تولید علوم انسانی اسلامی اوجب واجبات حوزه‌های علمیه است
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: اوجبِ واجباتِ حوزه‌های علمیه، تولید علوم انسانی اسلامی است و همه واقف هستند که بزرگترین شخصی که حوزه را به سمت علوم انسانی اسلامی سوق داد مرحوم علامه مصباح یزدی بود.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم آغاز سال تحصیلی 1403 – 1402 مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، امروز دوشنبه 10 مهرماه برگزار شد. آیت الله محمود رجبی؛ رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در این نشست به سخنرانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
قرآن کریم می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ اوست خدایی که رسول خود را به هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان عالم تسلط و برتری دهد هر چند مشرکان ناراضی و مخالف باشند» (توبه/33) این آیه شریفه، هدف رسالت پیامبر اسلام(ص) را حاکمیت فرهنگ اسلامی بر جامعه بشری و به تعبیر دیگر تحقق تمدن اسلامی در صحنه جهانی می‌داند.
لوازم تحقق تمدن نوین اسلامی
مقام معظم رهبری هم در گام‌هایی که برای حرکت انقلاب اسلامی ترسیم کرده‌اند نقطه اوج را تحقق تمدن نوین اسلامی دانستند یعنی همان چیزی که پیامبر اسلام(ص) برای آن مبعوث شد و کتاب بزرگ قرآن کریم برای راهنمایی بشر در این مسیر و تغذیه فکری، قلبی و روحی بشریت نازل شد. تمدن دارای قالب و محتوا، بن‌مایه فکری و اندیشه‌ای و صورت‌ها و قالب‌های ظاهری است. متأسفانه در جامعه بشری، بیش از محتوا و بن مایه‌ها، به نمودها و قالب‌ها توجه می‌شود. مثلاً تمدن‌ها را بر اساس ظهور و بروز فرهنگ‌ها مورد توجه قرار می‌دهند اما حقیقت این است آنچه هویت حقیقی تمدن‌ها را تشکیل میدهد همان محتواهایی است که در یک جامعه حاکم شده و هویت افراد را می‌سازد.
اگر بخواهیم تمدن اسلامی محقق شده و مفاد آیه شریفه در جهان پیاده شود باید فرهنگ غنی پیامبر گرامی اسلام و قرآن کریم بر جامعه حاکم شود چراکه در غیر اینصورت تمدن نوین اسلامی محقق نخواهد شد بنابراین آنچه باعث غلبه دین مبین اسلام می‌شود فرهنگ غنی است لذا قرآن کریم فرموده است باید دین اسلام حاکم شود که همان فرهنگ و آرمان‌ها و ارزش‌ها و هنجارهای اسلامی است. از سوی دیگر برای حاکم شدن چنین فرهنگی در مجموعه مولفه‌های فکری جامعه بشری، این علوم اسلامی است که فرهنگ‌ساز و هویت ساز است. سایر علوم می‌توانند ابزاری برای تحقق تمدن و فرهنگ باشند اما آنچه اساس است علوم انسانی است لذا در جامعه جهانی هم می‌بینیم که دائما اهتمام به علوم انسانی بیشتر می‌شود و گرایشات زیادی در این علوم به وجود آمده است و این نشان میدهد حتی جوامع غیراسلامی هم برای رسیدن به اهداف خود به این نتیجه رسیده‌اند که باید از کانال علوم انسانی وارد شوند و از این طریق به فرد و جامعه جهت دهند بنابراین علوم انسانی نقشی اساسی در شکل‌گیری تمدن اسلامی دارد.
دفاع همه جانبه امام خمینی(ره) از علوم انسانی اسلامی
اگر علوم انسانی در جامعه ما هم بر اساس مبانی سکولار و الحادی که این علوم بر آنها استوار شده رواج پیدا کند طبعا تمدنی هم که شکل می‌گیرد تمدن غربی و سکولار است و اگر این علوم، اسلامی باشد تمدنی که شکل می‌گیرد و فرهنگی که ساخته می‌شود همان چیزی خواهد بود که اسلام می‌خواهد و در نتیجه تمدن اسلامی در جامعه ما حاکم می‌شود بنابراین باید دانست که عملی‌سازی و عینی‌سازی تمدن نوین اسلامی از مسیر علوم انسانی اسلامی می‌گذرد و راه دیگری برای تحقق تمدن نوین اسلامی و حاکمیت دین مبین اسلام در جهان وجود ندارد و این دوراندیشی و عمق اندیشه علامه مصباح، واقعا قابل اعجاب است چون از دوران قبل از انقلاب، چنین برنامه‌ریزی‌هایی داشتند و زمینه‌های شکل‌گیری علوم انسانی اسلامی را از دوران قبل از انقلاب ایجاد کرده بودند. همچنین لازم است از شهید بهشتی یاد کنیم که علامه مصباح یزدی، دائما از فکر ناب و اندیشه آینده‌نگر ایشان یاد می‌کردند. این بزرگان فهمیدند که اگر قرار باشد جامعه ما به سمت تمدن نوین اسلامی حرکت کند باید به علوم انسانی تکیه کند و این علوم هم متحول شوند.
همچنین مقام معظم رهبری به صورت جدی از تحول در علوم انسانی صحبت کرده و بارها فرموده‌اند علوم انسانی موجود، نه تنها برای جامعه ما مفید نیست بلکه مضر هم هست و جلوی پیشرفت فرهنگی را گرفته و جامعه را به سمت دیگری می‌برد. این سخنان جایگاه مهم اسلامی‌سازی علوم انسانی را به ما نشان میدهد. مخالفان ما هم بر این مسئله واقف هستند و جهان استکباری هم طراحی‌هایی در این زمینه انجام داده است. وقتی علامه مصباح، گزارشی درباره یک برنامه آموزشی در راستای علوم انسانی اسلامی خدمت حضرت امام(ره) ارائه می‌دهند، امام فرمودند آن را توسعه دهید و تا من زنده‌ام هزینه آن را می‌دهم. مرحوم مصباح فرمودند هنوز یک ماه نگذشته بود که حضرت امام(ره)، شیخ حسن صانعی را فرستادند تا بررسی کنند آیا آن برنامه توسعه پیدا کرده است یا خیر؟ این هم عمق تفکر حضرت امام را نشان میدهد.
توصیه‌هایی به دانش‌پژوهان
اینها برای ما حجت کافی است که بدانیم اوجبِ واجباتِ حوزه‌های علمیه، تولید علوم انسانی اسلامی است و همه واقف هستند که بزرگترین شخصی که حوزه را به سمت علوم انسانی اسلامی سوق داد مرحوم علامه مصباح بود و این شخصیت بزرگ حق بزرگی به گردن حوزه دارد لذا باید خدا را شاکر باشیم که در مرکزی که ایشان تأسیس کرد خدمت می‌کنیم و ان‌شاء‌الله بتوانیم منویات ایشان را محقق کنیم. چنین کاری هم به دست اساتید، دانش‌پژوهشان، مدیران و کارکنان این نهاد محقق می‌شود لذا اساتید باید دانش پژوهانی تربیت کنند که بتوانند چنین باری را بر دوش بگیرند و مسیر برای دانشجویان به خوبی فراهم شود.
اساتید و دانشجویان ما باید بدانند که رسالتی عظیم بر دوش آنها وجود دارد لذا باید همت کنند که در روز قیامت در پیشگاه خدا و پیامبر(ص) شرمنده نشوند و جوابی برای سؤالات آنها داشته باشند. البته همه ما باید چنین احساسی داشته باشیم ولی چون آغاز سال تحصیلی است دانشجویان به میزان بیشتری مخاطب ما هستند. دانشجویان باید نظم دقیقی داشته باشند و با وظیفه الهی، سر وقت در کلاس‌ها حضور پیدا کرده و ابهامات خود را یادداشت کرده و سؤال کنند و در واقع لحظه‌ای از ساعات دانش‌پژوهان ما نباید هدر برود بلکه برای علم و بصیرت باید برنامه داشته باشند و بدانند از ساعات عمر خود چگونه استفاده کنند و اگر خدای ناکرده غفلتی رخ داده آن را جبران کنند. چنین هدفی هم جز با برنامه و روحیه جهادی محقق نمی‌شود.
ما رسالت ساخت جامعه بشری را بر عهده داریم و اگر با نظم و پشتکار و روحیه جهادی پیش برویم حتما به اهدافمان خواهید رسید. هر یک از ما می‌توانیم به میزان داشته‌های خود سهمی در تحقق تمدن نوین اسلامی و حاکمیت دین مبین اسلام در جهان داشته باشیم. البته باید بدانیم بدون ارتباط با اهل بیت(ع) نمی‌توانیم در این مسیر به خوبی حرکت کنیم.
انتهای پیام
