مسابقات چه نقشی در ارتقای کیفی تلاوت‌ها دارد

کریم دولتی، مسئول کمیته طرح و برنامه ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره اینکه مسابقات قرآن چه فرصت‌ها و تهدیدهایی را می‌تواند به همراه داشته باشد، بیان کرد: مسابقه رویدادی است که می‌تواند فرصت‌های جدیدی را به وجود آورد. برای نمونه در هر دوره می‌توان بهترین قاریان و حافظان قرآن را شناسایی کرد. به این معنا که چه‌بسا یک نفر در دوره پیشین در سطح خوبی از آمادگی قرار داشته، اما در دوره فعلی این آمادگی را ندارد و نمی‌تواند استعداد خودش را به خوبی به نمایش بگذارد. پس یکی از فرصت‌های مسابقه این مورد است.

وی افزود: یکی دیگر از فرصت‌های مسابقه عبارت از شناسایی چهره‌های کمتر شناخته‌ شده است. برخی افراد به طور طبیعی نمی‌توانند در محافل و ... شرکت کنند که این امر ناشی از عدم اعتماد به نفس و مسائلی از این قبیل است، اما مسابقات مجال خوبی است تا بتوانند هنر خود را به دیگران عرضه کنند.

دولتی به آسیب‌های مسابقه اشاره کرد و گفت: یکی از آسیب‌های مسابقات این است که می‌تواند برای برخی قاریان سرخوردگی ایجاد کند، زیرا همه افراد موفق به اخذ رتبه نمی‌شوند و کسانی که توفیقی به دست نمی‌آورند، طبیعی است که ناراحت شوند و حتی برخی از آن‌ها تغییر مسیر می‌دهند.

مانع ایجاد حسرت و ناامیدی شویم

این مدرس قرآن بیان کرد: راهکار برطرف کردن مشکل این است که اگر در جریان مسابقه افراد برتر شناسایی و تشویق شوند، از ریزش افراد جلوگیری می‌شود، یعنی اگر کسی نتوانست در مسابقه استعداد خودش را به خوبی ظهور و بروز دهد، باید از او در دیگر زمینه‌ها بهره‌برداری کرد. به بیان دیگر شاید جریان مسابقه نتواند به یک قاری کمک کند، اما اگر این قاری در مسیر اصلی خودش قرار گیرد، می‌تواند به میزان خودش اثرگذاری داشته باشد و استعداد خودش را بروز دهد.

دولتی تصریح کرد: در قرآن آمده است: «وَ لِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا ...»؛ یعنی هر کسی با توجه به کارهایی که انجام داده در یک درجه‌ای قرار می‌گیرد و باید استعداد هر کسی را به درستی شناسایی کرد. نباید هنر مسئولان قرآنی این باشد که موجب ایجاد حسرت شوند تا شرکت‌کنندگان در مسابقات ناامید شوند، بلکه باید از همه ظرفیت‌ها بهره‌برداری کنند. البته تحقق چنین امری نیازمند این است که افزون بر مسابقه کارهای دیگری هم صورت پذیرد؛ یعنی یک چرخه بهره‌وری و بهره‌مندی ایجاد و در آن از استعدادها در مسیر اصلی استفاده شود تا شاهد یک چرخه مولد باشیم.

اثر ارتقای کیفی تلاوت‌ها

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش که نسبت میان سطح تلاوت قاریان در این سال‌ها با مسابقات چه بوده است؟ گفت: در یک کلام مسابقات در ارتقای سطح کیفی قاریان و حافظان نقش مثبتی داشته، اما این بدان معنا نبوده که آسیبی در پی نداشته است. آسیب‌هایی هم وجود داشته، اما تنوری که به واسطه مسابقات گرم شده بسیار ارزشمند است. مسابقات به طور کلی بر فعالیت‌های قرآنی تأثیرگذار بوده و حتی در برخی دوره‌های مسیر آموزش قرآن را با تغییر مواجه کرده که این تغییرات مثبت و منفی بوده است. برای نمونه گاهی اوقات تغییر در آیین‌نامه سبب شده که برخی افراد به دنبال کارهایی بروند و اهدافی حرفه‌ای را دنبال کنند که اگر این تغییر به وجود نمی‌آمد، شاید مسیر برخی قاریان هم تغییر نمی‌کرد.

وی تصریح کرد: برای نمونه در دهه‌های شصت و هفتاد محافل قرآنی بسیار پرشور برگزار می‌شد و این محافل را باید یکی از نتایج مثبت مسابقات قرآن دانست؛ یعنی قاریان در مسابقات بروز و ظهور پیدا می‌کردند و سپس به محافل دعوت می‌شدند. این جریان کمک می‌کرد تا میان مسابقات و محافل یک ارتباط تعاملی و فزاینده به وجود آید و در نهایت سطح قاریان و حافظان قرآن افزایش یابد. اما در سال‌های اخیر برخی مشکلات نظیر شیوع کرونا را داشتیم که سبب شد بسیاری از آموزش‌ها تعطیل شوند و قدری از شور و شوق فعالیت‌های قرآنی کاسته شود.

دولتی بیان کرد: البته اخیراً شرایط در حال عادی شدن است که دلیل عمده آن را باید کاهش شیوع کرونا دانست که سبب شده محافل و جلسات قرآن نیز رونق پیدا کند. از طرفی در چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن نیز مردم حضور گرمابخشی داشتند؛ یعنی اقشار مختلف مردم در محل برگزاری مسابقات حاضر شدند و نشان دادند که استقبال از فعالیت‌های قرآنی همچنان پابرجاست. این امر نشان می‌دهد که قرآن جذابیت‌های خاصی دارد و کافی است که عرصه و شرایط را برای استفاده مردم فراهم آوریم.

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرشس که به نظر می‌رسد ساده‌ترین کار در فضای قرآنی برگزاری مسابقه است. حال آیا صرف برگزاری مسابقه نشان‌دهنده این نکته نیست که مسئولان فرهنگی و قرآنی دچار آفت تنبلی شده‌اند و کمتر به آموزش می‌پردازند؟ گفت: از چند منظر باید به این پرسش پاسخ داد. یک وقت در مورد نهادی صحبت می‌کنیم که فلسفه تشکیل آن آموزش قرآن است. حال اگر این نهاد آموزش را وانهاده و صرفاً به برگزاری مسابقات بپردازد، می‌توان گفت کار اشتباهی را مرتکب شده است، اما یک وقت هم قرار است در مورد نهادی به نام سازمان اوقاف صحبت کنیم که یکی از مهم‌ترین وظایفش برگزاری مسابقات قرآن است.

سن حضور در مسابقات را کاهش دهیم

دولتی افزود: البته در ستاد عالی مسابقات در حال بررسی طرح‌های مختلفی هستیم تا بتوانیم سن حضور در مسابقات را کاهش دهیم، اما نباید این نکته را هم فراموش کنیم که مسابقه حرفه‌ای شرکت‌کننده حرفه‌ای می‌طلبد؛ یعنی نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که در یک مسابقه حرفه‌ای یک جوان بدون سابقه حضور پیدا کند که دوره‌های سخت تمرین را پشت سر نگذاشته است. بر این اساس بناست سن حضور در مسابقات کاهش یابد، اما نباید توقع داشت کسانی که تجربه چندانی ندارند، بتوانند در این سطح وارد شوند و به موفقیت برسند.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: برای پایین آوردن سن شرکت‌کنندگان در حال اندیشیدن تمهیداتی هستیم؛ یعنی می‌خواهیم مزایایی را در اختیار برخی افراد قرار دهیم که خودشان رغبتی به حضور در مسابقات ندارند، زیرا هر کسی که در مسابقات شرکت می‌کند، طبیعتاً وقت صرف می‌کند و باید استرس‌های مختلفی را متحمل شود. این هم در نوع خود آسیب محسوب می‌شود. امیدواریم با اصلاح رویه‌ها وضعیت بهبود یابد. البته در حال حاضر نسبت به 10 سال قبل چهره‌ها تغییر کرده‌اند و حال باید کاری کنیم تا در کوتاه‌مدت این اتفاق با سرعت بیشتری رخ دهد. یعنی بچه‌ها از سنینی که به مدرسه می‌روند در مسابقات حرفه‌ای شرکت کنند و پس از چند سال بتوانند وارد مسابقات اوقاف شوند. اگر این اتفاق بیفتد، سن رتبه‌آوری کاهش خواهد یافت و قاریان می‌توانند برای کسب رتبه انتظار کمتری بکشند.

گفت‌وگو از مرتضی اوحدی