درگذشت ویلفرد مادلونگ اسلام‌شناس آلمانی

به گزارش ایکنا، حسن انصاری قمی، استاد دانشگاه پرینستون که بیش از ۳۰ سال است با پرفسور ویلفرد مادلونگ و آثار ایشان آشنا است و در تصحیح متون با او همکاری داشته‌ است، با انتشار پستی در شبکه‌های اجتماعی از درگذشت این اندیشمند شیعه‌پژوه خبر داد.

ویلفرد فردیناند مادلونگ در سال ۱۹۳۰ میلادی در اشتوتگارت آلمان متولد شد. او در سال۱۹۵۳ میلادی دوره لیسانس تاریخ و ادبیات اسلامی خود را در دانشگاه قاهره گذراند و در ادامه درجه دکتری خود را در مطالعات اسلامی از دانشگاه هامبورگ تحت نظر برتولد اشپولر دریافت نمود.

درباره مادلونگ در دانشنامه ایکنا بیشتر بخوانید!

وی 20 سال عهده‌دار کرسی عالی مطالعات اسلامی دانشگاه آکسفورد بود و به عنوان استاد مدعو در بسیاری از دانشگاه‌های امریکا و اروپا از جمله دانشگاه کلمبیا تدریس کرد.

استفاده از منابع و روایات اصیل شیعی، تفکیک موضوعی و روشی منابع، توجه به فضا و تاریخ حوادث و آموزه‌ها، فهم آموزه‌ها در راستای یک نظام فکری و شناخت دقیق از دانشمندان و آثار معتبر آن‌ها، از مهمترین ویژگی‌هایِ پژوهش‌های این استاد آلمانی است.

بیشتر بخوانید:

• پژوهش‌های ویلفرد مادلونگ معتبر و دارای مرجعیت در مطالعات اسلامی است
• اسلام‌شناسی مادلونگ برخاسته از کانون‌های سیاسی خاص نیست
• مادلونگ نسبت به سایر مستشرقان انصاف بیشتری دارد
• خاورشناسی به قبل و بعد از مادلونگ قابل تقسیم است

«مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه» و «جانشینی حضرت محمد (ص)» دو کتاب مهم اوست که به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. کتاب «جانشینی حضرت محمد «ص»» برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۷ شمسی شده است.

زندگی‌نامه و تحصیلات ویلفرد مادلونگ

پروفسور ویلفرد مادلونگ رساله دکتری خود را تحت نظر اسلام‎‌شناسان آلمانی همچون اشتروتمان (R. Strothmann) و اشپولر (B. Spuler) به پایان رساند. او سه سال (۱۹۵۸-۱۹۶۰م) وابسته فرهنگی سفارت آلمان غربی در بغداد بود و سپس زندگی علمی خود را در زمینه اسلام‌شناسی دنبال کرد.

مادلونگ در اردیبهشت ۱۳۹۷ش در مراسم اختتامیه کنگره بین‌المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» که تحت اشراف آیت‌الله مکارم شیرازی در شهر قم برگزار شد، شرکت کرد و به ایراد سخنرانی پرداخت.

برخی از سوابق علمی ویلفرد مادلونگ

۱۹۶۳: استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه تگزاس در اوستین (Austin).
۱۹۶۴-۱۹۶۹: استادیار و دانشیار مطالعات اسلامی در دانشگاه شیکاگو (Chicago).
۱۹۶۹-۱۹۷۸: استاد اسلام‎شناسی در دانشگاه شیکاگو.
۱۹۷۸-۱۹۹۸: استاد کرسی Laudian در عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد. کرسی Laudian عالی‌ترین کرسی اسلام‌‎شناسی در انگلستان و یکی از مهم‌ترین کرسی‌ها از نوع خود در جهان است. تدریس عربی در سطح عالی نیز جزو شرایط این کرسی است.
مادلونگ به‌عنوان استاد مدعو در دانشگاه کلمبیا و بسیاری دیگر از دانشگاه‎‌های آمریکا و اروپا تدریس کرده است. وی عضو تعداد زیادی از مجامع بین‌المللی اسلام‌شناسی است.
سر ویراستار نسخه انگلیسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی.

روش‌شناسی ویلفرد مادلونگ

می‌گویند مادلونگ در تحقیق و نگارش دقت نظر داشته است؛ از جمله استفاده از منابع معتبر و درجه اول، تفکیک میان منابع شیعی و سنی، تفکیک منابع امامی از منابع فرقه‌های دیگر شیعی، تفکیک منابع به‌لحاظ موضوعی (کلامی، تفسیری، حدیثی) و همچنین استفاده از منابع پرشمار. شناخت عالمان و متکلّمان برجسته شیعی، نگاه جامع و نظام‌مند به تشیع و استفاده از منابع مستشرقان پژوهش‌های وی را مورد توجه قرار داده است.

آثار ویلفرد مادلونگ

مادلونگ با تألیف یا تصحیح حدود ۲۰۰ کتاب و مقاله در نشریات پژوهشی و دایرة المعارف‌های متعدد و نیز ۱۶۰ بررسی و نقد و معرفی کتاب در زمینه شناخت اندیشه و تاریخ اسلام به‌خصوص تشیع در سده‌های میانه نقش مهمی داشته است. آثار او مجموعه‌ای از پژوهش‌های کلامی، تاریخی، فقهی، فرق و مذاهب، شخصیت‎‌نگاری و کتاب‎شناسی است.

برخی از آثار وی به فارسی ترجمه شده است.

مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‎های اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۱۸ صفحه.
فرقه‌های اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: اساطیر، ۱۳۷۷، ۲۰۲ صفحه.
جانشینی حضرت محمّد(ص)؛ پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

مقالات ویلفرد مادلونگ

«شیعه و معتزله»، ترجمه احمد آرام. در: شیعه در حدیث دیگران. زیر نظر مهدی محقق (تهران: بنیاد اسلامی طاهر، دفتر دایرة المعارف تشیع، ۱۳۶۲)، ص ۹۳۱.
«ملاحظاتی پیرامون کتاب‌شناسی فِرق امامیه»، ترجمه چنگیز پهلوان.