ضرورت استفاده از رسانه برای دستیابی به اهداف اسلامی

به گزارش خبرنگار ایکنا، اختتامیه همایش ملی حقوق خانواده و رسانه امروز، 10 اسفندماه با حضور نسیم‌السادات محبوبی، مشاور رئیس مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران، سیدحسن وحدتی شبیری، دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم و فاطمه سادات حسینی، استادیار گروه حقوق دانشکده رفاه و دبیر اجرایی همایش برگزار شد.

در ابتدای این همایش، نسیم‌السادات محبوبی، مشاور رئیس مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران بیان کرد: امیدوارم که بتوانیم در برگزاری همایش‌هایی با این موضوع بیشتر شرکت کنیم. در این حوزه خانواده و رسانه باید میزانی از عرصه خصوصی خانواده بیرون آمده و وارد عرصه حقوق شهروندی خانواده شویم. امروز رسانه دیگر ابزار و هدف نبوده و عضوی از خانواده شده است و این عضو روابط درون خانواده و بیرون آن و تعاملات درون و بیرون خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی افزود: رسانه می‌تواند دسترسی به قدرت و کنترل منابع در خانواده را در اختیار گیرد. یکی از ابعاد مهم خانواده، بعد اجتماعی آن است که در آن پیوند خانواده و اجتماع بسیار قوی است. در مورد حقوق شهروندی اجتماعی خانواده، اولین بحث، سلامت خانواده است. در این زمینه سلامت کارکردی و اجتماعی تحت تأثیر قرار گرفته و ممکن است حمایت خانوادگی از جامعه کاهش و یا افزایش پیدا کند.

مشاور رئیس مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران گفت: رسانه‌ای شدن، فضا و مکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. امروز می‌توانیم با رسانه آموزش را به صورت اجباری به خانواده‌ها منتقل کنیم. در عرصه اشتغال نیز رسانه می‌تواند تعاملات خانواده را تحت تأثیر قرار دهد. در مورد مشارکت اجتماعی نیز فضای رسانه‌ای شدن ممکن است این توهم را بدهد که در حال مشارکت اجتماعی هستیم اما هر فردی که در این فضا فعالیت می‌کند، این حس را دارد که در حال مشارکت اجتماعی است و این مسئله ناصحیح او را از عرصه مشارکت اجتماعی دور می‌کند.

آینده‌نگاری در نسبت رسانه و خانواده

وی ادامه داد: انتقال فراغت‌های عمومی به عرصه خصوصی و تقلیل گذران اوقات فراغت به مصرف رسانه و رسانه‌ای شدن، حقوق شهروندی خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در مورد رسانه‌ای شدن باید بعد خود را از بعد فرد به خانواده انتقال داده و توجه داشته باشیم که تأثیر رسانه‌ای شدن تعاملات خانواده و بیرون از آن را تحت تأثیر قرار داده و وظایف و شهروندی خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

محبوبی تصریح کرد: اگر بتوانیم در بحث آینده‌نگاری و نسبت رسانه‌ای شدن خانواده در آینده کار کنیم، سیاست‌گذاری هدفمندی در این زمینه خواهیم داشت. باید بدانیم بدون اینکه کاری انجام می‌دهیم، نمی‌توانیم در اتاق‌های بسته به مشارکت اجتماعی دست پیدا کنیم؛ چراکه اجرایی شدن آن کارآمد نیست.

در ادامه، سیدحسن وحدتی شبیری، دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم نیز اظهار کرد: رسانه از نظر لغوی به معنای وسیله‌ای برای رساندن پیام‌ها و اطلاع‌رسانی است، اما در دنیای امروز رسانه تنها یک ابزار برای اطلاع‌رسانی نیست، بلکه رسانه‌های مدرن استفاده از فضای مجازی، ماهواره‌ها و ... را با هدف مهندسی افکار عمومی در دستور کار قرار می‌دهند.

وی افزود: رسانه‌‌ها به وسیله‌ای برای افراد، گروه‌ها و سیاساتمداران تبدیل شده تا بتوانند جامعه را به سمت و سوی مورد نظر خود سوق دهند. ما باید برای فهم و شناخت رسانه، فلسفه رسانه به معنای امروزی را به درستی بشناسیم. از طریق همین رسانه‌ها بود که غربی‌ها حکومت‌های مختلفی را سرنگون کرده و فرهنگ‌هایی را به جوامع شرقی تسری دادند. امروز نیز دنیای غرب از طریق رسانه می‌خواهد فرهنگ خود را به جوامع دیگر سرایت دهد.

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم گفت: رسانه باید به درستی شناخته شود. امروز همگان می‌توانند از چاقو و شمشیر استفاده درست و یا نادرست داشته باشند. امام حسن(ع) فرمودند که «من تعجب می‌کنم از مردمی که در خوردن غذای خود دقت دارند اما به غذاهای فکری دقت ندارند». در حال حاضر رسانه‌های جهانی بدون هیچ محدودیتی، محتوایی را که بخواهند در اختیار افراد قرار می‌دهند و بسیاری از افراد این محتواها را ممیزی نکرده و قدرت آن را ندارند تا بسنجند که این سخنان با چه هدفی ارائه شده است و محتوایی که در این رسانه‌ها ابراز شده، آیا با سنت‌ها و ارزش‌ها و واقعیات عینی تطابق دارد یا خیر؟ چیزی که امروز از آن به سواد رسانه‌ای تعبیر می‌شود، بسیار مهم است.

وی ادامه داد: مردم باید تا می‌توانند سواد رسانه‌ای خود را بالا ببرند و پشت پرده محتواها را تشخیص دهند. انسان زیرک، انسانی است که بتواند اهداف رسانه‌ها را به دست آورد.

وحدتی شبیری در رابطه با مسئله حقوق خانواده نیز اظهار کرد: حقوق عبارت است از مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های الزامی که از سوی قدرت حاکم بر جامعه وضع شده و برای او ضمانت اجرایی قرار داده است که این حقوق ساحت‌های مختلفی دارد. یکی از شاخه‌های حقوق، حقوق خانواده است. حقوق خانواده با بقیه شاخه‌های حقوق تفاوت داشته و باید مبتنی بر ارزش‌های مربوط به خانواده باشد.

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم افزود: حقوق خانواده باید اهدافی که خداوند در خلقت خود برای خانواده درنظر گرفته را تأمین کند. حقوق خانواده آخرین دارو برای دردهای خانواده است و باید مشکلات و مسائل خانواده را ریشه‌یابی کرده و حل کند. در این زمینه باید علاج واقعه قبل از وقوع کنیم. خانواده هسته اصلی جامعه است و اگر جامعه‌ای بخواهد به سعادت برسد، باید به خانواده اهمیت دهد.

خانواده؛ هسته اصلی جامعه

وحدتی شبیری با بیان اینکه خانواده هسته اصلی اجتماع است، به حدیثی از معصومین(ع) اشاره و اظهار کرد: خانواده سنگ بنای جامعه است و اگر خانواده به شایستگی رسید، جامعه نیز روی سعادت می‌بیند و اگر خانواده تباه شد، باید منتظر تباهی کل جامعه باشیم. اگر مباحث حقوق خانواده را مطالعه کنیم، مشاهده می‌کنیم که رویکرد قانون‌گذار اسلامی به خانواده، استحکام بنیاد خانواده است.

وی ادامه داد: در موضوع خانواده، دو طرف عقد نکاح نمی‌‎توانند به هر میزانی که بخواهند برای خود حق فسخ قرار دهند. خانواده باید از استحکام برخوردار باشد. متأسفانه دنیای امروز غرب به ویژه از 50 سال پیش به این طرف، به نوعی انقلاب جنسی دچار شده که منجر به انحطاط بنیاد خانواده شده است. قطعاً سیاستمداران این جوامع پشت سر این حرکت قرار داشته‌اند. از دهه 1960 انقلاب جنسی در آمریکا رشد کرد و جوانان در این جوامع مسئولیت خانواده را برعهده نمی‌گیرند. در این جوامع روابط آزاد جنسی جایگزین خانواده شده است. خانواده غریزه جنسی را در کنار مدیریت و احساسات و تعالی دو زوج برای رسیدن به کمال می‌داند اما در دنیای غرب خانواده فرو پاشیده است.

وحدتی شبیری گفت: غربی‌ها از طریق همین رسانه‌ها هنر را نیز به عنوان یک ابزار به کمک گرفتند تا از طریق آزادی جنسی به اهداف شوم خود برسند. برای اینکه حکومتی را سرنگون کنند، در انتخابات از ظرفیت روابط جنسی سوء استفاده می‌کنند تا پیروز انتخابات شوند. ما می‌توانیم از فضای رسانه استفاده کنیم تا اهداف اسلامی و سنتی و ایرانی خود را برای استحکام بنیاد خانواده به منصه ظهور برسانیم. فیلم‌سازان باید برای بنیاد خانواده وارد میدان شوند. ما می‌توانیم حقوق خانواده را متناسب با ارزش‌های خود تنظیم کرده و از ظرفیت فضای رسانه‌ای موجود برای اهداف انسانی خود بهره‌برداری کنیم.

مزایای قابل توجه رسانه‌ها

در ادامه، فاطمه سادات حسینی، استادیار گروه حقوق دانشکده رفاه نیز در سخنانی اظهار کرد: در حوزه خانواده، مسئله رسانه‌ها و مدیریتی که باید در این فضا صورت گیرد، بسیار مهم است؛ چراکه استفاده از این فضا امروز اجتناب‌ناپذیر اشت و مزایای قابل توجهی دارد که باید مورد نظر باشد.

وی ادامه داد: به دلیل اهمیت موضوع و نیز تأکیدات مقام معظم رهبری در مورد فضای مجازی و رسانه‌ها، در گروه حقوق دانشکده رفاه به این تصمیم رسیدیم که متناسب با جایگاه علمی دانشکده قدمی برداریم که منجر به برپایی این همایش شد تا آغازی باشد برای پژوهش‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود.

استادیار گروه حقوق دانشکده رفاه گفت: در این راه از همکاری همکاران در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های مختلف مانند پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران و ... بهره بردیم.

حسینی در پایان ضمن تشکر و قدردانی از زحمات تمامی دست‌‎اندرکاران برگزاری این همایش، تصریح کرد: امیدواریم این همایش، آغاز خوبی برای پژوهش‌های مختلف در این حوزه باشد تا از طریق آن گره‌ای از مشکلات کشور باز شود و در این حوزه بتوانیم مدیریتی مثمر ثمر داشته باشیم.