زیاد کار کنید و به اندازه نمک غذا دعا کنید

به گزارش خبرنگار ایکنا، پیش‌نشست همایش یکصدمین سالگشت تألیف کتاب مفاتیح الجنان امشب 23 فروردین‌ماه با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین احمد غلامعلی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث در محل برگزاری سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در مصلای تهران برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

«گاهی اوقات افراد فکر می‌کنند دعا سبب می‌شود، انسان بیکار شود. برخی این شبهه را مطرح می‌کنند که انسان اهل دعا عملا می‌خواهد کار نکند و همه کارها را به خدا واگذار می‌کند و خودش کنار می‌نشیند. اصلاً برخی می‌گویند علت عقب‌افتادگی شیعه همین است؛ مثلا تفکر انتظار دارند و می‌گویند حضرت مهدی(عج) می‌آید و همه کارها را درست می‌کند. جالب است در روایات ما دعا کردن در کنار کار کردن مانند نمک نسبت به غذا است، یعنی در روایات تأکید شده است، مومنان باید آنقدر کار کند که به اندازه نمک غذا دعا کنند نه اینکه آدم فکر کند باید کنار بنشیند و دعا کند. در عین حال اگر این نمک نباشد غذا مزه ندارد.

علی(ع) خودش از جنبه کاری چگونه کار می‌کرد، از جنبه دعا چگونه دعا می‌کرد. عموما وقتی سوال می‌شود از کدام امام بیشترین دعا به ما رسیده است، برخی فکر می‌کنند بیشترین دعا از امام سجاد(ع) است، ولی واقعیت این است که بیشترین دعا برای امام صادق(ع) است و بعد از آن برای حضرت علی(ع) و بعد از ایشان امام سجاد(ع) قرار دارد. پس اولین امام از جهت دعا امام صادق(ع) است و بعد امام علی(ع). اگر ما نسبت عمل و دعا کردن را در سیره آن حضرت بررسی کنیم، متوجه می‌شویم چرا باید در جهاد تبیین روی دعا سرمایه‌گذاری کنیم.

عنصر دعا در اسلام آگاهی، عشق و مبارزه است

ما فکر می‌کنیم فقط باید دعا را بخوانیم و گریه کنیم، ولی دعا اینگونه نیست. دکتر شریعتی کتابی دارد به نام «زیباترین روح پرستنده». دکتر شریعتی کتاب نیایش راسل را ترجمه کرد. خودش می‌گوید دیدم راسل به عنوان فردی که برنده جایزه نوبل است و عالم امروزی است به بحث نیایش پرداخته است. در حین ترجمه به خودم گفت در تشیع دعای این چنینی نداریم؟ بعد ایشان وارد صحیفه سجادیه می‌شود و زیباترین روح پرستنده ترجمان دعای امام سجاد(ع) است. خود دکتر شریعتی می‌گوید عنصر دعا در چیزی که راسل می‌گوید آگاهی و عشق است، ولی عنصر دعا در اسلام آگاهی، عشق و مبارزه است. ایشان با همین دید دعای اول صحیفه که دعای حمد است، شرح می‌کند.

حرفم این است که دکتر شریعتی از دعای حمد صحیفه سجادیه روح مبارزه و عشق و آگاهی را استخراج می‌کند. شما علی(ع) را در نظر بگیرید. ایشان از نظر قوه بدنی کم نظیر بود و به عنوان نمونه در جنگ صفین بالغ بر 530 نفر را به قتل رساند. انجام این کار از هرکس ساخته نیست ولی ایشان این کار را می‌کند، ولی ببینید که در همان حال چگونه دعا می‌کند. ابن ابی الحدید وقتی علی(ع) را وصف می‌کند، می‌گوید من چه بگویم از مردی که در بحبوحه صفین سجاده پهن می‌کند و نماز می‌خواند در حالی که از این سو به آن سو تیر می‌آمد ولی خللی در او ایجاد نمی‌شد.

علی(ع) کار را با دعا مخلوط کرد

علی(ع) اهل عمل بود. ایشان می‌گوید از وقتی از پیامبر(ص) شنیدم نماز شب نور است یک شب نماز شبم قضا نشد. شخصی از ایشان سوال کرد، حتی در لیلة الهریر؟ لیلة الهریر یعنی شب زوزه‌ها. جنگ صفین اینطور بود که دو سپاه از هنگام صبح تا وقتی هوا روشن بود می‌جنگیدند و بعد استراحت می‌کردند ولی لیله الهریر آخرین شب و جنگ بود که تا صبح با هم جنگ کردند و چون داد و فریاد می‌زدند به این نام معروف شد. علی(ع) در پاسخ آن شخص می‌فرماید حتی در لیله الهریر هم نماز شب را ترک نکردم. در همان شب در اوج جنگ ایشان چگونه دعا می‌کرد. در بحبوحه جنگ که همه چیز به هم ریخته شده بود علی(ع) رو به آسمان کرد و شروع به مناجات کرد. جایگاه دعا نزد علی(ع) اینگونه است. به گونه‌ای است که دعا سبب نمی‌شود از کارش کم بگذارد بلکه کارش را با دعا مخلوط کرده است.

از همسر پیامبر(ص) پرسیدند، محبوب‌ترین افراد نزد پیامبر(ص) چه کسی بود، ایشان گفت فاطمه(س). گفتند از مردان چطور؟ گفت همسرش، یعنی علی(ع). بعد اضافه می‌کند از وقتی می‌دانم علی(ع) همواره در حال روزه و نماز بود یعنی عشقش نماز بود، عشقش دعا بود و در همه حال این را ترک نمی‌کرد. از یکی از همسران علی(ع) پرسیدند، ایشان شب‌های ماه رمضان را چگونه می‌گذراند؟ ایشان پاسخ می‌دهد ماه رمضان او با شب‌های دیگر فرقی ندارد و همه سال شب‌ها شب زنده‌داری می‌کند. پس ما شناختیم دعا انسان را از تحرک باز نمی‌دارد، چون دعای اصیل آموزه‌های بسیاری دارد و انسان را به حرکت وا می‌دارد. اگر دعاهای حضرت درست تبیین شود خواهید دید چگونه کار ما را دست خواهد کرد.

فلسفه نماز جماعت احیای قرآن است

در پایان نشست حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد بهشتی، پژوهشگر قرآن به توضیح درباره فعالیت‌های قرآنی خود پرداخت و گفت: من هفت سال از عمرم را پای درس شخصی به نام نجفی کاشانی بودم که در شهر ما تفسیر می‌گفت و موفق شده بود دو بار کل قرآن را تفسیر کند. هر شب بعد از نماز عشا تفسیر می‌گفت و من هفت سال هر شب پای درس ایشان بودم. ایشان می‌گفت برای نیم ساعت جلسه تفسیر، هشت ساعت وقت می‌گذارم. دومین شخصی که در من تاثیر گذاشت، حجت‌الاسلام قرائتی بود. من شش سال شاگردی ایشان را کردم. سه سال از عمرم را هم در خدمت آیت‌الله جوادی آملی بودم. من از روز اول که درس تفسیر را شروع کردند در جلسه تفسیر ایشان شرکت می‌کردم و سه سال مطالب تفسیر ایشان را نوشتم. این پیشینه آشنایی من با تفسیر قرآن است.

وی افزود: نیمی از دوره خدمتم را در وزارت آموزش و پرورش بودم و آنجا امام جماعت بودم. حجت‌الاسلام قرائتی می‌گوید بین نماز جماعت برای مردم صحبت نکنید ولی من هر روز 5 دقیقه صحبت می‌کردم. دوستان هم صحبت ما را می‌پسندیدند. من در آن 5 دقیقه‌ها چه می‌گفتم؟ مثلا در فصل بهار آیات الهی در قرآن را می‌گفتم، ماه رمضان می‌شد، دعاهای قرآن را می‌گفتم، ماه محرم و صفر امام حسین(ع) در قرآن می‌گفتم و به یاد ندارم غیر قرآن مطلبی گفته باشم، چراکه از امام رضا(ع) حدیث رسیده فلسفه نماز جماعت احیای قرآن است، ولی ما از این غافل می‌شویم.

مصطفی شاکری