امام سجاد(ع) و خنثی‌سازی توطئه امویان

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام سوگواری سیدالشهدا(ع) و یاران باوفای ایشان، به خطبه امام سجاد(ع) پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

همانگونه که اشاره شد، امام سجاد(ع) در دو بخش به معرفی خود پرداختند. در بخش معرفی اجمالی، امام فرمودند: به ما شش موهبت علم، حلم، سخاوت، فصاحت، شجاعت و محبت در قلب مومنان عطا کردند و ما را به هفت فضلیت برتری دادند: از ماست، نبی برگزیده خدا محمد(ص)، از ماست، صدیق(امام علی) از ماست، طیار(جعفر بن‌ابی‌طالب) از ماست، شیر خدا و رسولش(حمزه)، از ماست، سرور زنان جهان از ماست، دو سبط(نوه) این امت و از ماست، قائم امت حضرت مهدی(عج).

امام سجاد(ع) در این مختصر از معرفی اجمالی با بهره‌مندی از لطایف و ظرایف زبانی، اهداف زیر را پی‌جویی کردند:

۱. امام(ع) در این عبارت کوتاه ضمیر«نا/ما» را حداقل ۹ بار بکار برده است، تا در کوتاهترین زمان مشخص کند، آنانکه اسیر و خارجی در این جمع معرفی شدند، از برگزیدگان این امت(خداوند) هستند.

۲. دو فعل «اعطینا و «فضلنا» در هر دو بار به صورت مجهول بکار رفته است تا بر این موضوع تأکید و دلالت کند که این فضائل و عطایا به چه کسانی داده شده است.

۳. در بیان برتری و فضائل، امام سجاد(ع) فرمودند که «از ماست پیامبر(ص) و از ماست صدیق و ... درحالی که انتظار این بود که گفته شود که ما از پیامبر(ص) هستیم. ما از صدیق هستیم! و ... این اسلوب بیانی به این مهم دلالت می‌کند که چنین فضلیت‌هایی تنها به ما اختصاص دارد و دیگران فاقد چنین فضایلی هستند.

۴.در بخش بیان موهبت‌های الهی پنج عطیه نخست، به طور مستقیم به امام معصوم(ع) مرتبط است. ویژگی آخر یا ششم (محبت در قلب مومنان) از ویژگی‌هایی است که در شیعیان ائمه معصومین(ع) وجود دارد؛ اما این محبت در نهایت به امام معصوم ارجاع دارد. این تعبیر در عین حال این معنا را در خود مستتر دارد که هرکسی که محبت ما را ندارد، مؤمن نیست یا در قلب هر مؤمن محبت اهل بیت(ع) وجود دارد.

۵. در بیان عطایای الهی، علم، اولین موهبت الهی برشمرده شده است، این تقدم افزون بر آنکه شأن و مقام علم را در میان عطایای الهی نشان می‌دهد، علم را اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مقام و شان امام معرفی می‌کند.

۶. همه فضائل بر شمرده شده در کلام امام علی بن الحسین(ع) در قالب صفات (نبی مختار، صدیق، طیار و ...) بیان شده است، نه نام، این تعبیر بر این دلالت دارد که اطلاق این صفات بر دیگران، خطا و نادرست است. این فضائل به ما اهل بیت(ع) تعلق دارد به عبارت دیگر این فضلیت‌ها از ماست.

۷. از امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به دو سبط این امت تعبیر کرده است درحالیکه مناسب این بود که دو سبط پیامبر(ص) گفته می‌شد. این تعبیر افزون بر اینکه دلالت می‌کند بر پیوند رسول خدا(ص) با امت، به امتداد یافتن این مسیر و تحقق آن در مسیر دو سبط بزرگوار او امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نیز دلالت دارد.

لطایف و ظرایف کلامی برشمرده شده در این کلام کوتاه، افزون بر آنکه گواه بسیار روشنی بر علم، فصاحت، حلم، شجاعت امام(ع) است، نشان می‌دهد، چگونه امام سجاد(ع) توانسته در فرصت بسیار اندک و کوتاه، توطئه یزید و عمال آنان را در معرفی نابجای اهل بیت(ع)، به عنوان اسرای خارجی نقش بر آب و خنثی کند. به روح مقدس و مطهر امام علی بن الحسین(ع)، صلوات و سلام هدیه می‌کنیم و برای فرج قائم ال محمد(عج)، دست به دعا بر می‌داریم.