همایش یکصدمین سال احیای حوزه علمیه آبان‌ماه برگزار می‌شود

به گزارش ایکنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، 29 خردادماه در مراسم افتتاحیه پژوهشکده امامت که در بنیاد بین‌المللی امامت برگزار شد، ضمن گرامیداشت افتتاح این پژوهشکده به شهادت امام جواد(ع) اشاره کرد و گفت: شاید اتفاقی که در عصر مأمون رخ داد، اتفاق بی‌نظیری هم در دوره قبل از امامت امام رضا(ع) و بعد از ایشان بود؛ تعبیری که بنده دارم این است که پیچیده‌ترین طراحی و توطئه علیه مقوله امامت در دوره مأمون رخ داد که در هیچ دوره‌ای سابقه نداشت.

وی افزود: عاشورا و عهد صادقین(ع) و باقرین(ع) و عهد امامت امام علی(ع) از مراحل مهم تاریخ امامت محسوب می‌شود ولی دوره‌ای که مواجهه مأمون با دستگاه امامت رقم خورد، دوره‌ای بی نظیر است.

اعرافی با بیان اینکه راهبرد مأمون هضم امامت در خلافت غاصبانه آن هم با جلوه آرام و نرم بود و با این حدت و شدت شاید نتوانیم نقطه دیگری را در تاریخ امامت بیابیم، تصریح کرد: هضم و ذوب ولایت و امامت کبرا در خلافت غاصبانه به شکل نرم و پیچیده کاری کم‌نظیر است که در این دوره رخ داد و می‌توانست باعث انحراف مسیر امامت شود و آن را در نزد مردم بی‌اهمیت کند.

وی ادامه داد: دستگاه امامت و ولایت همواره نسبت‌های دور و نزدیکی با دستگاه خلافت داشت ولی همیشه تمایز این دو خط بعد از پیامبر(ص) آشکار بود و همیشه جایگاه و قرب معرفتی و معنوی امامت در اذهان منصفان عالم اسلام ثابت بوده و امامت خط واضح و جایگاهی متعالی و متفاوت از جایگاه غاصبانه خلفا داشته است. 

اعرافی بیان کرد: مأمون با اندیشه اهریمنی دنبال این بود مهندسی افکار عمومی را به سمتی هدایت کند که ماجرای تمایز و تفکیک خط ولایت از خلافت غاصبانه مخدوش شود و مردم این دوره را یکی بدانند؛ در جریان ولایتعهدی حتی گاهی نزدیکان امام هم نقدهایی داشتند.

خنثی کردن نقشه شیطانی مأمون

مدیر حوزه‌های علمیه اضافه کرد: نقشه الهی و آسمانی امام رضا(ع) اجازه نداد تا نقشه اهریمنی مأمون به ثمر برسد و پیچیده‌ترین تهدید مبدل به یک فرصت استثنایی و کم‌نظیر شد و این تقابل خط امامت و ولایت با مأمون به شکلی رقم خورد که دستاورد آن کم‌نظیر بود و شاید پذیرفتن ولایت‌عهدی از سوی امام به این دلیل بود که خورشید ولایت در سرزمین‌های بیشتری نمودار شود. 

وی افزود: این حضور باعث تابش انوار ولایت در سرزمین‌های دورتر از سرزمین‌های عربی و باعث خنثی کردن توطئه یکی‌کردن خط ولایت و امامت با خلافت شد.

وی افزود: دعوت حضرت به مرو و خراسان و ولایتعهدی با آن تمهیدات و تشریفات مأمون با وجود همه فشارها و تهدیدات تشیع و گفتمان ولایت روز به روز گسترش یافت و آفاق عالم را در نوردید و پیروانی را به سمت خود جذب کرد. الطاف الهی در قصه ولایتعهدی تجلی یافت و انوار امامت در قلمرو وسیعی از عالم اسلام متجلی و باعث تنبهی در دستگاه خلافت شد.

اعرافی گفت: این بیداری دستگاه خلافت سبب شد تا همه ابناءالرضا(ع) تحت محدودیت قرار بگیرند و با فشار و تهدید بیشتر روبرو شوند زیرا دستگاه خلافت دید اگر اندکی روزنه برای دستگاه امامت باز شود، مردمان زیادی جذب خواهند شد که ما شرایط ابناءالرضا را باید در این وضعیت تحلیل کنیم.

وی تصریح کرد: ما به عنوان حوزه برآمده از این مکتب نورانی پیمان می‌بندیم که بر سر آرمان‌های امامت و ولایت بایستیم و فداکاری کنیم و تلاش و مجاهدت در این راه داشته باشیم.

گرامیداشت 100 سالگی حوزه

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: حوزه قم بیش از هزار و 200 سال سابقه دارد و حتی قبل از اشعریون هم این حوزه فعال بوده است و در هیچ عصری چراغ حوزه در این شهر نورانی خاموش نشد گرچه فراز و فرود داشته است و در قرن اخیر با حضور آیت‌الله حائری، تجدید حیاتی پیدا کرد.

مدیر حوزه‌های علمیه اضافه کرد: 11 آبان امسال همایش یکصدمین سال احیای حوزه برگزار خواهد شد و از پیام‌ رهبری معظم انقلاب و مراجع بهره‌مند خواهیم شد.

اعرافی افزود: از بین نکات مهم در تاریخ حوزه می‌توان به توسعه مرزهای علوم اسلامی اشاره کرد که همواره مسیر گسترشی و توسعه‌ای خود را طی کرده است؛ حوزه بغداد فعال و پویا و با نشاط بود و دامنه مرزهای علوم اسلامی را گسترش داد یا حوزه نجف هم همینطور ولی در روند تطوری حوزه‌ها، حوزه قم پیشگام و پیش‌آهنگ شده است و گام مهمی در توسعه قلمرو علوم اسلامی برداشت.

اعرافی بیان کرد: قم در نیم قرن اخیر حقیقتاً پیشگام درجه یک در توسعه علوم اسلامی بوده است گرچه حوزه قم وامدار حوزه نجف و میراث گذشته بوده است ولی قم در عصر جدید در توسعه علوم پیشگام است. البته نه اینکه در حد کافی و با لحاظ همه جوانب و شرایط باشد ولی واقعاً توسعه مرزها و تعمیق آن رقم خورده است.

اعرافی گفت: آنچه حوزه در سال‌های اخیر در قالب درخت‌واره رشته‌ها انجام داده است، تلاشی در همین راستا محسوب می‌شود. البته نگرانی‌هایی در این توسعه وجود دارد زیرا اقدام به گسترش مرزهای علوم باید همراه با وسواس و دقت لازم و نه زیادی باشد. 

وی با بیان اینکه حوزه در برابر گسترش مرزهای علوم افراط و تفریط‌هایی داشته است و برخی با سادگی به تأسیس می‌پردازند و برخی هم جلوی گسترش علوم را می‌گیرند و ما باید با دقت این کار توسعه‌ای را انجام دهیم، افزود: مهم‌ترین جایی که ما به توسعه آن نیاز داریم، علوم کلامی است و باید چند اصل محوری مراعات شود؛ اول دقت و وسواس در عمق و اصالت کار توسعه‌ای است و نکته دوم اولویت‌گذاری است و بدون تردید در حوزه اعتقادات هر علم و دانشی که به تعمیق اعتقادات بپردازد، اولویت درجه یک دارد.

وی گفت: اگر حوزه وظیفه‌ای در قبال ایران و جهان دارد، باید نگهبان اعتقاد و تعمیق اعتقادات شیعی در جهان باشد و هر چیزی که به این هدف یاری برساند، در صدر اولویت‌های ما قرار دارد.

دانش امامت اولویت حوزه شود

اعرافی بیان کرد: ما جایگاه فرابخشی فقاهت را می‌دانیم ولی جایگاه اول باید به مباحث کلامی داده شود از این رو باید تحقیق و تولید در این دانش در صدر اولویت‌های حوزه قرار بگیرد. 

وی ادامه داد: همچنین ما باید به مناهج و روش‌شناسی درست در همه علوم از جمله علم کلام توجه کنیم؛ فقه ما دائماً در دادوستد با اصول قرار گرفته و این پیوند بین اصول و فقه باعث رشد فقه شده است ولی مع الاسف ما در علوم دیگر این تعامل بین یک دانش و روش را شاهد نیستیم و شاید یکی از علل اینکه ما دستگاه قوی و نیرومند علمی را در رشته‌های دیگر شاهد نیستیم، به دلیل نبود همین روش‌شناسی و اصول مرتبط با آن علم است.

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در گسترش مقوله امامت و گفتمان‌سازی امامت گفتمان اسلام ناب و معارف اهل بیت (ع) در دنیا خواهانی دارد، گفت: خارج از تصور ما، عشق وصف‌ناپذیری نسبت به معارف وجود دارد و نیاز است تا حوزه‌های علمیه بیش از پیش نسبت به این استعداد و ظرفیت نشر معارف الهی در گستره بین‌المللی توجه داشته باشد.

وی با بیان اینکه در نگاه به آفاق عالم و ظرفیت‌های جهانی باید قدم‌های جدی‌تری برداریم، اظهار کرد: رویکرد بین‌المللی در تبیین معارف الهی، نیازمند توجه به اقتضائات نگاه مخاطب جهانی است.