‌ها دست به تولید زدند. به این شکل از موسیقی به اشتباه موسیقی زیرزمینی می‌گفتند درصورتیکه این نامگذاری صحیح نبود چون این جوانان تنها به این دلیل که کارشان مورد تایید کارشناسان وزارت ارشاد نبود مجبور بودند به این شکل اثر تولید کنند.
این گروه‌ها بعد از چند سال رو‌زمینی شده و به چهره‌های شاخص در موسیقی پاپ تبدیل شدند! در دهه نود شاهد از هم گسیختگی آشکاری بودیم. در حقیقت در این دهه پیشکسوتان رها شدند، اتفاقی که باعث ناامیدی آنها شد. دهه نود را باید ناموفق‌ترین دوره موسیقی بعد از انقلاب توصیف کرد. با این حال ناامید نیستیم و امیدوارم در دهه جدید با اعتماد به هنرمندان متعهد و متخصص اتفاق خوبی در حوزه موسیقی انقلاب رخ دهد.
ایکنا – برای اینکه نگاه به موسیقی شکلی بهتری به خود گیرد و برخی شبهات از بین رود بهترین اقدام از طرف مراکز دانشگاهی و حوزوی چیست؟
پیشنهاد من این است محیط‌های دانشگاهی و حوزوی سمینارهایی برگزار کنند تا پیرامون موسیقی صحیح و سالم گفتمان به وجود آید. در این رابطه طلبه‌های در حد اجتهاد و دانشگاهیان برجسته با هم بنشینند و یک‌بار برای همیشه دیگر خلط مبحث پیرامون موسیقی وجود نداشته باشد. این اتفاقات اگر رخ دهد بودجه‌های بهتری صرف موسیقی خواهد شد و به طبع آن موسیقی‌دان‌های ما بهتر از گذشته به فعالیت‌های خود در داخل و خارج برای توسعه شعائر انقلاب خواهند پرداخت.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
