فراز و فرودهای راهبری آموزش و ترویج حفظ قرآن در 1401

به گزارش ایکنا، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در سال 1401 در زمینه حفظ قرآن کریم در ستاد راهبری حفظ قرآن صورت گرفت، ارتقای این ستاد به جایگاه کمیسیون بود. با توجه به تأکید چندباره مقام معظم رهبری بر توسعه برنامه‌های حفظ قرآن به منظور تأمین 10 میلیون حافظ و افزایش اهتمام، ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن به جایگاه هم‌تراز کمیسیون‌های تخصصی شورا ارتقا یافت و مسئولیت رئیس و دبیر آن مطابق مسئولیت‌های رؤسا و دبیران کمیسیون‌ها تعیین شد، در حالی که پیش‌بینی می‌شد ارتقای جایگاه باعث تحرک جدی‌تری در این ستاد شود، اما این مهم حداقل در سال 1401 تا حدودی محقق نشد و باید به انتظار نشست و دید این ارتقای جایگاه می‌تواند آثار خود را در سال 1402 نشان دهد یا خیر.

ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن 17 عضو دارد که 11 عضو آن دستگاه‌های فعال در حوزه قرآن کریم و شش عضو نیز نمایندگان بخش مردمی و صاحب‌نظران این عرصه هستند. در این سال ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن و کمیته‌ها و کارگروه‌های وابسته به آن در مجموع 71 جلسه برگزار کرده‌اند، یعنی هر پنج روز یک جلسه که آمار خوبی به نظر می‌رسد که به این شرح است؛ کارگروه علمی شش جلسه، کارگروه طرح و برنامه 28 جلسه، کارگروه تولید مضامین هفت جلسه، دبیرخانه با دستگاه‌ها 20 جلسه و پایش و ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها چهار جلسه حضوری. برای اطلاع از عملکرد این ستاد با محمدمهدی بحرالعلوم، مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، گفت‌وگو کردیم که مشروح آن در ادامه آمده است.

بحرالعلوم در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اینکه ستاد راهبری حفظ قرآن کریم در سال 1401 چند فعالیت مهم را در دستور کار خود قرار داد، گفت: مهم‌ترین فعالیت‌ برنامه‌ریزی عملیاتی برای بودجه‌های سال 1400 و 1401 بود که از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی دریافت شد. با کمک خود دستگاه‌ها این موضوع را کارشناسی کردیم و 17 میلیارد تومان بودجه در نظر گرفتیم که به ترتیب اولویت بعد از دریافت بودجه آماده واگذاری شده است.

اعتبارات مالی حفظ قرآن 

وی افزود: از مجموع 17 میلیارد تومان بودجه دو سال اخیر، پنج میلیارد تومان از محل بودجه سال 1400 و 12 میلیارد هم از بودجه سال 1401 بوده است. در حال حاضر از این 17 میلیارد، شش میلیارد آماده واگذاری شده و تفاهم‌نامه در حال انعقاد است. پنج میلیارد تومان از بودجه 1400 هم در آستانه دریافت است و در نهایت کل دریافتی ما 11 میلیارد تومان خواهد بود و منتظریم بقیه بودجه هم دریافت شود. در همین راستا برنامه‌های سال 1402 را نیز آغاز کرده‌ایم و با کمک دستگاه‌ها بخش عمده‌ای از راه طی شده اما هنوز نهایی نشده است. پیش‌بینی می‌شود این موضوع در اوایل سال 1402 پیگیری و نهایی شود.

مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن اظهار کرد: فعالیت دیگر ما نظارت بر عملکرد دستگاه‌های عضو ستاد است. این نظارت هم از طریق گزارش‌هایی که از دستگاه‌ها می‌گیریم و هم از طریق برگزاری جلسات حضوری با دستگاه‌ها انجام شده است. بدین منظور جلسات متعددی با دستگاه‌ها برگزار شد تا عملکرد آنها در زمینه حفظ قرآن کریم به صورت تخصصی مورد ارزیابی قرار گیرد.

30 مانع حفظ قرآن 

معاون آموزش مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه اظهار کرد: در کنار اینها مهم‌ترین چالش‌های حوزه حفظ قرآن و دلایلی را که باعث می‌شود، این مقوله در کشور به صورت نهضت پیش نرود، احصا کرده‌ایم و 30 عنوان به دست آمده و اولویت‌های آنها استخراج شده است. این موضوع برای ما به مرجع تبدیل شده است تا وقتی می‌خواهیم طرح و برنامه‌ای را ارائه دهیم، یکی از معیارهای تصویب ما رفتن به سمت رفع این چالش‌ها و مشکلات باشد.

این عضو صاحب‌نظر در ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن تصریح کرد: فعالیت دیگر ما حضور و کمک به طرح‌های عمده دستگاه‌ها بود، در این سال چند طرح خیلی عمده داشتیم که خوشبختانه خوب پیش رفته است. این طرح‌ها از سوی دستگاه‌ها ارائه شده و ما هم در بحث‌های کارشناسی و هماهنگی حضور داشته‌ایم. یکی از این طرح‌های مهم شروع آزمون‌های حفظ عمومی قرآن کریم بود که پس از چند سال انتظار سرانجام در سال 1401 سازمان دارالقرآن این کار را آغاز کرد.

مرجعیت حفظ عمومی قرآن 

وی افزود: پرداخت بودجه به دستگاه‌هایی که در زمینه تربیت حافظان قرآن کریم تعهدی داده‌اند، همین آزمون‌های عمومی مرجع پرداخت خواهد بود. بنابراین آزمون‌های عمومی برای ما یک گلوگاه بوده و خیلی مهم است. برنامه مهم دیگر ورود حفظ قرآن به کتب درسی بود. البته این کار زحمت دوستان ما در آموزش و پرورش بود.

بحرالعلوم اظهار کرد: موضوع بعدی انجام طرح پژوهشی معلمان پیش‌دبستانی و مهدهای کودک بود که به دنبال انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان پژوهش و تألیف کتب درسی به آن ورود کردیم. این تفاهم‌نامه و برگزاری جلسات شورای راهبری این موضوع منجر به برگزاری یک دوره پایلوت شد، نتایج این دوره جمع‌بندی شده و الان در حال تبدیل شدن به محصول است. در آموزش و پرورش به طور خاص این موضوع مرجع و محلی برای تربیت معلمان پیش دبستانی که بتوانند موضوع حفظ قرآن را از پیش‌دبستانی آغاز کنند، خواهد بود.

مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن بیان کرد: طرح‌های دیگری هم در آموزش و پرورش، بسیج، نیروهای مسلح، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه و... در حال انجام بوده و این فعالیت‌ها باعث شد یک تحرک نسبی در زمینه تربیت حافظان قرآن کریم ایجاد شود. امیدواریم با تحرکی که باعث شده دستگاه‌ها به میدان بیایند و نیز برطرف شدن مباحث بودجه‌ای، جریان جدیدی در مورد حفظ قرآن در کشور ایجاد شود.

ورود جدی نیروهای مسلح به حفظ قرآن 

این حافظ کل قرآن کریم تصریح کرد: راه‌اندازی موضوع حفظ قرآن از طریق مدارس شبانه‌روزی آموزش و پرورش موضوع دیگری است که پیگیر آن هستیم و در همین راستا جلساتی با دوستان داشته‌ایم که منجر به تفاهم‌نامه و توافقاتی شده است. بحث راه‌اندازی مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن در نیروهای مسلح نیز آغاز شده و این کار از طریق نیروی دریای ارتش صورت می‌گیرد و امیدواریم این کار در رده‌های دیگر هم راه‌اندازی شود.

وی بیان کرد: همچنین در مؤسسات مردمی نیز مراکزی هستند که به سه طریق در بحث حفظ قرآن مشارکت دارند، برخی از مؤسسات به صورت شبانه‌روزی به امر حفظ می‌پردازند، برخی هم به صورت پاره وقت و برخی دیگر تمام وقت مشغول این کار هستند. بسیاری از محصولات ما در حوزه حفظ قرآن و حافظانی که تربیت شده است دسترنج تلاش مؤسسات مردمی است و باید از آنها تشکر کنیم. در حوزه‌های علمیه هم از قبل مدارسی داشته‌ایم، سال 1401 نیز این موضوع جدی‌تر پیگیری شد و الگوی خوبی شد تا تسری بیشتری پیدا کند. در سازمان بسیج نیز تحرک جدیدی برای اجرای فعالیت‌های حفظ قرآن صورت گرفته است.

کار جهادی 3 دستگاه در آموزش حفظ قرآن

مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که ستاد راهبری در سال 1401 از رسیدن به چه اهدافی باز ماند، گفت: در این سال بودجه‌ها مقداری دیر تخصیص پیدا کرد، تا پایان سال 1401 که باید از نتایج برنامه‌های اجراشده سخن بگوییم، بیشتر از شروع اجرای طرح‌ها صحبت می‌شود و این ناشی از تخصیص دیرهنگام بودجه است. البته باید در این بخش نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، سازمان دارالقرآن و آموزش و پرورش را نام ببریم، زیرا منتظر بودجه حفظ نماند و خودشان کار را آغاز کردند.

معاون آموزش مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف تصریح کرد: موضوع دیگری که روند آن را در سال 1401 آغاز کردیم، اما آن‌گونه که باید پیش نرفت، عضویت دستگاه‌های جدید در ستاد بود. ما در ستاد راهبری حفظ قرآن 17 عضو داریم که شش عضو حقیقی و 11 عضو حقوقی هستند، بسیاری از دستگاه‌های کشور همچون وزارت کشور، استانداری‌ها و برخی رسانه‌های مجازی و... عضویت ندارند. در حال برداشتن قدم‌هایی در این زمینه هستیم تا این دستگاه‌ها نیز وارد جریان حفظ قرآن در کشور شوند یا اگر هستند این جریان ارتقا یابد. قدم‌هایی هم برداشته شد، اما آن‌گونه که باید و شاید نبود و باید برای سال 1402 این را با قوت بیشتری در برنامه خودمان قرار دهیم.

وی در پایان در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین حرکتی که در سال 1401 در زمینه حفظ قرآن کریم شاهد آن بودیم چه بود؟ گفت: فکر می‌کنم مهم‌ترین حرکت ورود حفظ قرآن به کتاب‌های درسی باشد. بحث حفظ قرآن وارد کتاب‌های درسی اول تا ششم دبستان شد. در آموزش و پرورش به خصوص در پایه‌های پایین‌تر به دنبال ایجاد گرایش و انگیزش هستیم. میانگین سن حفظ قرآن در کشور بین 12 تا 20 سال است. باید صبر کنیم این طرح در چند سال آینده پیش برود و جواب بدهد. با توجه به اینکه این موضوع در سطح وسیعی در کل مدارس کشور جریان دارد، امیدواریم در آینده وضعیت بهتری در زمینه حفظ قرآن داشته باشیم.

الهام وقاری