سبک زندگی جدید ایرانی‌ها آنها را می‌کشد
در اولین کنگره پزشکی مبتنی بر سبک زندگی مهم‌ترین آسیب‌های ناشی از سبک زندگی که موجب بیماری و مرگ و میر مردم ایران می‌شود از جمله تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، دخانیات و ... بررسی شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، اولین کنگره پزشکی مبتنی بر سبک زندگی به همت سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران از امروز چهارشنبه دهم اسفند ماه به مدت دو روز در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز به کار کرد.
در مراسم افتتاحیه این کنگره مسعود حبیبی، رئیس جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران، گفت: پزشکی مبتنی بر سبک زندگی روشی است که سبب تأمین، حفظ و ارتقای سطح سلامت و رفاه فرد و اجتماع می‌شود. این شیوه زندگی منبعی ارزشمند برای کاهش شیوع و تأخیر در مشکلات بهداشتی، ارتقای سلامت، تطابق با عوامل استرس‌زای زندگی و بهبود کیفی زندگی است.
وی ادامه داد: با پیشرفت جوامع، بهبود بهداشت عمومی و ارتقای دانش، امید به زندگی تا حد زیادی افزایش پیدا کرده است اما هنوز تعداد قابل ملاحظه‌ای به علت بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها قبل از 60 سالگی فوت می‌کنند. همچنین ابتلا به دیابت، چاقی، دردهای عضلانی، زخم‌های مزمن و مصرف دخانیات سال‌های از دست رفته عمر، ناتوانی، از کار افتادگی و مرگ‌های زودرس موجب زیان‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی می‌شود.
بیماری‌های غیرواگیر عامل 74 درصد مرگ‌ها
حبیبی با اشاره به گزارش سازمان بهداشت جهانی که علت 74 درصد مرگ‌ومیرها را اعلام کرده است، گفت: اینها بیماری‌هایی هستند که با داشتن تحرکت و ورزش منظم، تغذیه سالم، عدم سوء مصرف مواد، مدیریت استرس، بهبود خواب و احیا و حفظ ارتباطات اجتماعی می‌توان از ابتلا به بسیاری از آنها جلوگیری کرد و یا شیوع آنها را به تأخیر انداخت.
وی اظهار امیدواری کرد با تمرکز و تحقیق بر روی عوامل تأثیرگذار بر سلامت در گام اول گروه‌های جامعه پزشکی را به این مسئله توجه داده و زمینه‌های لازم برای آگاهی‌بخشی به عموم جامعه را فراهم کنیم و افزود: ایجاد فرهنگ و تغییر رفتار برای داشتن سبک زندگی سالم کار دشواری است و یکی از مهم‌ترین راه‌های تحقق این مسئله آگاهی‌بخشی و ارتقای سواد سلامت جامعه است که در این راه علاوه بر دستگاه‌های متولی سلامت جامعه، نقش رسانه‌ها، شخصیت‌های فرهنگی اجتماعی بسیار حائز اهمیت است.
حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این کنگره با اشاره به اینکه یک سوم بودجه دنیا برای مبحث سلامت مصرف می‌شود، گفت: مشکل ما سبک زندگی است و بیماری‌های مختلف ناشی از چاقی، کم‌تحرکی، استفاده از دخانیان و الکل و در اصل ناشی از سبک زندگی است.
وی با اشاره به اینکه اکنون در جهان مسئله سبک زندگی و توجه به مسائل روحی و روانی مطرح است، گفت: علی‌رغم اینکه طی سال‌های گذشته به تمام ابعاد جسمی، اجتماعی و روانی انسان توجه شده است، عدم توجه به مسائل معنوی مشکلات زیادی به وجود آورده و شیوع کرونا نیز مشکلات در این حوزه را افزایش داد به نحوی که با شیوع کرونا 30 تا 35 درصد مشکلات روانی افزایش پیدا کرده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: وقتی در قرآن در خصوص روح صحبت می‌شود، خداوند می‌فرماید علم شما در این خصوص کم است. با نگاهی به پژوهش‌ها هم متوجه می‌شویم که اطلاعات ما در این خصوص بسیار اندک است و بعد از این همه پیشرفت تازه به دنبال توازن در این زمینه هستیم.
وی ادامه داد: اگر به سخنان امیرالمؤمنین علی(ع) توجه کنیم ایشان در خصوص انسان‌هایی که مشی تواضع دارند می‌گویند: این افراد بدی را با خوبی پاسخ می‌دهند، آنچه برای دیگران سخت است برای آنها آسان است و در اقتصاد هم مشی آنها بر عفاف و کفاف است یعنی از راه حلال و آبرومند مال به دست می‌آورند و به اندازه ضرورت هزینه می‌کنند. در دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) نیز مشی زندگی یک انسان مطرح شده است که این دعا در کلیساها ترجمه شده و بسیاری از افراد از این دعا استفاده می‌کنند.
قناعتی یکی از بلاهای زندگی مدرن و پست مدرن را غذاهای فست‌فودی دانست و گفت: ما انسان‌ها را با این غذاها مریض می‌کنیم و بعد هزینه‌های زیادی برای درمان آنها هزینه می‌کنیم در حالی که اصلاح سبک زندگی از این حجم بیماری‌ها کم می‌کند و من امیدواریم این رویداد دستاوردهای مناسبی برای آگاه‌سازی در این زمینه داشته باشد.
شاهین آخوندزاده استاددانشگاه علوم پزشکی تهران که دبیر اولین کنگره پزشکی مبتنی بر سبک زندگی نیز هست در این کنگره خود را تربیت شده مکتب علمی جهاددانشگاهی معرفی کرد و گفت: جهاددانشگاهی در 40 سال گذشته زمانی که هنوز دانشگاه‌ها به اهداف آموزشی خود نرسیده بودند و تازه می‌خواستند به دانشگاه آموزشی تبدیل شوند، وظیفه اصلی ایجاد رابطه بین دانشگاه و جامعه را بر عهده گرفته بود.
آخوندزاده با تأکید بر اینکه معتقد است جهاددانشگاهی یک مکتب علمی است که سبک زندگی برای دانشمندان و محققان کشور فراهم می‌کند، گفت: حدود چهار هزار و 251 مقاله با عنوان سبک زندگی از ایران منتشر شده است که شامل مقالات پزشکی و غیر پزشکی است که در این خصوص ما رتبه 22 دنیا را داریم.
وی ادامه داد: از این تعداد سه هزار و 710 مقاله مربوط به حوزه پزشکی است؛ علی‌رغم اینکه سبک زندگی یک حوزه گسترده است اما حوزه پزشکی بیشتر در این زمینه به تولید علم پرداخته است.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه طی سه دهه گذشته روند تولید علم برای سبک زندگی در کشور، عمدتاً روند صعودی داشته است و گاهی شیب آن تند شده، گفت: حدود 85 درصد این مقالات مربوط به حوزه پزشکی است که به نظر می‌رسد مانند بقیه قسمت‌های علمی در کشور، در این خصوص هم علوم اجتماعی وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهد و نقش چندانی در تولید محتوای علمی در این خصوص ندارد.
سبک زندگی به هم ریخته داریم
وی با انتقاد از اینکه در ایران نه سبک زندگی سنتی، اسلامی و ایرانی است و نه سبک زندگی غربی، گفت: ما یک سبک زندگی به هم ریخته داریم؛ نه مثل غربی‌ها ورزش و استراحت می‌کنیم و نه بر روی روابط اجتماعی تأکید داریم. در بحث دخانیات نیز یکی از بدترین کشورهای دنیا هستیم. گران‌ترین چیز در دنیا که می‌شود برای آن هزینه کرد دخانیات است ولی در ایران دخانیات ارزان‌ترین چیز است.
مجلس به ارزان بودن دخانیات ورود کند
آخوندزاده خواستار دخالت مجلس در خصوص دلیل ارزان بودن دخانیات شد و گفت: عمدتاً متخصصان غدد و متخصصان تغذیه ما در حوزه سبک زندگی فعالیت‌های خوبی دارند. سه هزار و 700 مقاله‌ای که در حوزه پزشکی در خصوص سبک زندگی تولید شده نشان می‌دهد، مقالاتی که با همکاری بین‌المللی بوده ارزش علمی بیشتری داشته و هر چه قدر این مقالات به کار ملی و کار فردی تبدیل شده ارزش آن کاهش یافته است. بنابراین کارهای بین‌المللی ما از نظر علم سنجی ارزش بیشتری داشته است.
وی با اعلام این مطلب که دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه آزاد سه رتبه اول را در تولید علم در خصوص سبک زندگی دارند، گفت: معتقد هستیم علوم اجتماعی و حتی علوم اجتماعی پزشکی ما در این حوزه فعال نیست و این یک نقطه ضعف است.
این استاددانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر اینکه تهیه مقالات با همکاری بین‌المللی می‌تواند در این زمینه بسیار مهم باشد، گفت: ما تقریباً رتبه 16 در مقالات سبک زندگی و در سبک زندگی پزشکی رتبه 18 را داریم اما توزیع آن توزیع خوبی نیست و به نظر می‌رسد همکاری‌های دانشجویان علوم پزشکی با دانشگاه‌های غیر علوم پزشکی به خصوص قسمت علوم انسانی یکی از اقداماتی است که هم می‌تواند برد کار ما و هم تأثیرگذاری اجتماعی این تلاش‌ها را افزایش دهد.
علی منتظری، رئیس پژوهشکده علوم انسانی جهاددانشگاهی گفت: چهار عامل خطر (ریسک فاکتور) برای زندگی غیر سالم و سبک زندگی سالم در علوم پزشکی مطرح است که شامل خطر تغذیه، کم تحرکی، استفاده و مصرف دخانیات و مصرف الکل می‌شود. طبق آخرین آمار مرگ ۴۱ میلیون نفر که برابر ۷۴ درصد همه مرگ‌ومیرهاست، ناشی از این چهار دلیل است. از این ۴۱ میلیون نفر، مرگ ۱۷ میلیون نفر متعلق به افرادی است که زیر ۷۰ سال هستند. ببینید چه مقدار عمر از دست می‌رود! نکته مهم‌تر اینکه ۸۶ درصد از این ۱۷ میلیون نفر در کشورهای کمتر توسعه یافته رخ می‌دهد. یعنی ما در کشورهای توسعه یافته جوان‌تر می‌میریم.
منتظری افزود: گفته شده که ۷۷ درصد از این ۴۱ میلیون نفر در کشورهای کمتر توسعه یافته زندگی می‌کنند و این نشان می‌دهد مسئله سبک زندگی غیر از اینکه مسئله پزشکی است مسئله اقتصادی نیز است. شما جوانان را تربیت و برای آن هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کنید تا سال‌ها خدمت کنند اما آنها را از دست می‌دهید. این مرگ‌ومیرها از نظر اقتصادی و اجتماعی هم آثار عمیقی دارد که عمدتاً این آثار در کشورهای کمتر توسعه یافته رخ می‌دهد.
وی در خصوص آمار مرگ‌ومیر ناشی از سبک زندگی در ایران گفت: در ایران هم ۸۱ درصد از مرگ و میرها به خاطر بیماری‌های غیرواگیر از جمله دیابت، سرطان، بیماری‌های تنفسی و ... است. طبق گزارشی که در این خصوص آمده ۳۰۰ هزار مرگ و میر در سال به دلیل سبک زندگی در ایران رخ می‌دهد و ۱۵ درصد مرگ و میرها در افرادی رخ می‌دهد که سن آنها به اندازه مردم عادی نرسیده است.
فرشید رضایی، مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت نیز این نشست را نشست هوشمندانه‌ای در آستانه اجرایی شدن طرح پزشک خانواده دانست و به بیان نقش پزشک در فرهنگسازی سبک زندگی سالم پرداخت و گفت: در کشورهای مختلف عواملی مختلفی از جمله غذا، سیگار، کم تحرکی و ... در مرگ و میر تأثیر دارند اما در ایران مهم‌ترین علل مرگ تصادفات است. یعنی بیشترین سال از دست رفته در ایران به دلیل تصادف است و جمع مرگ و میر ناشی از سرطان و بیماری قلبی تقریباً با میزان مرگ ومیر ناشی از تصادف برابری می‌کند که نیاز است در این خصوص به مطالعات و نیازسنجی در سطح ملی و حتی محلات پرداخته شود.
وی به تاریخچه پزشکی در ایران و ورود پزشکی نوین از قرن 19 به ایران نیز اشاره کرد و گفت: پس از آن دنیا به سمت تخصص گرایی رفت و هر چه علم پیشرفت کرد تخصص‌ها بیشتر شد و در ادامه آنتی‌بیوتیک‌ها ساخته شد و به نظر می‌رسید پرونده بیماری‌های واگیر بسته می‌شود اما جمعیت دنیا افزایش پیدا کرد و نیازها از آن زمان تاکنون تغییر کرد و در دهه 60 و 70 اتفاق‌هایی افتاد که مفهوم ارتقای سلامت شکل گرفت.
رضایی با اشاره به تغییر نگاه‌ها به حوزه سلامت، گفت: با تغییر نگاه‌ها به حوزه سلامت، مفهوم پزشک خانواده در جهان مطرح شد و در ادامه دو بیانیه مهم در این خصوص در جهان منتشر شد. در دهه 60 میلادی بیانیه مینیسک منتشر شد که در آن تأکید بر تربیت پزشکانی بود که مهارت آنها بر روی اندام‌ها و بافت خاص محدود نیست بلکه بر کل انسان و پیچیدگی‌های محیطی که در آن زندگی می‌کند و عوامل ایجاد کننده اصلی و فرصت‌های درمانی بهتر(سبک زندگی) تمرکز دارد. یعنی تمرکز از درمان بیماری خارج شده و بر حفظ سلامت متمرکز شد.
وی به محتوای بیانیه فلسوم نیز اشاره کرد که با محور پزشک خانواده منتشر شد و گفت: در این بیانیه آمده است که هر فردی باید یک پزشک شخصی داشته باشد که مسئول یکپارچه‌سازی تمامی خدمات ارائه شده به بیمار باشد. چنین روش پزشکی بر انجام طب پیشگیرانه تأکید دارد و بعد به عوامل اجتماعی، عاطفی و محیطی که بر سلامت بیماری و خانواده او تأثیر دارد.
پایه‌گذاری پزشک خانواده؛ 60 سال پیش
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت اضافه کرد: این بیانیه 60 سال پیش پزشک خانواده را پایه‌گذاری می‌کند ولی ما 60 سال پزشک خانواده را با تأخیر آغاز می‌کنیم اما تأخیر بیش از این جایز نیست و اولین اتفاقی که باید با اجرای صحیح پزشک خانواده بیفتد ترویج سبک زندگی سالم و فرهنگ سلامت است. پیشگیری از بیماری‌ها، شناسایی زودهنگام، درمان زودهنگام، درمان مؤثر و ارائه خدمات براساس نیازسنجی اتفاق‌هایی است که با اجرای پزشک خانواده رخ خواهد داد.
وی با اشاره به اینکه «نیاز» یکی از کلمات کلیدی پزشکی خانواده است، گفت: مبنای پزشکی خانواده با سبک زندگی پایه‌گذاری شده است. برخی فرهنگسازی را با جشنواره گرفتن، کتاب چاپ کردن وکارهای هنری اشتباه می‌گیرند اما فرهنگسازی در مفهوم اسلامی و علمی چیز دیگری است و خداوند به پیامبر خود دستور داده فرهنگ سازی را از درون خانواده و عشیره خودت آغاز کن.
اصلاح سبک زندگی را از جامعه سلامت آغاز کنیم
رضایی تصریح کرد: ما اصلاح سبک زندگی را با مسیری که 60 سال است جهان رفته، باید از جامعه سلامت، از خودمان، مطب خودمان، همکارانمان در مطب و بیمارستان و ایجاد مطب و بیمارستان حامی سلامت آغاز کنیم و اولین چیزی که در این زمینه باید اجرا شود این است که هر روز یک برنامه سلامت محور برای غذا، رانندگی، روابط اجتماعی و ... داشته باشیم.
وی اضافه کرد: برای سالم شدن نه رژیم سخت نیاز است نه ورزش سخت؛ مهم این است که فرد وقتی گرسنه است غذا بخورد و قبل از سیر شدن دست از غذا بکشد و پزشک دست بیمار را بگیرد و برای او پله برای سلامتی بگذارد. 60 سال است که رویکرد پزشکی تغییر کرده و ما نیز باید این رویکرد را در کشورمان عوض کنیم.
گزارش تصویری اولین کنگره پزشکی مبتنی بر سبک زندگی
انتهای پیام
