کنشگری اهل بیت(ع) در عاشورا؛ سرزنش و نصیحت + فیلم

آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سلسله درس‌گفتارهای «تحلیل اجتماعی عاشورا» به بررسی نقش گروه‌های مرجع در نهضت حسینی پرداخته است که به ترتیب در دهه نخست ماه محرم منتشر می‌شود.

بخش هفتم این درس‌گفتار به شرح ذیل است:

بحث ما تا اینجا بود که اهل بیت امام حسین(ع) قوی‌ترین گروه مرجع عاشورا بودند و همیشه اهل بیت(ع) گروه مرجعی هستند که همیشه باید از آنها درس انسانیت و راه خدا را فرا گرفت آن هم با همه لطافت و با همه عاطفه و احساس.

گروه مرجع اهل بیت امام(ع) در روز عاشورا چه فعالیتی داشتند؟ خیلی مهم است که اهل بیت(ع) را در روز عاشورا چگونه بیابید. زمانی بستری طولانی‌مدت مطرح است و باید برویم اقدامات اهل بیت(ع) را تکه‌تکه استخراج کنیم تا یک تصویر و صورتی به دست آوریم اما روز عاشورا یک روز است و متراکم است و پنهانی هم نیست و یک خیمه هست و یک صحنه جنگ و شما بالاتر از این در روز عاشورا چیز دیگری نمی‌یابید.

در صحنه جنگیدن، اهل بیت امام حسین(ع) چه کنشگری داشتند؟ یکی از این کنشگری‌ها، سرزنش کردن است. انسان موجودی است که نیاز به ملامت دارد؛ اگر وضعیت انسان خیلی خطرناک شد و انسان در مسیر بد قرار گرفت سرزنش به کمک او می‌آید و اینکه انسان خودش را سرزنش کند یا دیگری او را سرزنش کند. نصیحت هم که می‌گویند برای همین است، نصیحت یک سوپاپ اطمینان و دمیدن روح جدید است و امر ضروری برای جامعه محسوب می‌شود. یکی از کنشگری‌های اهل بیت(ع) تمرکز بر نصیحت بود و نصیحت‌های روز عاشورا مرتب رخ می‌داد مثلاً حضرت زینب(س) عمر بن سعد را سخت سرزنش می‌کردند و در عمر بن سعد تأثیر مقطعی و لحظه‌ای داشت اما در تاریخ و بر آنهایی که شاهد بودند تأثیرگذار بود. سرزنش باید باشد و برای جامعه لازم است و از سوی دیگر سرزنش‌هایی که امام حسین(ع) در روز عاشورا انجام می‌دادند و امثال آن زیاد است.

فقط بر روز عاشورا تمرکز نکنید به عنوان وقتی امام سجاد(ع)، حضرت زینب(س) و ام کلثوم(س) در کوفه یا شام حضور یافتند، سرزنش‌هایشان غوغا و طوفان به پا می‌کرد و منجر شد به اینکه کوفیان توبه اجتماعی کنند و بگویند اشتباه کردیم از اهل بیت(ع) دور شدیم و این ناشی از سرزنش‌ها بود.

پس کنشگری اساسی مربوط به اهل عصمت و طهارت این بود که دیگر در محافل و یا در مقابل دید مردم عجز و لابه نمی‌کردند یا خودشان را منفعل نشان نمی‌دادند و سرشان را پایین نمی‌گرفتند و حالت شکست‌خوردگی نداشتند. از این حرف‌ها خبری نبود بلکه در عین مصیبت‌زدگی، سختی راه و گرسنگی و تشنگی و آن همه اذیت و زنجیرهایی که به پاهایشان بسته بودند به شدت سرزنش می‌کردند و خودشان را ناصح و در یک جایگاه فراتر و برتر می‌دیدند و مردم هم با آنها گریه می‌کردند و تأثیر می‌پذیرفتند.

این یکی از کنشگری‌های جالب اهل بیت(ع) بود که اولاً نشان دادند خودشان را نباخته‌اند و منفعل نشده‌اند و به‌رغم بدترین شرایط انفعال را نپذیرفتند. ظاهراً اسیر بودند ولی اسارت را به طرف مقابل که به ظاهر قدرت پوشالی داشت تحمیل می‌کردند و طرف مقابل احساس می‌کرد اسیر سخن و حرکت سرزنشی و ناصحانه اهل بیت(ع) قرار دارد و دوماً طوفان به پا کردند و نشان می‌دهد اهل بیت(ع) رسالت‌مدار بودند نه انسان‌های منفعل.