زنده شدن یاد منشاوی؛ پیش‌بینی رتبه برتر قرائت تحقیق برای نماینده قزوین + فیلم

به گزارش خبرنگار اعزامی ایکنا به خوزستان، رقابت‌های چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن روز گذشته 25 دی، به ایستگاه سوم رسید؛ ایستگاهی که در آن حافظان و قاریان قرآن  در رشته‌های مختلف به رقابت با یکدیگر پرداختند و شاهد داغ‌تر شدن تنور مسابقات بودیم. هر چقدر که به پایان این ماراتن نزدیک‌تر می‌شویم، بر جذابیت‌ها افزوده می‌شود؛ زیرا قاریان و حافظان بیشتر به محیط عادت می‌کنند و با درک بهتر فضای سالن و تلاوت‌ها، می‌توانند مهندسی بهتری نسبت به اجرای خود داشته باشند.

در این باره می‌توان به یک نمونه ورزشی اشاره کرد. فرض کنید چند تیم فوتبال در یک تورنمت با یکدیگر رقابت کنند. در ابتدا تصور تیم‌ها نسبت به یکدیگر بر اساس ذهنیتی است که از گذشته داشته‌اند، یعنی روی کاغذ همه چیز مشخص است و تیم‌ها و هوادارانشان می‌دانند که چه تیمی شانس اول قهرمانی است و چه تیمی باید برای فرار از سقوط به دسته پایین‌تر تلاش کند. اما هنگامی که مسابقات آغاز می‌شود، بسیاری از تصورات ذهنی هم تغییر می‌کند و در برخی مواقع مشخص می‌شود که همه چیز هم بنا بر آنچه روی کاغذ می‌‌آید، پیش نمی‌رود بلکه در عالم واقع ممکن است اتفاقات دیگری رقم بخورد.

این قاعده در مورد مسابقات قرآن هم صادق است؛ به این معنا که پیش از آغاز مسابقات، قاریان شرکت کننده از تهران از شانس‌های اصلی کسب رتبه‌های برتر بودند، اما پس از انجام تلاوت، معادلات کاغذی به هم ریخت؛ زیرا قاریان تهرانی نتوانستند انتظارات را برآورده کنند.

تأثیر تلاوت‌های‌ روزهای قبل بر روز سوم

بر این اساس، روز اول و دوم مسابقات برای قاریان دیگر که قرار بود در روزهای آینده تلاوت کنند سرنوشت‌ساز شد؛ زیرا قاریان روز سوم با علم به نحوه تلاوت قاریان روزهای پیشین تلاوت می‌کنند و اگر قاریان پیش از آن‌ها تلاوت‌های خوبی نداشته باشند، می‌توانند با اعتماد به نفس بیشتری تلاوت کنند و همین گونه هم شد. در روز سوم به نظر می‌رسید که این رویه جریان دارد؛ یعنی قاریان در این روز بنا بر اطلاعی که از تلاوت‌های پیش کسب کرده بودند به تلاوت پرداختند و چون می‌دانستند قاریان پیش از خودشان تلاوت‌های چندان شاخصی ارائه نکرده‌اند، بهتر و راحت‌تر به اجرای برنامه پرداختند.

روز سوم مسابقات نیز به مانند روزهای دیگر با رشته حفظ کل قرآن آغاز شد. همه عوامل نیز در صدد این بودند که بتوانند مسابقات را رأس ساعت شروع کنند و همین اتفاق هم افتاد و مسابقات تقریباً در موعد مقرر آغاز شد تا رسانه‌ها هم بتوانند به موقع این رویداد را برای علاقه‌مندان به نمایش بگذارند.

جذابیت بیشتر قرائت تحقیق

پس از اجرای برنامه توسط حافظان کل قرآن، نوبت به تلاوت قاریان رسید؛ رشته‌ای که بی‌شک جذاب‌ترین بخش مسابقات است و دلیل پرداخت جدی‌تر به این بخش نیز همین جذابیت است. جذابیت رشته تحقیق می‌تواند ریشه در عوامل مختلفی داشته باشد، اما اجمالاً می‌توان از این احتمال سخن به میان آورد که چون عنصر هنر جدی‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد، این رشته جذاب‌تر از دیگر رشته‌ها می‌شود. البته در ترتیل‌خوانی نیز عنصر هنر جدی است، اما تلاوت تحقیق چیز دیگری است. شاید به همین دلیل باشد که قاریان شهیر جهان اسلام نیز با قرائت‌های مجلسی‌ و تحقیقشان به عنوان یک قاری برجسته مورد توجه قرار گرفته‌اند.

رقابت‌های این رشته با تلاوت نماینده استان سمنان آغاز شد و در ادامه قاریان اعزامی از برخی استان‌های دیگر نظیر تهران، قزوین و خوزستان به اجرای برنامه پرداختند. یکی از قاریانی که در این بخش به قرائت قرعه خود پرداخت علی خشنود بود. این قاری ساکن تهران اکنون در سال‌های پایانی دهه چهارم عمر خود است، اما همچنان عزمی جزم در عرصه مسابقات حضور دارد.

خشنود پس از اینکه در جایگاه حاضر شد، پیش از نشستن، کفش‌های خود را از پا بیرون آورد. این حرکت را تاکنون از دیگر شرکت‌کننده‌ها ندیده بودم. بلافاصله این آیه به خاطرم آمد که: «فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى». ارتباط آیه با حرکتی که خشنود انجام داد کاملاً مشهود است؛ زیرا کرسی تلاوت و عرصه تلاوت نیز کم از وادی مقدس ندارد و خوب است که همه قاریان به چنین درکی دست پیدا کنند.

عرصه قرآن و وادی مقدس

افرادی که وارد چرخه مسابقات می‌شوند، به دلیل اینکه ممکن است چند سالی در این عرصه باقی بمانند و نتوانند در ابتدا به رتبه برتر دست پیدا کنند، ممکن است سرخورده شوند و انگیزه‌های لازم برای پیمودن ادامه مسیر را از دست دهند اما به نظر می‌رسد اگر به این مسئله التفات داشته باشند که حریم قدسی قرآن برای خود وادی مقدسی است، انگیزه‌های متفاوت‌تری پیدا می‌کنند. همه کسانی که قرآن می‌خوانند در این وادی قرار دارند و از نعمت‌های الهی متنعم هستند، حال ممکن است یک نفر به رتبه‌های دنیوی هم دست پیدا کند، اما اگر هم به این رتبه‌ها نرسید در اصل مطلب، تغییری حاصل نمی‌شود.

درآوردن کفش از پا به هنگام ورود به این وادی مقدس نیز می‌تواند به مثابه یک نماد تلقی شود؛ اینکه اگر کسی می‌خواهد در این فضا تنفس کند باید تعلقاتش را بزداید. به بیان دیگر انسان بتواند صفت‌های نکوهیده را از خود دور کند و به میزانی که در این مسیر ثابت‌قدم باشد، بیشتر طعم دلچسب حضور در این وادی را حس می‌کند که «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ».

اما از این حرکت نمادین و مؤدبانه خوشنود که بگذریم، می‌توانیم در مورد تلاوتش بگوییم که به نظر می‌رسید پرده صوتی در تلاوت او بالا افتاده باشد. از طرفی برخی کارشناسان بر این باور بودند که دور تلاوت این قاری تهرانی گاهی تند و گاهی کند می‌شده است. در جمع‌بندی به نظر می‌رسد نمی‌توان انتظار داشت که خوشنود بتواند رتبه نخست این دوره از مسابقات را کسب کند. در مورد کسب سایر رتبه‌های برتر نیز باید عملکرد سایر رقبا را دید.

یکی دیگر از قاریانی که در روز سوم به قرائت پرداخت، سیدجاسم موسوی‌، نماینده استان میزبان این دوره بود. پیش‌بینی می‌شد که همشهریان موسوی به استقبال تلاوتش بروند و او را تشویق کنند. همین اتفاق هم افتاد اما به نظر می‌رسد که موسوی هم به مانند سواری خیلی نتوانست از امتیاز میزبانی و جو سالن بهره‌ لازم را ببرد. با این حال فضای سالن به هنگام تلاوت او شور و نشاط خاصی پیدا کرد.

شاخص‌ترین تلاوت روز سوم

دیگر قاریانی که به تلاوت پرداختند نیز تلاوت‌های خوبی از خود ارائه کردند، اما به یقین شاخص‌ترین تلاوت روز سوم را سیدمصطفی حسینی نماینده استان قزوین ارائه کرد. حسینی از جمله قاریانی است که تاکنون توانسته در مسابقات مختلفی شرکت کند و به رتبه‌های برتر نیز دست یابد. شاید مهم‌ترین رتبه‌ای که توانسته به دست آورد، رتبه دوم مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران باشد. افزون بر این در مسابقات کشور مالزی، روسیه و یکی دو کشور دیگر رتبه‌های برتر را کسب کرد.

حضور دوباره حسینی در مسابقات سازمان اوقاف و امور خیریه نشان می‌دهد، این مسابقات به نوعی حکم مدال طلای المپیک را دارد که اگر کسی رتبه نخست و مدال طلایش را نداشته باشد، گویی مدال خاصی در عرصه مسابقات کسب نکرده است. البته ممکن است پس از اینکه بتواند رتبه نخست مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران را کسب کند، باز هم بخواهد در چرخه مسابقات حاضر باشد و با این راه سطح آمادگی خودش را حفظ کند و از طرفی بر افتخاراتش بیفزاید، اما به نظر می‌رسد هدف، رسیدن به قله مسابقات بین‌المللی ایران باشد.

تا روز سوم، حسینی توانسته بهترین تلاوت را ارائه کند؛ به نحوی که اکنون او با چند صدم امتیاز بیشتر نسبت به نفر دوم یعنی علیرضا بیژنی از خراسان رضوی، در رده نخست مسابقات قرار دارد و اگر رقبای او در روزهای آینده نتوانند بهتر از او تلاوت کنند، اول می‌شود. حسینی این تلاوت را هم به مانند بسیاری از تلاوت‌هایش به سبک مرحوم استاد منشاوی انجام داد؛ تلاوتی که توانست نظر همه مردم حاضر در سالن را هم جلب کند.

این تلاوت در همه آیتم‌ها قابل قبول بود؛ یعنی هم از حیث مسائل صوتی، لحنی، تجویدی و وقف و ابتدایی تلاوت کم‌نقصی را از حسینی شاهد بودیم و هم از حیث حسی. مشخص بود که حسینی توانسته ارتباط حسی خوبی با آیات برقرار کند؛ زیرا در حین تلاوت توانست حس آیات را به مخاطب انتقال دهد.

با سبک منشاوی هم می‌توان  رتبه کسب کرد، اگر ...

اما نکته جالب توجه در مورد تلاوت حسینی سبک اوست؛ منشاوی. شاید تا پیش از اینکه حسینی مطرح شود، کسی باور نمی‌کرد که با تلاوت به سبک منشاوی هم بتوان در مسابقات به موفقیت رسید، اما حسینی نشان داد که این تفکر صحیح نیست و اگر سبک به خوبی اجرا شود، نه‌تنها قاری در بخش مسائل فنی نمره خوبی می‌گیرد بلکه از همه مهم‌تر اینکه مردم را هم با خود همراه می‌کند.

تاکنون قاریان مختلفی در صحن مسابقات به تلاوت پرداخته‌اند که متأثر سبک‌هایی نظیر حصان، مصطفی اسماعیل و ... بوده‌اند. تلاوت این قاریان نیز فنی بوده و حتی کارشناسان از حیث تکنیکی این تلاوت‌ها را سطح بالا توصیف کرده‌‎اند، اما آن تلاوتی که مردم را هم با خود همراه کرد، تلاوت به سبک منشاوی بود. به خاطر دارم که چند سال قبل یکی از اساتید برجسته قرآن در یکی از برنامه‌های تلویزیونی درباره منشاوی گفت: منشاوی به مانند واحدهای عمومی درسی می‌ماند که همه باید آن را پاس کنند. به نظر می‌رسد این نگرش، همان نگرشی است که می‌گوید منشاوی خوب است، اما باید به عنوان پایه‌ای برای تقلید از دیگران به آن نگریسته شود. اما امروز همه می‌بینند که توقف در منشاوی هم برکات زیادی دارد. از جمله اینکه هم تلاوتی فنی ارائه می‌شود و هم مستمع لذت می‌برد. این‌ها همه نشان‌دهنده این است که قاریان قرآن می‌توانند منشاوی را جدی‌تر بگیرند و الزاماً هم چنین نیست که اگر کسی تلاوت پیچیده‌تری را به لحاظ لحنی انتخاب کرد، موفق‌تر باشد بلکه در تلاوت قرآن مجموعه‌ای از مؤلفه‌ها سبب موفقیت قاری می‌شوند.

یکی از نکات جالب توجه هم این است که پنجشنبه 29 دی سالروز ولادت این قاری شهیر مصری است و این دوره از مسابقات هم چهارشنبه 28 دی به اتمام می‌رسد. باید منتظر باشیم و ببینیم آیا در شب ولادت منشاوی، قاری منشاوی‌خوان ایرانی می‌تواند در قله تلاوت قرآن ایران بایستد و نام و یاد منشاوی را پس از چندین دهه از فوتش بیش از پیش بر سر زبان‌ها بیندازد یا خیر. البته سخن در باب منشاوی بسیار است و مجال این نوشتار اندک و به همین میزان اکتفا می‌کنم.

حسینی آخرین قاری شرکت‌کننده در رشته تلاوت تحقیق بود و پس از او مسابقات در رشته‌های ترتیل و حفظ بیست جزء قرآن کریم دنبال شد. بر اساس تلاوت‌های صورت گرفته می‌توان گفت تاکنون قاری نخست این دوره از مسابقات از دل روز سوم بیرون می‌آید، اما باید دید در روزهای بعد چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.

مسابقات در روز سوم خالی از برخی حواشی هم نبود. از جمله اینکه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالنبی موسوی‌فرد، نماینده ولی فقیه در خوزستان و امام جمعه اهواز در سالن حاضر شد و پس از شنیدن تلاوت چند نفر از قاریان، با حضور در اتاق هیئت داوران این دوره، از زحمات آن‌ها سپاسگزاری کرد.

افزون بر این، حضور مردم هم نسبت به دو روز قبل پررنگ‌تر شده بود. البته منشأ حضور جمعیت هنوز مشخص نیست. اینکه آیا با ارگان‌های خاصی صحبت شده تا جمعیت سالن را پر کنند یا اینکه مردم خودشان به صورت خودجوش و با دیدن تبلیغات محیطی و ... در محل برگزاری مسابقات حاضر شده‌اند. اگر مورد دوم است که باید درباره دست‌اندرکاران برگزاری مسابقات گفت: «طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ». اما اگر اینگونه نباشد باید نسبت به پاک کردن صورت مسئله هشدار داد.

رسانه‌ها نیز به مانند روزهای پیشین به پوشش حداکثری مسابقات مشغول بودند. از جمله اینکه در ویژه برنامه شبکه قرآن و معارف سیما، بخش جدیدی به برنامه افزوده شد و آن اینکه پس از هر تلاوت، قاری شرکت‌کننده به برنامه دعوت می‌شد و به صورت زنده با مردم از حس و حالش سخن می‌گفت. کارشناس این برنامه نیز تا آخر مسابقات مسعود نوری، قاری ممتاز قرآن و دارنده مدرک درجه یک تنغیم است که به تحلیل تلاوت‌ها می‌پردازد.

در نهایت روز سوم مسابقات هم با همه افت و خیزهایی که داشت به اتمام رسید. مسابقات مهمان ویژه داشت، مردم آمده بودند، تلاوت‌ها سطح قابل قبولی داشتند، رسانه‌ها در امر پوشش پرتلاش‌تر از قبل ظاهر شدند و همه عوامل دست به دست هم دادند تا روز سوم هم بدون هیچ خللی برگزار شود. هرچند که «خلل‌پذیر بُود هر بنا که می‌بینی / مگر بنای محبت که خالی از خلل است». مسابقات هم تاکنون بدون نقص نبوده است اما همه عوامل با عشق به قرآن در حال تلاش هستند.

رقابت‌ها تا روز 27 دی ادامه دارد و در روز 28 دی نفرات برتر معرفی خواهند شد.

برای اینکه در جریان آخرین جزئیات مهم‌ترین رویداد قرآنی کشور قرار بگیرید، می‌توانید صفحه مسابقات سایت ایکنا و دیگر شبکه‌های اجتماعی این رسانه در فضای مجازی را دنبال کنید. افزون بر این، با مراجعه به پرونده ویژه خبری این دوره از مسابقات می‌توانید تمام اخباری که تاکنون مخابره شده را به صورت یکجا ببینید.

گزارش از مرتضی اوحدی