گنجینه‌ای با 650 نسخه خطی کلام‌الله
موزه ملی قرآن کریم یکی از بزرگترین موزه‌های تهران است که علاوه بر 650 نسخه کمیاب کلام‌الله آثار مرتبط هنری در قالب‌های خوشنویسی، فلزی و نقاشی در آن وجود دارند.
کشور اسلامی ایران بناها و مراکز فرهنگی و هنری زیادی دارد که بسیاری از ما به دلایل مختلفی چون کمبود وقت، نبود اطلاع‌رسانی صحیح یا تنوع و تکثر مراکز دیگری که وجود دارند از آنها بازدید نکرده و بی‌نصیب مانده‌ایم. برآنیم که در ایکنا هر هفته یکی از این مراکز را در «روشنایی‌های شهر» به شما معرفی کنیم تا با خانواده به تماشای آنها بروید.
در این شماره موزه ملی قرآن را برگزیده‌ایم تا در اولین گام شما را با مصحف‌های کلام‌الله بیشتر آشنا کرده و این سلسله مطالب را متبرک به واژگان الهی کنیم.
موزه ملی قرآن کریم یکی از بزرگترین موزه‌هایی است که در مرکز شهر تهران واقع شده است و به راحتی با مترو، اتوبوس و وسایل نقلیه عمومی می‌توان به موزه ملی قرآن کریم رفت. این موزه از شمال به خیابان پاستور و نهاد ریاست جمهوری راه دارد، از شرق به خیابان ولیعصر، از غرب به خیابان فلسطین و از جنوب به خیابان امام خمینی راه دارد.
موزه دارای دو در ورودی است که یکی در تقاطع خیابان امام خمینی و دیگری در خیابان ولیعصر(عج) قرار دارد. این موزه سال 1354 در کنار کاخ مرمر ساخته شد اما مراحل تکمیل آن پس از انقلاب صورت گرفت و دارای نمایشگاه متنوعی از آثار قرآنی، تاریخی و فرهنگی است. در حال حاضر، تنها موزه تخصصی در زمینه جمع‌آوری هنرهای قرآنی (از سده چهارم هجری تا اواخر دوره قاجاریه) و تنها موزه تخصصی در زمینه هنرهای قرآنی و اسلامی است.
ساختمان موزه ملی قرآن کریم در دو بازه زمانی پیش و پس و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ طراحی و ساخته شده است. ساخت این مجموعه در سال ۱۳۵۴ با عنوان فرهنگسرا در کنار کاخ مرمر و کاخ سنا (ساختمان مجلس خبرگان کنونی) و در ۱۴ متر زیرزمین و در سه طبقه با مساحت ۱۰ هزار مترمربع آغاز شد که تا زمان انقلاب اسلامی، ۲۵ درصد کار ساخت انجام شد.
کار ساخت این بنا بعد از یک توقف شانزده‌ساله دوباره در سال ۱۳۷۳ پی گرفته شد و در سال ۱۳۷۶ به پایان رسید اما به بهره‌برداری نرسید. در سال ۱۳۸۴ با تلاش‌های دکتر حسن حبیبی این مکان تبدیل به موزه ملی قرآن کریم شد و ریاست آن را احمد مسجدجامعی به عهده گرفت. از همان سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ شیوه مدیریت این موزه به صورت هیئت‌امنایی بود اما از سال ۱۳۸۸ به بعد این ساختار تغییر کرد و دیگر هیئت‌امنایی وجود ندارد.
ویژگی معماری
در معماری این مجموعه «هندسه و سازه» نقش اصلی را ایفا می‌کند. عامل هندسه به‌ویژه در طراحی سرسرای اصلی نقش بسیار مسلط و نمایانی دارد. عامل سازه نیز با استفاده ماهرانه از اشکال هندسی در ساختن سقف‌ها (به‌ویژه کتابخانه) و سالن اصلی و سقف و دیوارها (به‌ویژه در آمفی‌تئاتر) نمونه جالبی از کاربرد عناصر سازه‌ای در طراحی معماری این مجموعه به شمار می‌رود.
تلاش برای استفاده از نور و روشنایی طبیعی، از طریق تعبیه نورگیرها در بام مجموعه سبب شده سرسرا و کتابخانه، بخش‌هایی از موزه و نمایشگاه‌ها و قسمت اداری تا اندازه مطلوبی از نور بهره‌مند شوند. در انتخاب مصالح، دوام زیاد، کاهش میزان نیاز به رنگ‌آمیزی و تعمیر و نگهداری با امکانات موجود و توجه به اهمیت نماهای داخلی (در بنایی که نمای خارجی ندارد) معیارهای اصلی بوده‌اند و به همین جهت در قسمت اعظم بنا از آجرنما و بتن نمایان (بتن تیشه‌ای با سیمان سفید) استفاده شده است.
ذوق و سلیقه خوب در انتخاب مواد مصالح و اجرای دقیق کار (تا آنجا که ممکن بود) با استفاده از صناعت و مهارت استادکاران ایرانی در آجرکاری، کاشی‌کاری، نجاری، سنگ‌کاری و... به زیبایی فضاها و ایجاد احساس خوشایند ناشی از حضور در یک مکان مهم و عمومی فرهنگی کمک بسیار کرده است.
مجموعه‌ها
در موزه ملی قرآن کریم سه مجموعه وجود دارد آثار خوشنویسی، آثار فلزی و آثار نقاشی، هم‌اینک این موزه دارای ۶۵۰ اثر از نسخ خطی قرآن است در موزه به غیر نمایشگاه دائمی که آثار استاد امیرخانی است در چند بخش دسته بندی شده است، آثار خوشنویسی که مربوط به مباحث علمی و مستندنگاری است که قدمت به چند سده قبل بازمی‌گردد.
نسخه‌های خطی به عنوان یكی از مهمترین منابع تاریخ علم در میان منابع مستند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. چون این منابع غیرقابل‌جایگزینی هستند باید با تمهیدات ویژه‌ای نگهداری شوند. بشر در طول قرن‌ها زندگی بر روی کره خاکی، آثار بیشماری از خود برجای گذاشته است.
نگهداری صحیح آثار یعنی فراهم آوردن شرایط خوب و مناسب برای منابع به‌طوری‌که با کمترین آسیب در اختیار نسل‌های بعد قرار گیرند. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش آگاهی نسبت به اهمیت حفظ منابع قدیمی، هر مرکز آرشیوی و کتابخانه‌ای وظیفه دارد این میراث برجای مانده از گذشتگان را به بهترین نحو حفظ کند. محیط طبیعی تأثیر زیادی بر طول عمر این آثار دارد؛ با فراهم آوردن یک محیط مناسب می‌توان میراث ملی را ده‌ها یا صدها سال دیگر حفظ كرد. موزه ملی قرآن کریم با ایجاد شرایط مناسب آثار معنوی و فاخر خود را نگه داشته تا برای نسل‌های آینده قابل ارائه باشد.
در بررسی‌های دوره‌ای اسناد در موزه ملی قرآن کریم تعداد 10 اثر به جهت تشخیص آسیب‌های احتمالی مورد مرمت کارشناسان و متخصصین امر قرار گرفته و مجدداً در معرض دید علاقمندان قرآنی قرار گرفته است که این آثار جهت تشخیص بازدیدکنندگان با برچسب مخصوص (نسخه خطی مرمت شده )مشخص شده است.
شجره‌نامه امامزادگان
یکی دیگر مجموعههایی که توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند مجموعه‌ای از شجره‌نامه امامزادگان در ایران است که تاکنون موزه قرآن کریم بیش از هفده هزار اثر شناسایی و از این مجموعه حدود سه هزاروپانصد اثر تاکنون به عنوان بقاع متبرکه و اماکن مذهبی اعم از بناهای امامزادگان، مساجد، حسینیه‌ها مدارس علمیه، اماکن مذهبی اقلیت‌های دینی با وجود ویژگی‌ها و شرایط خاص در فهرست آثار تاریخی فرهنگی به ثبت رسیده است.
متأسفانه اگرچه بخش بازدید مجازی روی سایت نمایشگاه قرآن دیده می‌شود اما هنوز این بخش به درستی کار نمی‌کند و شاید با توجه به اینکه این موزه می‌تواند بازدیدکننده بیشتر از تهرانی‌ها و حتی بازدیدکننده‌های خارجی را داشته باشد شاید نه بلکه قطعاً لازم است که این موزه با این پشتوانه فرهنگی، دینی و قرآنی در عصر تکنولوژی بخش بازدید مجازی را با سرعت راه‌اندازی کند.
موزه به زودی به بخش اپلیکیشن نیز مجهز خواهد شد اگرچه هنوز در این خصوص که چه زمانی این اپلیکیشن در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت تاریخی مشخص نشده است اما به نظر می‌رسد بخش بازدید مجازی نیز در این اپلیکیشن دیده شده است و تاریخچه هر اثر در این اپلیکیشن در دسترس خواهد بود.
مجموعه‌های موزه قرآن کریم یکی از مهمترین موزه‌های قرآنی کشور است که از قرن ششم هجری نیز آثاری را در خود جای داده که برخی از آنان مثل قرآن زعفرانی قدیمی‌ترین نسخه کامل قرآن کریم که دارای ترجمه است که در مجموعه موزه ملی قرآن کریم به نمایش گذاشته شد. قدم زدن در راهروهای این موزه هر بازدیدکننده‌ای را دچار شگفتی می‌کند؛ از قرآن منتسب به دستخط حضرت علی(ع) یا قرآن به خط کوفی و بسیاری از نسخ خطی قرآنی مثل قرآن بایسنقری.
هر ایرانی مسلمان بهتر است این موزه را ببیند و هنر ایرانی را که با ورود اسلام در خدمت اسلام قرار گرفت به نظاره بنشیند.
انتهای پیام
