تغییر نظام فکری نسل جدید بعد از کرونا

به گزارش خبرنگار ایکنا، سیده هاجر زرگر، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی در نشست علمی «کتاب، تربیت، نوجوان» که امروز دوشنبه ۲۵ دی در سالن فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد، بیان کرد: بچه‌های دهه 80 و 90 به «نسل زد» معروف هستند. آن‌ها از بدو تولد با ابزار دیجیتال در ارتباط بودند و از همین روی برای انجام تمام امور خود بیشتر علاقه‌مند به استفاده از فضای مجازی هستند.

وی ادامه داد: باید ابتدا این نوجوان را بشناسیم، آن‌ها علاقه بسیاری به فضای مجازی دارند و تمایل وافری به همراه داشتن گوش و تبلت در همه‌جا از جمله مدرسه دارند. این نسل علاقه‌مند به سؤال کردن و «چرا» گفتن است و افراد واقع بینی هستند و زندگی را بر اساس واقعیات عینی پی‌ریزی می‌کنند.

این کارشناس اضافه کرد: بحث مدرک‌محوری برای نسل پیشین بسیار اولویت داشت اما برای این نسل معنای خود را از دست داده است و عموماً تمایلی برای حضور در دانشگاه ندارند. این موضوع را از آمار انتخاب رشته کنکور در سال گذشته می‌توان متوجه شد که نیمی از بچه‌های این نسل پس از کنکور انتخاب رشته نکردند.

زرگر اظهار کرد: این نسل با توجه به واقعیت‌های اجتماعی روز به دنبال کسب درآمد و شغل هستند و این نیاز را از طریق فضای مجازی برطرف می‌کنند. آن‌ها از طریق فضای مجازی درآمدهای مناسبی کسب می‌کنند. نکته دیگر این است که اگر در گذشته بچه‌ها ادبیات بزرگسالان را نمی‌فهمیدند، امروز این موضوع برعکس شده و این بزرگسالان هستند که ادبیات محاوره‌ای این نسل را متوجه نمی‌شوند؛ زیرا آن‌ها ادبیات مخصوص به خود را دارند و برای گفت‌وگو و درک آن‌ها باید با این ادبیات آشنا شد.  

بچه‌های دوران پساکرونا

این کارشناس تأکید کرد: ابتدا باید این نسل را شناخت. آن‌ها بچه‌های دوران پساکرونا هستند و در مدت کرونا شاهد تغییرات گسترده‌ای در نظام فکری این نسل بوده‌ایم و ذائقه و سبکشان تغییر کرده است. باید متغیرهایی که در این مدت رخ داده را شناخت و سنجید. در سال ۹۹ مرکز آمار سرانه مطالعه افراد 15 سال به بالا را حدود ۱۷ دقیقه در روز اعلام کرد، این در حالی است که آمار سرانه مطالعه در سال ۱۴۰۱ به ۱۸ دقیقه در هفته رسیده است که نشان از افت شدید مطالعه بین نوجوانان است.

وی تصریح کرد: بین کتاب خواندن و سوادآموزی تفاوت وجود دارد؛ هنگامی که در رابطه با مطالعه و کتابخوانی صحبت می‌شود، فارغ از فضای کتاب‌های درسی است البته بعضی از کشورها مطالعه نشریات، سایت و فضای مجازی را هم حساب می‌کند اما مرکز آمار ایران صرفاً مطالعه کتاب‌های چاپ شده را مدنظر قرار داده است.

وی با بیان اینکه قبل از کرونا نیز سرانه مطالعه بالایی نداشتیم ادامه داد: خانواده‌ها به اهمیت کتابخوانی توجهی ندارند البته گرانی کاغذ و ورود فضای مجازی در این موضوع بی‌تأثیر نیست اما اصل موضوع این است که خانواده‌ها فرهنگ کتابخوانی را از کودکی برای بچه‌ها تقویت نمی‌کنند زیرا به این موضوع اعتقادی ندارند. در نتیجه کودک، زمانی که خانواده را مشغول مطالعه نبیند، در نتیجه هیچ الگوبرداری‌ای اتفاق نمی‌افتد.

تقویت سواد رسانه‌ای بین خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان

وی با بیان اینکه معلمان هنوز به دانش‌آموزان تکالیف سنتی می‌دهند، شرح داد: این در حال است که اگر تکلیف و نوع تدریس به گونه‌ای باشد که دانش‌آموز را به سمت مطالعه کردن به جای جست‌وجوی اینترنتی سوق دهد، قطعاً می‌توانند دانش‌آموزان را به سمت مطالعه پیش ببرند.کودکان و نوجوانان در فضای مجازی سرگردان هستند و اخبار ضد و نقیضی را می‌شنوند یا می‌بینند. دیدن این مطالب اجازه فکر کردن را به آن‌ها نمی‌دهد زیرا صرفاً مباحث دیکته شده را می‌بینند. آن چیزی که قبل از کتابخوانی اهمیت دارد، این است که باید سواد رسانه‌ای در خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان تقویت شود زیرا ما نمی‌توانیم آنان را از فضای مجازی دور کنیم.

زرگر اظهار کرد: کودک وقتی مشاهده کند که پدر و مادرش مدام درگیر فضای مجازی هستند،؛ این رفتار در او نهادینه شده و او نیز به دنبال والدین خود به دنبال گوشی و تبلت خواهد بود. این وضعیت گربیان معلمان ما را هم گرفته است. معلمان درگیر شرایطی هستند که دوست ندارند به روز شوند و در برابر این به روز شدن مقاومت می‌کنند. این مقاومت در نظر دانش‌آموزان دیده می‌شود و مطالعه نکردن آن‌ها نیز برای دانش‌آموزان مشهود است. زمانی که خانواده، معلم و جامعه هیچ حرکتی در نگاه به مقوله کتابخوانی انجام نمی‌دهد، نمی‌توان انتظاری از نوجوانان داشت تا تغییر مثبتی در راستای کتابخوانی کنند.