روش‌های عملی اصلاح خانواده + فیلم

مسئله زن و خانواده از چالش‌برانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سال‌هاست با جنبش‌های آزادی‌خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاش‌هایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.

در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاه‌های متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاه‌های شخصی یا برداشت‌های سلیقه‌ای از آیات و روایت‌ها تدوین شود.

خبرگزاری ایکنا و مؤسسه شمیم ایمان و اندیشه با در نظر گرفتن همین چالش‌ها، با هدف بررسی دیدگاه‌های اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.

در جلسه بیست و چهارم موضوع «روش‌های اصلاح خانواده» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.

خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی است و صلاح و فساد هر جامعه‌ای به صلاح و فساد خانواده‌‌ها وابسته است. اگر خانواده‌ها مسیر کمال و توحید را دنبال کنند آن جامعه سالم خواهد بود و افرادی که در آن جامعه زندگی می‌کنند در مسیر کمال قرار می‌گیرند. اما اگر خانواده در مسیری مبتنی بر ارزش‌های غیرالهی حرکت کند، همه افراد آن خانواده و در نتیجه کل جامعه به سمت نابودی خواهد رفت؛ لذا لازم است هر فردی نسبت به خانواده و اقوام خود حساس باشد و اقداماتی را برای اصلاح خانواده خود آغاز کند؛ چراکه در بین بستگان به دلیل شناخت عمیق و اعتمادی که هست، زمینه پذیرش حق بیشتر است. در قرآن کریم نمونه‌های متعددی از کسانی که به اصلاح خانواده خودشان پرداخته‌اند وجود دارد. یکی از این نمونه‌ها مؤمن آل فرعون است.

در جزء 24 قرآن کریم درباره او مطلبی بیان شده است. روش‌های تبلیغ و ارشاد این شخصیت برجسته، چند گونه است: اول منطق و استدلال. وی به قوم خود اینطور فرمود که: «وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ ... ؛ و مردى مؤمن از خاندان فرعون كه ايمان خود را نهان مى‌داشت گفت آيا مردى را مى‌كشيد كه مى‏‌گويد پروردگار من خداست و مسلماً براى شما از جانب پروردگارتان دلايل آشكارى آورده»(آیه 28 سوره غافر).

این جمله خود حاوی استدلالی است که این شخص برای دفاع از حضرت موسی(ع) در میان قوم خود مطرح کرده است. دوم انذار و یادآوری. مؤمن آل فرعون گاهی سرگذشت قبلی‌ها را یادآوری می‌کرد و با انذار و یادآوری آنها را از کارهای خلاف خودشان باز می‌داشت. سوم خیرخواهی و دلسوزی که از شیوه‌های مشترک انبیاء و اولیای الهی در تبلیغ دین است. آنها سرنوشت خودشان و مخاطبشان را یکسان به حساب می‌آوردند و برای آنها خالصانه دلسوزی می‌کردند.

نکته دیگر مداومت ورزیدن بر تبلیغ است. از ظاهر آیات برمی‌آید که این شخص مؤمن مراحل متعددی را برای تبلیغ طی و از هر فرصتی برای تبلیغ استفاده کرده است. آیات 28 تا 35 سوره مؤمن بیانگر این واقعیت است و نکته دیگر مدارای با مخاطبان است. در آیات سوره غافر می‌خوانیم: «وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ؛ و اگر راستگو باشد برخى از آنچه به شما وعده مى‌دهد به شما خواهد رسيد چراكه خدا كسى را كه افراطكار دروغزن باشد هدايت نمى‌كند».

ممکن است سؤال شود چرا گفته برخی از وعده‌های او به شما می‌رسد؟ او پیامبر راستگویی است و هر چه گفته بدون استثنا محقق می‌شود. پاسخ این است که چون او در مقابل دشمنان موسی و منکران دعوت ایشان قرار داشت قدری با آنها مدارا و ملایمت می‌کند و از مسیر ملایمت پیش می‌رود و از در خیرخواهی بیرون می‌آید به گونه‌ای که زمینه را برای قبول آنها فراهم می‌کند.

نکته دیگر استفاده از روش تشویق است؛ بخش قابل توجهی از آیات دعوت مؤمن آل فرعون با تشویق و امیدبخشی‌های او تشکیل می‌شود. او بعد از آنها شیوه استدلال، انذار و یادآوری را کم اثر یا بی‌اثر می‌بیند به مسیر دیگری رو می‌آورد و آن مسیر تشویق و اظهار خیرخواهی است. با بیان نعمت‌ها و پاداش‌های الهی آنها را به پذیرش و التزام به پیام‌های حضرت موسی(ع) سوق می‌دهد.

«يَا قَوْمِ لَكُمُ الْمُلْكُ الْيَوْمَ ظَاهِرِينَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ يَنْصُرُنَا مِنْ بَأْسِ اللَّهِ إِنْ جَاءَنَا ؛ اى قوم من امروز فرمانروايى از آن شماست [و] در اين سرزمين مسلطيد و[لى] چه كسى ما را از بلاى خدا اگر به ما برسد حمايت‏ خواهدكرد». (آیه 29 سوره غافر).

آنچه که عرض شد در خصوص مسائل دینی در کانون خانواده بود. اما در خصوص مسائل دنیوی در تعامل با اعضای خانواده باید راه گذشت را در پیش گرفت. بهترین شیوه برای مدیریت خانواده و غلبه بر اختلاف‌های خانوادگی گذشت است. خداوند در سوره فصلت آیه 34 فرموده است: «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ؛ و نيكى با بدى يكسان نيست [بدى را] آنچه خود بهتر است دفع كن آنگاه كسى كه ميان تو و ميان او دشمنى است گويى دوستى يكدل مى‌گردد».

بهترین شیوه برای دفع کردن بدی، خوبی است. بدی اعضای خانواده را با خوبی پاسخ دهید تا کانون خانواده گرمتر شود.