«آتش و باد» روایت‌گر ناگفته‌های مشروطه + فیلم

«آتش و باد» سریالی تاریخی به کارگردانی مجتبی راعی است که در آن علاوه بر مطرح‌شدن موضوعی عشقی، نکاتی دیگر از جمله مشروطه و نقش روحانیت در این مبارزه اشاره دارد. در این مجموعه، فیلمساز تلاش کرده با بهره‌گیری صحیح از درام بخشی از تاریخ این سرزمین را روایت کند. همچنین در بسیاری از بخش‌های سریال به اعتقادات مردم هم‌نظر می‌شود.

این مجموعه محصول سیما فیلم بود و تهیه‌کنندگی آن را حسن نجاریان بر عهده دارد. «آتش باد» در 58 قسمت تولیدشده و در آن محمود پاک‌نیت، حسین محجوب، لاله اسکندری، نادر فلاح، فرخ نعمتی، سهیلا رضوی، قاسم زارع، داریوش کاردان، میرطاهر مظلومی، رامین ناصرنصیر، مهدی فقیه، کریم اکبری مبارکه، صدرالدین حجازی و بیوک‌ میرزایی نقش‌آفرینی کرده‌اند.

داستان

داستان روایت دو ایل پوسان و سرخو است. این دو طایفه سال‌هاست باهم رقابت و دشمنی دارند ولی چند سالی است مخالفت آن‌ها کم‌رنگ شده اما در ادامه با یک خواستگاری باز شعله کینه برافروخته می‌شود. در این میان با آغاز مشروطه تأثیر این انقلاب را روی ایلات و عشایر هم شاهد هستیم. همچنین نقش روحانیت در پیشبرد اتفاقات «آتش و باد» را شاهدیم.

نگاه جذاب در شحصیت‌پردازی‌ها، دیگر نکته مثبت سریال است. برای نمونه پیرامون روحانیت در سریال شخصیت‌پردازی خوبی می‌بینیم؛ نکته‌ای که نشان از شخصیت‌پردازی صحیح کارگردان از اتفاقات آن مقطع از تاریخ دارد. نقاط اوج و فرود سریال هم، آن را از یکنواختی نجات می‌دهد. همچنین در این کار با وجود اینکه نقش‌ها قابلیت بالایی برای تیپ شدن دارند، هیچ‌یک در این دام گرفتار نیامده و جملگی شخصیت هستند.

ساختار

مجتبی راعی با ساخت کارهایی نظیر «ترنج»، «عصر روز دهم»، «تولد یک پروانه»، «غزال» و... نشان داده فیلمسازی صاحب‌فکر است که فرم را هم خوب می‌شناسد. «آتش و باد» یکی از اتفاقات خوب در کارنامه کارگردان است. وی میزانسن و دکوپاژی که برای کارش می‌چیند، در میان تولیدات تلویزیونی بسیار نادر است. همچنین هدایت بازیگران پرتعداد مجموعه امتیاز بعدی، کارگردانی راعی است.

شخصیت‌های خاکستری در سریال واقعی و جذاب هستند. «سرخو» با توجه به رگه‌های کاملاً خاکستری‌اش، ضدقهرمان کارشده‌ای است که به‌خوبی در برابر قهرمان ایستاده و مخاطب را در بیم و امید نسبت به سرنوشت «بهادر» و خانواده‌اش نگه می‌دارد. از بین زنان سریال «آتش و باد» نیز می‌توان به «بی‌بی کتایون» و نیز همسر اول «فتح‌الله‌خان» اشاره کرد که کنش‌مندتر از بقیه ازکاردرآمده و در دو قطب کاملاً متفاوت، جذاب به نظر می‌رسند. درعین‌حال نمی‌توان از شعاری نبودن کار به‌سادگی گذشت که نقش مهمی در هر چه بیشتر دیده شدن آن داشته است.

تنها نگرانی پیرامون سریال، ریتم آن است. این مجموعه تا به امروز ریتم خوبی داشته اما اینکه مجموعه در 58 قسمت روی آنتن خواهد رفت این نگرانی را پیش می‌آورد که در اواسط یا انتهای «آتش و باد» صحنه‌های اضافی و بی‌مورد را ببینیم البته این پیش‌بینی است که امیدوارم نظیر اکثر تولیدات تلویزیونی در این مجموعه رخ ندهد.

درباره تیم بازیگری و کیفیت کار آن‌ها باید گفت که نحوه چینش و انتخاب به‌گونه‌ای است که بازی همه هنرمندان به چشم آید. همچنین دادن نقش به بازیگران با دقت و وسواس انتخاب‌شده تا تکرار و تشابهی با کارهای گذشته پیش نیاید. برای نمونه، محمود پاک‌نیت که پیشتر در چند سریال تاریخی نقش خان و ارباب را بازی کرده، شکلی دیگری از بازی خود را در سریال نشان می‌دهد.

«آتش و باد» صحنه‌های اکشن خوبی دارد به‌ویژه جلوه‌های ویژه این مجموعه جذابیت بصری فراوان دارد. بحث دیگر استفاده از موسیقی و نواهای محلی است که شکلی بومی به کار می‌دهد. در کنار این مطلب باید از تصویرپردازی و انتخاب لوکیشن‌های سریال هم به نیکی یاد کرد. یکی از دیگر نکاتی که شاید به آن توجه چندان جدی نمی‌شود، استفاده از بحث و رنگ است؛ این ویژگی رنگارنگی زیبایی به کار داده و سبب می‌شود چشمان تماشاگر از دیدن تصاویر خسته نشده و درنهایت با کار ارتباط برقرار کند.

همچنین نقدی که به سریال وارد است، عدم استفاده از لهجه است؛ البته کارگردان برای جذب عام مخاطبان تن به چنین اتفاقی داده اما به‌شخصه معتقدم گویش محلی به زیبایی‌های این کار می‌افزود.

محتوا

«آتش و باد» در بحث محتوا، چند نکته مهم را مدنظر قرار داده است. ابتدا همان‌گونه که گفته‌شده پرداختن به باورها و اعتقادات اقوام مختلف است، همچنین نگاه به مناسک دینی و بومی هم از دیگر اتفاقاتی است که کارگردان بدون کلیشه به آن نظر داشته است. در ضمن نکات دیگری نظیر امانت‌داری، وفای به خانواده و پرهیز از دروغ و ظلم از دیگر نکاتی است که کارگردان تلاش کرده به‌صورت مستتر در کارش مدنظر قرار دهد.

در انتها باید گفت «آتش و باد» در ظاهر ارتباط نزدیکی با ماه مبارک ندارد اما این موضوع را باید امتیاز سریال دانست زیرا اینکه بخواهیم تنها به بهانه ماه رمضان، سفره افطار یا سحری را در کارهای نمایشی نشان دهیم، اتفاقی منسوخ‌شده است که تکرار آن به هر سریالی آسیب جدی وارد می‌کند.