قرائت قرآن به همراه گشتوگذار در عالم؛ هدف مدرسه «اسماءالحسنی»
مدرسه «اسماء الحسنی» که هسته اصلی آن در دانشکده علوم پایه دانشگاه تهران شکل گرفت از ابتدا به دنبال آن بود تا طعم شیرین قرائت قرآن با گشتوگذار در عالم هستی و دریافت اشارات قرآنی در این دنیا را به مخاطب علاقه‌مند بچشاند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، گردهمایی اعضای مدرسه اسماءالحسنی وابسته به مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت (ع) دانشگاه تهران به مناسبت عیدسعید غدیرخم، با سخنرانی هانی چیت‌چیان از کارشناسان قرآنی عصر روز گذشته سه‌شنبه 13 تیر برگزار شد.
یکی از اهداف برگزاری این گردهمایی که با شعار «علم‌شهر؛ نگاهی نو به هستی» برگزار شد، آشنایی علاقه‌مندان با فعالیت‌های این مدرسه بود تا دور جدید کلاس‌های این مدرسه با ثبت‌نام از آنها برای ترم تابستان آغاز شود.
در ابتدای این گردهمایی، حضار ابتدا در قالب پخش کلیپی در جریان ساختار اجرایی این مدرسه، بخش‌های تخصصی آن و دستاوردهایی که این مرکز از ابتدای شکل‌گیری تاکنون به دست آورده است، آشنا شدند و پس از آن هانی چیت‌چیان به ایراد سخن پرداخت و گفت: هسته اولیه این مجموعه سال 77 یعنی چیزی حدود 25 سال پیش در دانشکده علوم پایه دانشگاه تهران شکل گرفت و آن زمان نفراتی از دانشگاه شامل یک گیاه‌شناس، یک زیست‌شناس، یک زمین‌شناس و یک کارشناس علوم کامپیوتر براساس دغدغه مشترکی که داشتیم اولین‌بار دور هم جمع شدیم و فارغ از اینکه هر کدام در دانشگاه چه رشته‌ای را دنبال می‌کنیم، روزی یک ساعت قرآن می‌خواندیم و پس از آن به سر کلاس‌های خود می‌رفتیم.
وی ادامه داد: البته این دورهمی ما صرف خواندن قرآن نبود و ما هر جلسه به دنبال تدبر و فهم آیاتی که می‌خواندیم از منظری دیگر بودیم و تصور می‌کردیم که می‌توانیم با استفاده از کتاب‌های متقدم علوم اسلامی و تفاسیر قرآن به ناشناخته‌هایی از کلام وحی که همانا اشارات علمی در آن بود دست پیدا کنیم و وقتی از این امر ناامید شدیم، خود به فکر نگرشی متفاوت به قرآن افتادیم.
چیت‌چیان تصریح کرد: معتقد بودیم که قرآن، کتاب کاملی است که پاسخ همه پرسش‌های ما را خواهد داد و وقتی در بحث و بررسی پیرامون هدفی که داشتیم جدیت به خرج دادیم، آرام آرام فضای بیشتری به فعالیت ما اختصاص داده شد تا آنجا که در حال حاضر یک ساختمان برای مجموعه فعالیت‌های ما اختصاص داده شده است.
علوم پایه وابستگی بیشتری به قرآن نسبت به علوم انسانی دارد
وی گفت: شخصاً اعتقاد قلبی دارم که علوم پایه و مهندسی حتی بیشتر از علوم انسانی به قرآن و مفاهیم و اشارات آن وابسته است و این عرصه بستر مناسبی را فراهم می‌کند تا با آیه‌بینی به دنبال مفاهیم اشاره شده در قرآن در عالم هستی و پیرامونمان باشیم، چرا که ارتباط و پیوستگی تنگاتنگی میان همه عناصر طبیعی پیرامونی ما وجود دارد و مشاهده عالم در کنار خواندن قرآن بسیار جذاب است، چرا که قرآن انسان را به سمت نشانه‌هایی در عالمِ واقع هدایت می‌کند و در نهایت این وظیفه انسان واقع‌بین است که در پیرامون خود به دنبال کشف و شهود باشد.
چیت‌چیان افزود: این شکل از جهان‌بینی مبتنی بر اشارات قرآنی موجب می‌شود که ما پدیده‌های جهان را آن طور که وجود دارند و ماهیت وجودی آنهاست، ببینیم و به این واسطه به قوانین قرآن هم پی ببریم.
این کارشناس قرآنی تأکید کرد: ما باید قرآن را هم کتاب علم بدانیم و هم آن را کتاب علم ندانیم! از این جهت کتاب علم است که قوانین طبیعی و بشری را به عنوان یک مبنای قابل رجوع بیان کرده است، اما از سوی دیگر نباید آن را کتاب علم بدانیم، چرا که نباید انتظار داشت که همه‌چیز را درباره علم پدیده‌ها و ابزار رسیدن به آن در اختیار انسان بگذارد و اینجاست که وظیفه انسان است تا خود به دنبال کشف پدیده‌ها با استفاده از یافته‌های قرآنی برود و البته در این مسیر خود را مجهز به ابزار مناسب کند. به تعبیر دیگر قرآن علم بدون انسانی که آن را فهمیده باشد نمی‌خواهد؛ شیوه‌ها و قوانین را به او یاد می‌دهد و بعد به او می‌گوید برو و خودت دنیا را با این یافته‌ها بساز و انسان را به سیر و سلوک وامی‌دارد.
قرآن به ما می‌آموزد که چگونه به عالم درست بنگریم
وی قرآن را کتابی معرفی کرد که به ما می‌آموزد چگونه عالم را درست ببینیم تا به کشف آن نائل شویم و گفت: تمام پدیده‌های عالم با همه جزئیات آن به یکدیگر وابسته و پیوسته است و هیچ دو تایی را در عالم پیدا نمی‌کنیم که مستقل از یکدیگر باشد به همین دلیل است که وقتی کسی از دار دنیا می‌رود، می‌گویند که او فوت کرده است، یعنی از نظام این دنیا جدا شده و دیگر هیچ ارتباطی با آن ندارد؛ با این فرض پس می‌توان ارتباطی میان همه مقولات موجود در دنیا پیدا کرد و مثلاً اگر قوانین زیست‌شناسی در کتابی مثل قرآن نام برده می‌شود، قطعاً رد پایی از آن را می‌توان در مقولاتی مثل جامعه‌شناسی و فلسفه نیز جُست.
چیت‌چیان با اشاره به آیات سوره مبارکه «شمس» که در ابتدای این گردهمایی تلاوت شد، گفت: خدا در این سوره به بسیاری از پدیده‌ها و مخلوقات خود قسم یاد می‌کند و بعد بلافاصله به انسان می‌گوید که باید نفس خود را تزکیه کند و خود را از پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها، بپالاید؛ حال اینجا این سؤال مطرح می‌شود که اگر قرار است در پایان، خدا از انسان تزکیه را طلب کند، پس چرا این همه قسم یاد می‌کند؟ که باید گفت این همان پیوستگی و ارتباطی است که میان اجزای هستی وجود دارد تا جایی‌که یکی از دیگری مبرا و مجزا نیست و از سوی دیگر این اصل و اساس نظام تعلیم و تربیت هست که قرآن با اشاره به بسیاری از این پدیده‌ها، حجت را بر بندگان تمام می‌کند و از او می‌خواهد که نفس خود را پاک کند.
این کارشناس و مدرس قرآنی گفت: همیشه هم خدا به پدیده‌ها و اتفاقات طبیعی در قرآن اشاره نکرده است و در برخی موارد با بیان قصص انبیاء از وقایع زندگی آنها نتیجه اخلاقی گرفته تا انسان را به پذیرش یک پند اخلاقی و انسانی رهنمون سازد و مثلاً با بیان جنگی که در تاریخ انبیای الهی اتفاق افتاده است در پایان این نتیجه را می‌گیرد که «اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اَقدامَکُم» که البته همه اینها پیش‌زمینه پذیرش دو مقوله است که یکی توحید است و دیگری عدالت.
چیت‌چیان تأکید کرد: شاید بر همین اساس بود که پایه چنین مدرسه‌ای در دانشکده علوم پایه و مهندسی بنا نهاده شد تا به این واسطه قدری از علوم دنیوی فاصله بگیریم و دنیا را از منظر علم قرآن بنگریم و مورد بررسی قرار دهیم تا به درکی غیر از آنچه علم دنیوی به معنای پرداختن به طبیعت و ماهیت پدیده‌ها آن هم از منظر مادی می‌پردازد، نائل شویم که مقصود نگرش از این منظر رسیدن به اسماء الهی است.
هدف از رویارویی با پدیده‌های عالم رسیدن به اسماء خالق آنهاست
این کارشناس قرآنی افزود: نام این مدرسه اسماءالحسنی قرار داده شده است چون غور و تدبر ما در آیات قرآنی که به یک دیدگاه دوسویه منجر می‌شود، در نهایت و با نگاه کردن به پدیده‌هایی که اتفاقاً نشانی آن را هم قرآن به ما داده است، در رجوع دوباره به قرآن، اسمی از اسماء الهی را در مقابل دیدگان ما قرار می‌دهد که ذات پروردگار به واسطه آن اسم اعظم خود، واضع و نظام‌بخش آن پدیده است.
وی ادامه داد: از این جهت اشاره به دیدگاه دوسویه داشتم که گاه ما با اشارات قرآنی به کشف یک پدیده در عالم می‌رسیم و گاه با دریافت آن پدیده و مراجعه به قرآن، به دنبال تأویل و تفسیر آن هستیم تا به این مهم دست پیدا کنیم که آیا در کلام وحی مستقیم یا غیر مستقیم به آن پدیده اشاره شده است که صد البته این پرسش ما در این رجوع به قرآن، بی‌پاسخ نمی‌ماند.
چیت‌چیان اذعان کرد: اشارات قرآنی به پدیده‌های موجود در عالم و در نهایت بیان خواستی که از انسان دارد به سبب تسویه و برقراری تعادل و هماهنگی در نظام آفرینش است؛ وقتی در بسیاری از آیات و سُوَر از پدیده‌های عالم سخن می‌گوید و آنها را یک به یک برمی‌شمرد و مثلاً در پایان از انسان تزکیه نفس و اجتناب از عصیان و سرکشی را طلب می‌کند، اینها همگی در راستای این تسویه، تعادل و هماهنگی است.
وی در پایان با اشاره به اینکه مدرسه «اسماءالحسنی» به دنبال تحقق این هدف است تا طعم شیرین قرائت قرآن با گشت و گذار در عالم هستی و دریافت اشارات قرآنی در این دنیا را به مخاطب علاقه‌مند بچشاند، گفت: در این راستا از جمله فعالیت‌های این مجموعه تدوین 3 مجموعه کتاب است که مورد اول، مجموعه کتاب «تدبر در هستی» است که هدف از تدوین آن همانا یافتن مظاهری از آفریدگار در اجزای هستی، آن هم در قالب یکی از اسمای اعظم الهی است.
تدوین سه مجموعه کتاب در مدرسه «اسماءالحسنی»
چیت‌چیان ادامه داد: مجموعه دوم کتاب‌های تدوین شده در این مدرسه «تدبر در پدیده» است که در آن رویارویی با هر پدیده از پدیده‌های عالم در راستای تأویلی، ما را به اشارات قرآنی خالق عالم هدایت می‌کند و در مجموعه سوم که «تفکر» است و مجموعه‌ای از مفاهیم از تفکر دیداری تا شنیداری را شامل می‌شود که از آن می‌توان به تفکر بنیادی یاد کرد که زاویه دید قرآن به عالم را به مخاطب یاد می‌دهد.
گزارش ایکنا حاکی است در ادامه این گردهمایی خانم صادقی؛ مدیر مدرسه «اسماءالحسنی» به ایراد سخن پرداخت و با اشاره به تفاوت میان روش قرآن و روش علم گفت: از علم دنیا به ساینس(Science) تعبیر می‌شود؛ نمونه آن علوم پایه و مهندسی است که اساساً هسته مرکزی این مدرسه را نیز دانشجویان و فارغ‌التحصیلان چنین علمی شکل دادند.
وی ادامه داد: هدف از این علم که به پدیده‌های مادی و طبیعی و ابزار و ادوات آن و همچنین پیوند یا گسستگی میان آن می‌پردازد، پیشرفت تکنولوژی، برآورده ساختن نیاز مادی بشری و در کلام آخر اقتصاد و سرمایه است و چنین علمی بر مبنای داده‌های مادی و انسانی و در رأس آنها ریاضیات، ارائه و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
علم قرآن از علم دنیوی فاصله می‌گیرد
صادقی تصریح کرد: این در حالی است که علم قرآنی نقطه مقابل چنین علمی است و از طبیعت‌گرایی(ناتورالیسم) که اساس علم ساینس است، فاصله می‌گیرد و با وجهی از مناسبات موجود در پدیده‌های عالم سر و کار دارد که به متافیزیک، و ماوراء‌الطبیعه مربوط می‌شود و همانطور که گفته شد در جهت ارتباط میان این پدیده‌ها با یکدیگر و نسبت آنها با خالق و آفریدگار آنهاست.
مدیر مدرسه «اسماءالحسنی» گفت: قرآن به دنبال بیان ابزار علم نیست، بلکه نقش هدایتگر و رهبر را دارد و به طور خلاصه می‌توان گفت براساس آنچه در آیه 89 سوره مبارکه «نحل» به آن اشاره شده است، قرآن تبیان و وسیله بیان پدیده‌های جهان هم ملموس و هم غیرملموس آن است تا به این وسیله رسالت هدایت خود را به انجام برساند تا انسان را به سوی رحمت و فلاح و رستگاری رهنمون سازد.
وی افزود: به همین دلیل است که می‌توان فرق دیگری میان علم دنیا و علم قرآنی قائل شد و آن اینکه علم قرآن برخلاف علم ساینس از بیان مجموعه پدیده‌های این دنیا و اجزاء و ارتباط آنها با یکدیگر ، انسان را با عظمت این دستگاه و نظام آشنا کرده که همانا چنین رویکردی هدفش عبودیت و خلوص انسان در بندگی خداوندی است که ناظم چنین دستگاهی است.
«اوّابین» و «مُنیبین»
صادقی با اشاره به دوره‌های جاری برگزار شده در این مدرسه گفت: «اوّابین» و «مُنیبین» نام این دوره‌هاست که در هر کدام براساس عناوین کتاب‌هایی که به آن اشاره شد، برای علاقه‌مندان در خصوص تدبر در قرآن به شکل مبتدی و در ادامه به شکلی تخصصی، مطالب بیان می‌شود، ضمن آنکه ما علاوه بر این دوره‌های آموزشی، یک گروه عملیاتی هم داریم که اختصاص به پژوهشگران دارد.
وی در پایان با تأکید بر اینکه گذراندن دوره «اوّابین» پیش‌نیاز گذراندن دوره «مُنیبین» در این مدرسه است، تصریح کرد: پژوهشگرانی که خارج از بدنه این مدرسه به پژوهش پرداخته‌اند و به دستاوردهایی در قالب مقاله یا جزوه تحقیقاتی رسیده‌اند با ثبت‌نام در این گروه و ارائه مدارک لازم، امکان ارائه خود را به اشکال مختلفی همچون سمینار دارند.
انتهای پیام
