پیشنهاد تشکیل مجمع کانون‌های قرآن و عترت دانشگاهی + فیلم

نشست بررسی فعالیت‌های کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌ها با حضور تنی چند از دبیران کانون‌های قرآن و عترت از دانشگاه‌های صنعتی شریف، تهران، صدا و سیما، علامه طباطبایی، الزهرا(س) و علم و صنعت در سالن شهید تقوی این خبرگزاری برگزار شد. بخش اول آن با عنوان «تمرکز کانون‌های قرآن و عترت دانشگاهی روی مسائل روز و تولید محتوا» بر روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفت.

در بخش دوم نشست به چالش‌هایی بین کانون قرآن و عترت با تشکل‌های دیگر دانشگاهی، پیشنهاد تشکیل مجمع کانون‌های قرآن و عترت، تربیت نیرو، هم‌افزایی بین کانون‌ها و تشکل‌های مذهبی، امتیازات اعضای شورای مرکزی و ... پرداخته شد که در ادامه متن آن تقدیم مخاطبان می‌شود؛

ایکنا ـ با تداخل برنامه‌ای که احیاناً بین تشکل‌ها و انجمن‌ها اتفاق می‌افتد چه می‌کنید؟

حسین عسگری، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی در دانشگاه علم و صنعت و عضو کانون قرآن و عترت این دانشگاه: در دانشگاه ما همیشه کانون قرآن، مراسم اعتکاف را برگزار می‌کرد و همین باعث دور هم جمع شدن دانشجویان فعال قدیمی و جدید کانون می‌شده است، اما با تغییر مسئول نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ما، ایشان با این قضیه مخالف و بر این عقیده‌ بود که اعتکاف باید ستادی برگزار شود. شورای مرکزی کانون قرآن هم تصمیم گرفت که امسال به این قضیه ورود نکند. همه می‌دانند که اعضا برای یک فعالیت چقدر زحمت می‌کشند.

پیشنهاد تشکیل مجمع کانون‌های قرآن و عترت

سال‌های قبل یک بار در دانشگاه علم و صنعت میزبان دوستان از کانون‌های قرآن و عترت سایر دانشگاه‌ها بودیم که اید‌ه‌ها و تجربیات جالبی منتقل ‌شد، پیشنهاد می‌کنم، این اتفاق باز هم بیفتد، جمعی را به منظور بررسی یکسری از مشکلات تشکیل دهیم به طور مثال همین اتفاقی که در دانشگاه علم و صنعت افتاد، بالاخره مشکل یکی از کانون‌‌‌های قرآن دانشگاه‌های سطح شهر تهران است. کانون‌های قرآن همه دانشگاه‌ها جمع می‌شوند و حتی می‌توانند با حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی، رئیس نهاد تشکیل جلسه دهند.

سال‌های قبل برنامه‌ تدبر در قرآن را داخل خوابگاه‌ها با همکاری هیئت داشتیم که کاملاً درست و منطقی جلو رفت. اما در گذشته هم همیشه چنین چالش‌هایی بین کانون قرآن و عترت با نهاد مقام معظم رهبری بوده است. این دوستان به ما گفتند که مسئول اعتکاف رجبیه نهاد است، اما در اینجا مشخص شد که در دانشگاه الزهرا(س) نهاد آن را برگزار می‌کرده است. وقتی اساسنامه نهاد را هم می‌خوانیم، تماماً حمایت و پشتیبانی است و هیچ جا به اینکه مستقیم وارد شود و کار را اجرا کند اشاره نشده، بلکه کارها را مستقیم باید جنبش دانشجویی انجام دهد، بالاخره کانون قرآن هم یک بازوی فرهنگی است.

یک جنبه مثبت کانون قرآن این است که شاید افرادی دارای زاویه با سایر تشکل‌ها در برنامه‌های کانون قرآن شرکت کنند. فکر می‌کنم یک و نیم تا سه درصد از بودجه دانشگاه، مربوط به بخش فرهنگی است، این در اسم اتفاق افتاده که بودجه فرهنگی جدا شود. یکی از موضوعات این است که به‌صورت رسمی نیز این اتفاق بیفتد.

ایکنا ـ چگونه می‌توان از تداخل برنامه‌ای بین تشکل‌های مختلف دانشگاه جلوگیری کرد؟ گویی این تداخل‌ها و موازی‌کاری‌ها زیاد اتفاق افتاده است.

علی ساعتچی، دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه علامه طباطبایی و دانشجوی رشته روابط عمومی دانشکده علوم ارتباطات در مقطع کارشناسی: همه تشکل‌های فرهنگی و سیاسی دانشگاه‌، باید هماهنگ باشند، مثلاً یک تشکلی می‌تواند در کنار فعالیت خود، فعالیت مابقی انجمن‌ها و کانون‌ها را نیز زیر نظر داشته باشد.

این مورد در برگزاری اردو برای ما اتفاق افتاد،‌ این موازی‌کاری پیش آمد که مسجد دانشگاه نیز در همان تاریخ اردوی دیگری را برپا کرد. در دانشگاه‌ها شورایی متشکل از بسیج، کانون‌های مختلف، انجمن‌ها و ... تشکیل شود و همه با هم در ارتباط باشند، تا از اینگونه تداخل‌ها جلوگیری شود.

بعضی از دبیران سابق کانون قرآن و عترت در دانشگاه ما، از دوستانی بودند که از گذشته با آن‌ها در ارتباط بودم، از زمانی هم که کانون را تحویل گرفتم نیز کماکان با ایشان در ارتباط هستم. برخی از آ‌ن‌ها هنوز هم در کانون فعالیت دارند. نشست ادواری برگزار می‌کنیم و همه کسانی که از ابتدای شکل‌گیری کانون تاکنون فعالیت کرده‌اند، دعوت می‌شوند، چون می‌طلبد از تجربیات یکدیگر استفاده کنیم.

مریم عاشق معلا، دانشجوی مقطع دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست از دانشگاه تهران و دبیر کانون قرآن و عترت این دانشگاه: در مناسبت‌های مختلف تشکل‌ها، بسیج و هیئت‌های دانشجویی و همینطور کانون هر کدام فعالیتی را در بخش کوچکی از دانشگاه انجام می‌دهند، اینها هم‌افزایی داشته باشند، نیروهایشان را به همدیگر قرض بدهند و کارویژه‌ای را در مقیاس بزرگتری انجام بدهند، هم موازی‌کاری‌ها بین تشکل‌ها کمتر می‌شود و هم اینکه کار گسترده‌تری صورت می‌گیرد. مناسبت‌ها بهترین فرصت برای نشان دادن این وجوه مشترک است. ما به کارهای سیاسی کاری نداریم و مناسبت‌های سیاسی‌شان را خودشان تنهایی انجام دهند ولی مسائلی که به قرآن و عترت ربط دارد و بسیج و بقیه تشکل‌ها نیز خیلی وارد آن می‌شوند، خوب است که با کمک همدیگر انجام شود.

جالب است که اعضای بسیج و کانون‌های دیگر از اعضای کانون قرآن و عترت قوی‌تر عمل می‌کنند، دلیلش هم این است که بسیجی امتیاز ویژه‌ای برای دانشجویان دارد، یا از ابتدا و در دوران دبیرستان کسانی که بسیجی بوده‌اند، واقعاً بسیجی‌وارتر عمل می‌کنند، اگر بخواهم جایگاهشان را مقایسه کنم، کانون قرآن و عترت در موضع پایین‌تری نسبت به بسیج قرار دارد. نمی‌دانم ساختار تشکیلاتی به چه نحوی است که آن‌ها امکانات بیشتری دارند، مثلاً اعتکاف‌ دانشجویی غالباً دست بسیج است یا بسیاری از فعالیت‌های دیگر، در صورتی که کانون قرآن و عترت هم باید در چنین فعالیت‌هایی شریک باشد.

ایکنا ـ چگونه می‌توانیم اختیارات کانون را ارتقا دهیم و دبیر باید چه ویژگی‌هایی برای پیشبرد امور داشته باشد؟

ساعتچی: این باز به ارتباط با ادوار گذشته برمی‌گردد، ممکن است آن‌ها تجربیاتی در زمینه انسجام و بقای هویت کانون داشته باشند. انتقال تجربه خیلی مهم است که به هماهنگی بین تشکل‌‌های خرد و کلان مختلف داخل دانشگاه و شخصیت دبیر کانون قرآن و عترت مربوط می‌شود.

دبیر باید اهل کار باشد و دلسوزانه کار کند. نسبت به بسیاری از مسائل شناخت داشته باشد. در عصر ارتباطات و رسانه هستیم و شناخت این دو ضرورت دارد، بداند چه محتوایی در چه قالبی باید منتشر شود. شبکه‌های مختلف اجتماعی و زمان انتشار محتواهای مختلف را بشناسد، روابط عمومی بالایی داشته باشد، بتواند با افراد صحبت و ارتباط مؤثر برقرار کند. نحوه برقراری ارتباط با تیپ‌های مختلف شخصیتی آدم‌ها را بشناسد و بتواند از حق کانون قرآن و عترت دفاع کند.

در وضعیتی به سر می‌بریم که بسیاری منافع جمعی را در نظر نمی‌گیرند. از همه مهم‌تر بحث رعایت اوامر و نواهی قرآن و عترت است. یک شناخت کلی از این داشته باشد که اصلاً ما چه چیزهایی در مذهب تشیع و اسلام داریم و در قرآن راجع به چه مباحثی صحبت شده. نسبت به مسائل روز آشنا باشد و اخبار مختلف به ویژه اخبار مربوط به فعالیت‌های قرآنی را دنبال کند.

درب کانون قرآن و عترت در دانشگاه ما به روی همه باز است و نباید مانع فعالیت کسی که علاقه‌مند است شویم. معاونت فرهنگی و اجتماعی در سامانه نگارستان دانشگاه علامه طباطبایی همه اطلاعات دانشجویان یکپارچه می‌شود. در آنجا تمایلشان به فعالیت در کانون‌ها را نیز انتخاب می‌کنند، ما از آن جا خروجی اکسل می‌گیریم و اعضا را از آنجا می‌شناسیم. بعضی از آن‌ها فعال و برخی دیگر نیز اعضای اسمی هستند، اینها در قالب مجمع عمومی قرار می‌گیرند که از دل آن، شورای مرکزی تعیین می‌شود. هدف این است که شورای مرکزی فقط افرادی باشند که واقعاً دغدغه قرآن را دارند.  

خیلی برایمان مهم است که هیچ دانشجویی از فعالیت‌های قرآنی غافل نماند، این کار متعلق به همه است. به بهانه‌های مختلف دانشجویان را جذب کنیم و جمع خیلی خوبی از تمام افرادی که دارای مهارت هستند، ایجاد شود. یکی از اهداف ما در کانون قرآن و عترت برگزاری دوره‌های آموزشی به منظور مهارت‌افزایی است. به طور مثال دوره تولید محتوا که نیاز ضروری روز است و بعد افراد آموزش‌دیده می‌توانند با فراهم کردن زمینه انتشار کارهای خود را منتشر کنند و به کار گرفته شوند. زمینه انتشار را محدود به دانشکده‌ها و فضای دانشگاه نکردیم.

دبیر کانون، گروه اختصاصی برای هر خوابگاه تشکیل دهد، برای دانشکده‌های مختلف می‌تواند این اتفاق بیفتد، ما همین کار را کردیم. دبیر کانون باید وقت بگذارد و سرکشی کند، دبیر کانون باید مسئولان را پای کار بکشاند، به نحوی باید حقمان را بگیریم و برای اعتلای نام قرآن زحمت بکشیم. در وضعیت حاضر داشتن شم اقتصادی خیلی نکته مهمی است. اوضاع مالی کشور طوری نیست که بخواهیم خیلی هزینه کنیم و خروجی نامطلوبی بگیریم، این واقعاً درست نیست، با توجه به اینکه متأسفانه ارزش پول کم شده باید یک گروه اقتصادی داشته باشیم که تعیین کنند، اگر بودجه‌ای دریافت می‌کنیم بهتر است صرف چه کاری شود که بیشترین خروجی را داشته باشد.

یکسری از اعضا ممکن است در  برهه‌ای از زمان فعال  و در برهه‌ای دیگر فعال نباشند، دبیر باید حواسش به همه افراد باشد و همه اینها را پوشش دهد، از کارهای علمی نیز غافل نشویم. برگزاری مراسم مختلف و محافل انس با قرآن، در نوع خود بسیار ارزشمند است، اما اگر افزایش آگاهی در یکی از محورها را کار خود قرار دهیم، قطعاً می‌تواند اطلاعات و آگاهی دانشجویان را افزایش دهد. اطلاعات اکثر دانشجویان در مورد نهج‌البلاغه یا صحیفه سجادیه خیلی کم است، مسائل روز را نیز مد نظر قرار داده و محتواسازی کنیم، دقتمان به همه قرآن و عترت باشد نه اینکه بخشی را بزرگتر و بخشی را کوچکتر کنیم. در مواقع مختلف کانون باید بیدار عمل کند و افراد فعال را در دانشکده‌های مختلف پخش کند و به آن‌ها مسئولیت دهد.

محبوبه برزگر، دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صدا و سیما و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته رادیو: به نظرم مهم‌ترین ویژگی دبیر و شورای کانون قرآن و عترت، مسئولیت‌پذیر بودن، جدیت، فعال و پرانرژی بودن است. اگر دانشجویان فعالیت و جدیت را ببینند به این سمت جذب می‌شوند و هم اینکه الگوگیری می‌شود یعنی می‌دانند اگر قرار است در کانون‌ها فعالیت کنند باید چگونه باشند.

در مورد حوزه اختیارات، به نظرم اگر کار، خوب، جدی و فعال انجام شود و خسته نشویم، باعث می‌شود، حتی کسانی که در رأس امور چه در دانشگاه و چه در وزارت علوم هستند، به سمت کمک به ما بیایند. اگر از این طرف تقاضایی نباشد از آن طرف هم ارائه خدماتی نیست.

حسین عسگری: روی تشکیل مجمع عمومی برای اینکه از ظرفیت همدیگر استفاده کنیم، خیلی تأکید دارم که به آن رسمیت هم بخشیده شود. تنها چیزی که حکومت حضرت علی(ع) را زمین زد، تنها و تنها جنگ روایت‌های معاویه بود. حضرت علی(ع) چهار سال و هشت یا چهار سال و نه ماه حکومت کردند و نهایت سیاست و مبارزه با فساد بودند که از آن حضرت بالاتر نداریم. تنها چیزی که ایشان را زمین زد جنگ نرم و جنگ روایت‌ها بود، پس ما امت حزب‌الله هر چقدر بتوانیم خودمان را قوی‌تر کنیم و بیشتر در جنگ روایت‌ها جلو برویم به نفعمان است. اتفاقاً این مطلب را به ویژگی‌های دبیر متصل می‌کنم، انگیزه‌دهی شاخصی است که در استارتاپ‌ها هم مطرح می‌شود، بدین معنی که نسبت به دیگران قدری آشناتر باشد و هر از چند گاهی انگیزه‌دهی را انجام دهد.

شخصیت‌شناسی شود چیزی که کمتر داخل تشکل‌ها می‌بینیم. فرد دبیر اصطلاحاً دارای شخصیت قیام‌کننده باشد. یک شخصیت ادامه‌دهنده، یک تمام‌کننده و یک قیام‌کننده داریم. شخصیت قیام‌کننده برای شروع کار جدید خوب است، ادامه‌دهنده می‌تواند کار را ادامه دهد، ولی نمی‌تواند تمام کند، تمام‌کننده مثلاً فعالیتی که از سال‌های قبل شروع شده و الان می‌خواهند آن را به جایی برسانند، می‌تواند تمام کند. یکی دیگر از ویژگی‌های دبیر هم شاخص بودن است. نماد کانون و جمعی باشد که برای قرآن و عترت تلاش می‌کنند.

عاشق معلا: اینجا به کسی پول، حقوق و جایزه‌ای داده نمی‌شود، قرآن یک فصل مشترک است و همه ما نیز دغدغه مذهبی داریم تا به ویژه در این دوره و زمانه جایگاه خوبی داشته باشد، اینکه اسم نهاد، بسیج یا کانون بیاید هیچ اهمیتی ندارد، نمی‌دانم چرا باز هم خیلی تأکید دارند که مثلاً لوگوی تشکلشان درج شود. بیاییم و با همدیگر کار را انجام دهیم. متأسفانه این حالت وجود دارد و همه برایشان مهم است که اسمشان مطرح شود. هنوز به هدف نرسیده‌ایم که بالا بردن سطح قرآن و عترت است، هدف این نیست که اسم من یا اسم دانشگاه تهران، اسم کانون یا بسیج مطرح شود، در جلسات مشترک میان تشکل‌های دانشجویی این موارد مطرح شود تا یک کار مشترک برای قرآن بدون هیچ توجهی به لوگو انجام دهیم. مهم این است که به هدفمان که قرآن است برسیم.

امکاناتمان را در اختیار هم قرار دهیم مثلاً بسیج یکسری امکانات دارد، من مثلاً نیرو دارم یا معاونت فرهنگی از من حمایت می‌کند بیایم و بخشی از بودجه‌ام را در اختیار آن‌ها قرار دهم، اگر آدم کاری را برای خدا انجام می‌دهد دیگر نباید به اینکه اسمش معروف شود توجه کند.

متین کاظمی‌نمین، دانشجوی ورودی ۱۴۰۱ مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی سیستم‌های انرژی دانشگاه صنعتی شریف و ورودی ۹۷ کارشناسی رشته مهندسی انرژی دانشگاه شهید بهشتی، دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صنعتی شریف: در مورد وظایف دبیر، اگر بخواهیم کلان نگاه کنیم، کانون قرآن و عترت یکی از اشکال فعالیت‌های ماست، به‌ویژه در قالب دانشگاه می‌توانیم در زمینه‌های مختلف با همین هدف قرآن و عترت فعالیت کنیم، بنابر این پیشنهاد می‌شود، دبیر  شخصی باشد که زمین و زمان نشناسد و هر جا زمینه برای فعالیت هست شروع کند. خاطرم هست یکی از جلسات قرآن یکشنبه‌های دانشگاه شریف که به صورت هفتگی برگزار می‌شود، زمانی بود که مسجد دانشگاه شریف شرایط خاصی داشت و سقف خوبی نداشتیم. اوایل پاییز بود و باران می‌بارید ولی ما جلسات قرآن را با همان تعداد کم برگزار کردیم که یکی از بهترین جلسات ما شد. اتفاقاً حاج قاسم هم می‌فرمایند در شرایطی که شاید شرایط مطلوب ما نیست و تهدیدها هست فرصت‌های بسیاری نهفته شده و در همین شرایط خاص است که اتفاقات خوب نمو پیدا می‌کند. دبیر باید متوجه این ظرایف شود.

مشورت با دوستان سال‌های قبل نیز قاعدتاً بسیار مهم است، بالاخره تجربیاتی هست که این دوستان دارند و فضا را دیده‌اند، تلاش این است که حداقل شورای مرکزی ماهانه جلسه‌ای با دبیران سابق داشته باشد.

پیگیری دبیر خیلی مهم است، شاید زحمت زیادی نیز داشته باشد، اما آن زحمت در کنار وظیفه‌ای که من به عنوان فعال قرآنی انجام می‌دهم، خیلی هم شیرین است، می‌طلبد که برنامه‌ریزی خیلی خوبی داشته باشیم. مورد دیگر روابط عمومی و ارتباطات خوب است، با مسئولان دانشگاه صحبت و آن‌ها را در برنامه‌های خود دعوت کنیم، خیلی مهم است که با مسئولان در تعامل باشیم.

مورد بعدی بحث تربیت افراد است. ورودی‌های جدید را به چشم عزیزانی ببینیم که قرار است دبیران یکی دو سال بعد باشند نه اینکه منِ دبیر کارهایم را انجام بدهم ولی کسی برای ادامه مسیر راهنمایی نشده باشد.

در تشکل فرهنگی برای ادامه کارها ترجیح داده می‌شود دوستان مقطع کارشناسی زمام کار را به دست بگیرند، دوستان تحصیلات تکمیلی بهتر است، کنار کار باشند، بنا بر این تربیت نیرو خیلی مهم است. نیروی انسانی مسئله مهمی است. در دانشجویان ظرفیت‌های خیلی خوبی به صورت بالقوه وجود دارد، شاید افرادی هم باشند که به روز قرآنی آن چنانی نداشته باشند، اما واقعاً علاقه‌مند هستند و مثلاً می‌توانند در بخش رسانه کارهای خلاقانه‌ای هم انجام دهند و به همین واسطه زمینه رشد معنوی نیز در آن‌ها فراهم شود. چندجانبه نگاه کنیم. هم رشد و هم پیشبرد کار را ببینیم.

جذب خیلی مهم است، در پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور دانشگاه شهید بهشتی در بدو ورود دانشجویان سال جدید فرمی به آن‌ها داده می‌شد و به صورت مجازی باید مهارت‌های فرهنگی‌شان را در آن درج می‌کردند، بود، فقط هم مهارت‌های مذهبی نبود، تعدادی که ظرفیت‌های قرآنی داشتند، مشخص شدند، با همان تعداد ارتباط گرفتیم و الان خروجی آن ارتباطات، دوستانی هستند که در مسجد دانشگاه مشغول هستند و برنامه هفتگی مثل تلاوت قرآن و اذان مسجد را انجام می‌دهند و همین‌ها می‌توانند فعالیت‌های کانون را خیلی عملی‌تر انجام دهند؛ بنا بر این اگر زنجیره را ببینیم و از دوستان بهره ببریم خیلی مهم است.

هم‌افزایی بین کانون‌ها و تشکل‌های مذهبی

دید کلان به جامعه داشته باشیم، یک جبهه قطب مذهبی از افرادی که در کانون، هیئت، بسیج و انجمن‌های مختلف هستند داشته باشیم. از درون دانشگاه شروع کنیم و به بیرون برسیم. واقعاً موازی‌کاری‌ها تا کی؟ این یک دغدغه است. شاید در خیلی از مواقع نیز علاج موازی‌کاری در حد یک تلفن باشد.

در مقیاس کلان این نیروها را در کنار هم قرار دهیم. سابقاً در دوره کارشناسی بعضاً این کار را می‌کردیم، و برای برنامه‌های مهم حتی اگر کار گروهی هم نبود، ولی در پوستر برنامه نام هر سه تشکل اصلی مذهبی‌مان که هیئت، بسیج و کانون بود، درج می‌کردیم. سال 97 چنین چیزی را تجربه کردیم که خیلی جلسه عالی و مفیدی برگزار شد ولی در نهایت در حد گروه ساکتی در یکی از پیام‌رسان‌ها باقی ماند.

منِ فعال قرآنی باید پیگیر تشکیل چنین مجمعی باشم، از اعضای کانون‌ها خواهش می‌کنم که حداقل ماهی یک بار جلسه‌ای داشته باشیم و بیانیه‌ها و تصمیمات مشترکی داشته باشیم و همین نیروی محرکه‌ای می‌شود برای اینکه خود کانون‌ها نیز یکسری فعالیت‌های مستمرتر و با عقبه بهتری را انجام دهند. در مورد بحث بودجه نیز اگر برای قرآن و عترت بودجه نباشد پس به چه چیزی می‌خواهیم اهمیت بدهیم؟ البته در مورد بحث بودجه ما با کمترین هزینه هم می‌توانیم بهترین نتیجه را بگیریم.

ایکنا ـ اداره فعالیت‌های قرآنی وزارت علوم چطور از کانون‌ها حمایت و پشتیبانی می‌کند؟

کاظمی نمین: در مورد اداره فعالیت‌های قرآنی وزارت علوم ارتباط خاصی ندیدیم.

ساعتچی: برای سی و هفتمین جشنواره قرآن و عترت دانشجویی ارتباط برقرار شد و ما تازه فهمیدیم که چنین جایی وجود دارد.

عاشق معلا: اصلاً تاکنون اسمشان را نشنیده‌ام، این ایراد وجود دارد که مثلاً سی و هفتمین جشنواره قرآن و عترت را برگزار می‌کنند در حالی که کانون‌های قرآن و عترت در آن هیچ نقشی ندارند و حتی خبردار نیستیم. حداقل یک نماینده از ما در جلساتشان حضور داشته باشد، شاید ایده‌ای داشته باشیم یا اینکه بتوانیم برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم. حتی یک فایل پوستر را نیز در اختیار ما قرار نداده‌اند. این خیلی نقص بزرگی است. دانشجویان برای هر چیزی که اسم قرآن و عترت به آن می‌خورد سراغ ما می‌آیند که موضوع چیست؟ ولی ما از هیچ جزئیاتی خبر نداریم. این یکی از نقص‌های این اداره است. باید جلسه‌ای با کانون‌ها ترتیب داده می‌شد که ظرفیت‌های ما را بدانند و برای کارشان از آن استفاده کنند.

سپیده اکبری، کارشناس کانون‌های دانشگاه الزهرا(س): کار اصلی‌ این اداره برگزاری مسابقات کشوری در حوزه‌های قرآن و عترت است، کانون‌ها زیر مجموعه این بخش نیستند بلکه زیرمجموعه بخش کانون‌ها هستند، یعنی کانون قرآن و عترت زیر مجموعه بخش قرآنی نیستند و بخش قرآنی فقط برای برگزاری مسابقات کشوری در وزارت علوم تشکیل شده، وظیفه اصلی‌شان این است و وظیفه دیگری برایشان تعریف نشده است. ارتباط ما به عنوان کارشناس کانون‌ها فقط با بخش کانون‌ها هست نه با بخش اداره قرآنی.

ایکنا ـ بخش کانون‌ها کجاست؟

وزارت علوم بخش‌هایی مرتبط با کانون‌ها، انجمن‌ها و اداره فعالیت‌های قرآنی دارد، چون کانون قرآن و عترت زیر مجموعه بخش کانون‌ها محسوب می‌شوند ارتباط ما با بخش کانون‌هاست. اداره امور قرآنی صرفاً وظیفه برگزاری مسابقات را در سطح کشوری دارد.

ایکنا ـ بخش دیگری در وزارت علوم مربوط به کانون‌ها داریم؟ درست است؟

بله، کانون‌های قرآن و عترت زیرمجموعه اداره امور قرآنی وزارت علوم نیستند.

ایکنا ـ بخش کانون‌ها چه حمایتی دارند؟

هر ارتباط و دسترسی که نیاز داشته باشیم، صرفاً با مسئول کانون‌های وزارت علوم است. نمی‌توان از آن‌ها توقع داشت. در دانشگاه‌ها معاونت فرهنگی داریم و هر حمایتی مربوط به این بخش است بسته به اینکه چه رویه‌ای را پیش بگیرند. کانون‌ها یک آیین‌نامه دانشجویی دارند. البته در یکسری از حوزه‌ها احتیاج است که تغییرات و تحولاتی در بخش کانون‌ها اتفاق بیفتد. ارتباط شما در درجه اول با مسئول کانون دانشگاه خودتان است و آن‌ها با مسئول کانون‌های وزارت علوم ارتباط‌گیری می‌کنند، در حد ابلاغ بخش‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌هاست یا اطلاعیه برگزاری جلسات، در این حد است، اینطور نیست که اعمال نفوذ کنند و بخواهند کار خاصی انجام دهند.

ایکنا ـ این حمایت را کافی می‌دانید؟

عسکری: ارتباط ها از بالا به پایین بوده، یعنی وقتی به کانون‌های قرآن برای برگزاری مسابقات نیاز دارند می‌گویند که شما فلان کار را انجام دهید. البته بعید می‌دانم که اداره فعالیت‌های قرآنی فقط مختص مسابقات قرآن باشد، حداقل این است که ما می‌توانیم ظرفیت آن را ایجاد کنیم و برای فعالیتی که کانون‌ها انجام می‌دهند، کمک کنند. از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنیم، مثلاً دانشگاه صدا و سیما می‌تواند از لحاظ رسانه‌ای به دیگر کانون‌ها کمک کند. مجموعه‌ای تشکیل بدهیم و یک اساسنامه‌ای داشته باشد. ارتباط با اداره امور قرآنی وزارت علوم هم اگر رسمی‌تر باشد خیلی بهتر است. من در جریان وجود چنین مرکزی نبودم. مگر اینکه در جشنواره‌ای خاص ورود پیدا کند.

کاظمی: در مورد بحث جشنواره هم که داخلش هستیم از این جهت انتقاد است که مشخص نیست، مخاطب هدفمان را کدام یکی از قشر دانشجو قرار داده‌ایم؟ اگر هدف دانشگاه این باشد که صرفاً دانشجویان در آن شرکت کنند و رتبه‌ای کسب و تقدیر و تمام شود، در جای خودش خوب و لازم است، اما ببینیم که مسابقات چه نمودی در بلندمدت دارند. دانشگاه یک ماه درگیرش است، پوستر زده می‌شود و دانشجویان نیز شرکت می‌کنند و تمام می‌شود؟ یا اینکه جشنواره را بهانه‌ای برای شکل‌گیری جریانی در دانشگاه قرار دهیم تا تمام فعالیت‌ها معطوف به قرآن و عترت شود، فرض کنید به مناسبت این جشنواره به طور مثال هر روز یک بخش تفسیر قرآن هم به نمازهای جماعت‌ اضافه شود. کانون قرآن و عترت باید چنین پیشنهادهایی را دهد و تصمیم‌سازی کند و دانشگاه یا وزارت علوم با ابلاغیه و دیگر موارد به آن رسمیت ببخشند. این جشنواره برای مخاطب خاص خوب است ولی طوری باشد که برای دانشجویان دیگر نیز به واسطه این مسابقات زمینه آشنایی با معارف ایجاد شود. شاید لازم است عمیق‌تر به این موارد نگاه کنیم.

منِ فعال قرآنی به ازای هر کم‌کاری که داشته باشم، فضا را به جبهه مخالف داده‌ام که خودش را در فعالیت‌های کف میدانی نشان می‌دهد. به طور مثال جلسه تدبر هفتگی در اتاق کانون قرآن و عترت خیلی خوب است، اما مثلاً روبه‌روی سلف دانشگاه، آیا نمودی از کار قرآنی می‌بینیم؟ غرفه دوشنبه‌های قرآنی را به دوستان پیشنهاد می‌کنم. در دانشگاه شهید بهشتی انجام دادیم و جواب گرفتیم. همه دانشجویان می‌دانستند که در این روز اتفاقی در جریان است. دوشنبه‌های قرآنی و سه‌شنبه‌های مهدوی داشتیم که این باعث شده بود فضا به دست تشکل مذهبی باشد. فعالیت قرآنی نمود داشت و همین می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. بانوانی بودند که از لحاظ ظاهری و حجاب زیاد تقیدی نداشتند اما علاقه‌مند بودند. دوستی بین افراد که مثلاً یکی از آن‌ها دارای چادر و دیگری پوشش مناسب نداشت باعث می‌شد که با معارف قرآنی آشنا شوند. در کل روی فعالیت کف میدانی که الان ما خیلی به آن نیاز داریم، تأکید دارم.

محبوبه برزگر، دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صدا و سیما و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته رادیو: در مورد جشنواره قرآن و عترت مهم‌ترین کاری که کانون می‌تواند انجام دهد و بهره‌ای که از این جشنواره ببرد استعدادیابی است. بین افراد برتر و افراد مستعد پیوند ایجاد کنیم. این باعث می‌شود که کانون قرآن و عترت بیش از پیش در دانشگاه‌ها دیده شود.

ساعتچی: در مورد جشنواره برنامه‌ای را از همین امروز به نظرم باید شروع کرد، یکسری طرح‌های آموزشی مثل جشنواره قرآن و عترت دانشجویان را داریم، در دانشگاه علامه طرح حفظ رضوان را چندین سال است که داریم و الان ثمره‌های آن به کار گرفته می‌شوند، چرا اینها نتوانند قاری و حافظ بین‌المللی شوند؟ هم‌اکنون پیگیر طرح حفظ هستیم که یک مقدار نیاز به بودجه دارد. کسی که وارد دوره کارشناسی می‌شود چرا نباید در کنار تحصیل حفظ قرآن را نیز انجام دهد. جشنواره صرفاً نباید برای شرکت کردن باشد و باید برای اهداف بلندمدت و تعالی مهارت‌های خودمان از آن بهره ببریم.

ایکنا ـ طی دوره گذر از کرونا و یکسری از چالش‌های دیگر، اقبال عمومی نسبت به سمت قرآن کاهش پیدا کرده، از اینرو عضوگیری و یارگیری بعد از کرونا به چه نحوی بوده است؟

محبوبه برزگر، ما دوشنبه‌ها زمانی به عنوان فرهنگی داریم و کلاسی در آن زمان دائر نمی‌شود، از هر کدام از کانون‌ها و تشکل‌ها می‌آیند و کار خودشان را انجام می‌دهند. دو نکته را باید مورد نظر قرار دهیم؛ یکی همین ارتباط‌گیری بین کانون‌های قرآن و عترت و سایر کانون‌های دانشگاه‌ها و بحث‌های ادبی، فرهنگی، هنری و رسانه‌ای، یعنی بین قرآن و عترت و سایر فضاهای هنری که احتمالاً اقبالشان بیشتر است پیوند ایجاد کنیم، بدین نحو دانشجویانی که در حوزه‌های هنری، ادبی و رسانه‌ای فعال هستند، جذب فعالیت‌های کانون قرآن و عترت بشوند.

دومین نکته تغییر نگاهمان است، بدین نحو که ارائه مطالب و برنامه‌های دینی را معاصرسازی کنیم، یعنی نخست شناخت دقیقی از مخاطبمان داشته باشیم و نگاه آمرانه از بالا به پایین را کنار بگذاریم. تصور نکنیم کسانی که پوششان با من متفاوت است یا مثل من فکر نمی‌کنند سطح پایین‌تری دارند. این نگاه را تغییر دهیم و ببینیم دانشجویان و جوانان جامعه کنونی دنبال چه چیزهایی هستند و متناسب با طرز فکر آن‌ها و چیزی که برایشان مهم است ارتباط‌گیری را انجام دهیم.

کارها را مشارکتی کنیم، همه از یک قشر و در یک جامعه و کشور هستیم، چنین نگاه‌هایی را کنار بگذاریم و در انتقال مفاهیم دینی محوریت این باشد که نگاه از بالا به پایین وجود ندارد. من یکسری اطلاعاتی دارم که آن‌ها را در قالب‌های ادبی، هنری و ... آن‌ها را ارائه می‌دهم، همانطور که شما در کانون‌ها، تشکل‌ها و مجامع دیگر، حرفت را می‌زنی من هم حرفم را می‌زنم، اگر کار و فعالیت درست انجام شود دیده می‌شود.

تفاوتی که کانون قرآن و عترت با دیگر کانون‌ها و اعضای این کانون با دیگر کانون‌ها دارند غیر از توان مدیریتی و ارتباط‌گیری، انگیزه آن‌هاست. اعضای کانون قرآن و عترت، اعضا و شورا و هر کسی که در این زمینه مشغول فعالیت است، انگیزه‌ای فراتر از دانشجویان دیگر دارد، این انگیزه باعث می‌شود کار جدی‌تر و جهادی‌تر پیش برود. کار خودمان را درست انجام بدهیم و مطمئن باشید که جذب اتفاق می‌افتد شاید در مدتی طولانی‌تر، اما مطمئن باشید که اگر تغییری ایجاد شود حتماً عمیق خواهد بود.

عاشق معلا: استقبال به سمت قرآن و عترت خیلی کم شده، باید فکر ویژه‌ای در مورد آن کرد. قرآن مهجور واقع شده، ما نتوانستیم نشان دهیم که قرآن چیست و خیلی فراتر از آن چیزی است که در حد یک کتاب در گوشه کتابخانه باشد یا در مراسم ختم استفاده شود. قرآن راه زندگی را نشان می‌دهد اما این متأسفانه به ذهن‌ها متبادر نمی‌شود که قرآن چتر حمایتی‌اش را روی سر ما دارد. یکی از وظایف کانون قرآن و عترت این است که این دیدگاه اشتباه را نسبت به قرآن تصحیح کند.

مشکل دیگر اینکه قبل از اتفاقات اخیر حتی در همان شرایط کرونا از طریق شبکه‌های مجازی ارتباط خوبی داشتیم و افراد زیادی را نیز جذب کرده بودیم و محتوا در اختیارشان قرار می‌دادیم، اما زمانی که فیلتر شد ارتباطم را با همه آن‌ها از دست دادم، در این چند ماه نتوانستم فیلترشکن نصب کنم که بتوانم آن‌ها پیدا کنم یا یک لینک بگذارم و بگویم که به پیام‌رسان‌های داخلی بیایید.برخی افراد نمی‌خواهند نرم‌افزار دیگری نصب کنند و می‌خواهند با واتساپ و تلگرام کار کنند، قرار بود مسابقه‌ای به صورت مجازی از طریق واتساپ برگزار شود، الان که واتساپ قطع شده آن مسابقه هم مانده، همه چیز آماده است اما در حال از دست دادن نیروها و زمانمان هستیم، این فیلتر شدن خیلی به ضررمان تمام شده است.

اکبری: در دانشگاه ما، روحیات و نظرات مدیریت فرهنگی در روند کار فعالیت‌های قرآنی بسیار در ادامه فعالیت‌ها راهگشا بوده، همچنین پیگیری دانشجویان نیز در اینکه کانون پابرجا ماند خیلی مؤثر بوده، برعکس یکسری از کانون‌های دیگر، اقبال از کانون‌های مذهبی ما به شدت قوی بود و اعضایی هم که می‌آمدند اکثراً حافظ، قاری و دغدغه‌مند در مسائل قرآنی بودند.

ایکنا ـ آیا فقط کسی که پیشنیه مذهبی داشت استقبال می‌کرد یا از اقشار دیگر نیز حضور داشتند؟

نمی‌توان گفت فقط کسی که پیشینه مذهبی داشت استقبال می‌کرد. دانشجویان دائماً به ما رجوع می‌کنند و با کسانی هم مواجه می‌شویم که شاید از ظاهرشان متوجه دغدغه قرآنی آن‌ها نشویم. لیکن حتی در همین جشنواره قرآنی دیدیم دانشجویانی در حوزه هنری می‌آیند که دغدغه دارند بهترین اثرشان را در این حوزه ارائه دهند و با اینکه در ظاهر نشان نمی‌دهند ولی قلبشان در این راه هست.

علی عسگری: راه‌های ساده‌ای برای جذب داریم، یکی از آن‌ها این است که حلقه‌های مطالعاتی داشتیم و افراد خوبی نیز جذب می‌شدند. مقام معظم رهبری نیز می‌‌فرمایند که کار فرهنگی مثل هواست. به نظرم نیاز نیست برای کار فرهنگی حتماً مراسمی برگزار شود بلکه همین که دانشجویان وارد فضا و جو ما شوند یعنی کار فرهنگی، باید فضایی درست کنیم که وقتی وارد این فضا می‌شوند لذت ببرند. یکی از تئوری‌های مبارزه با جرم ناامن کردن فضا برای جرم است، مثلاً همین گسترش جمع دوستی و شکل‌گیری ارتباطات کار فرهنگی است.

مکبرها، مؤذن‌ها و قاریان مساجد دانشگاه افرادی هستند که کانون می‌تواند آن‌ها را جذب کند و با ایشان فعالیت انجام دهد. فردی که برای دوره قرائت، مکبری و مؤدنی ثبت‌نام می‌کن،د یعنی خودش پیش‌زمینه‌ای دارد. اردوها و اعتکاف به شدت به ما برای جذب در کانون قرآن و عترت کمک می‌کرد، بعد کرونا این فعالیت‌ها دو سال عقب افتاد به این روند لطمه وارد شد گرچه در حال حاضر همه تشکل‌ها در مسیر رسیدن به قبل از کرونا هستند.

علی ساعتچی: دبیر باید قدرت نفوذ داشته باشد و یک جو رفاقتی و صمیمی را در معاونت‌های فرهنگی و اجتماعی که متولی هستند به وجود بیاورد، تخصص و تعهد را در کنار هم داشته باشد، این دو فاکتور تعهد و تخصصی باید در همه مدیران ما باشد. تعریفی هم از مدیر داریم که برای دبیر نیز صدق می‌کند، مدیر کسی است که کارِ درست را انجام می‌دهد و کار، را درست انجام می‌دهد، این دو با هم تفاوت دارند یعنی کار درست را انجام بدهی و کار غلط را انجام ندهی و اینکه همان کار درست را هم درست انجام بدهی. در مورد مخاطب‌شناسی نیز خیلی جاها در کشور ما اینگونه اتفاق می‌افتد که مخاطب خود را برعکس تصور می‌کنند. بدانیم که مخاطب ما خیلی چیزها را می‌فهمد و با یک مخاطب آگاه در ارتباط هستیم و جامعه هدفمان کسانی نیستند که از مسائل عقب بمانند.

تشکل‌های سیاسی انرژی زیادی می‌گذارند، اما برای قرآن‌ آن طور که باید دغدغه‌مند عمل نمی‌کنند، البته بستگی به مسئولانش نیز دارد، نکته‌ای که وجود دارد این است که متأسفانه قدرت نفوذشان بیشتر است و کانون قرآن و عترت نیز باید به چنین جایی برسد، اعضا باید جهادی عمل کنند و به اندازه بسیج، تشکل‌ها و انجمن‌های دیگر فعال باشند.

ادعا داریم که ایران یکی از کشورهای مهم جهان اسلام در حوزه قرآن است، اما می‌بینیم که غیر شیعه بیشتر از ما روی قرآن سرمایه‌گذاری می‌کند، به طور مثال در جام جهانی قطر، نمودی از آن را دیدیم، یا حتی در مورد حجاب نیز کارهای فرهنگی خوبی انجام می‌دهند. بهترین‌ها را برای قرآن به کار بگیریم چه از لحاظ نیروی انسانی و چه از لحاظ امکانات و ... . قدری پا را فراتر بگذاریم و زحمت بیشتری برای جامعه بکشیم. در عین حال نباید از درس هم غافل شد.

ایکنا ـ در مورد جایگاه فعلی کانون قرآن و عترت و اینکه جایگاه مطلوبش چیست، بگویید.

مریم عاشق معلا: به واسطه اینکه کشور ما اسلامی است جایگاه خوبی دارد. دیگر اینکه برای جذب حداکثری، امتیازات خوبی برای افرادی که عضو کانون‌ها می‌شوند قرار داده‌اند به طور مثال در آیین‌نامه دانشجوی نمونه، کسانی که در شورای مرکزی یا دبیر کانون قرآن و عترت هستند امتیاز دارند. در دانشگاه ما معاون فرهنگی در این دوره خیلی به کانون قرآن و عترت بها می‌دهد و هر گونه حمایت لازمی را انجام می‌دهند ولی هنوز یکسری از کمبودها وجود دارد، مثلاً اتاق و جای مناسبی برای کانون نداریم که محل رجوع باشد.

از رشته‌ها و از مقاطع مختلف تحصیلی در کانون‌ها عضو هستند؛ لذا یک مقداری هماهنگی کارها به دلیل متفاوت بودن زمان‌های آزاد سخت است، اگر تفکیکی انجام می‌شد بهتر بود. از سوی دیگر، خودمان هم نمی‌توانیم تفکیک را انجام دهیم به این دلیل که تعداد اعضا زیاد نیست، شاید 150 نفر عضو می‌شوند و وقتی تفکیک هم شوند کمتر می‌شوند، تفکیک مستلزم این است که تبلیغات در مورد کانون‌ها صورت بگیرد و افراد بیشتری جذب شوند.

خیلی‌ها فکر می‌کنند چون در دانشگاه خوبی درس می‌خوانند اولویت دانشجوی خوب بودن بالا بودن معدل است، در صورتی که دانشجویی دانشجوی نمونه است که بتواند در ارکان و ابعاد مختلف خودش را نشان بدهد ولی هنوز آنطور که باید و شاید این صحبت‌ها مطرح نشده و شاید باید برای ورودی‌های جدید کانون‌ها شرح داده شوند و دانشجویان به جمع ما بپیوندند.

باید هم‌افزایی بین دانشگاه‌ها صورت بگیرد، وقتی اینگونه باشد هم اینکه وقتی نیرو کم داریم می‌توانیم از همدیگر کمک بگیریم و هم اینکه با چند نفری که اینجا هم هستند، می‌شود کاری را راه انداخت. چون عضویت در شورای مرکزی امتیاز دارد خیلی‌ها برای این امتیاز می‌آیند و عملاً هیچ کاری انجام نمی‌دهند، حداقل چند نفری که هستند یک کار مشترک انجام دهند نه اینکه حضورشان بدون فایده باشد.

لیلا شرف