سجده هنر در برابر اراده زندگی

به گزارش ایکنا، این روزها فضای فرهنگستان هنر به حدی پر از شور زندگی است که برای دقایقی طولانی احساس می‌کنی فارغ از تمام دردها و رنج‌هایی که بیرون از این گالری هنری وجود دارد، می‌توانی نفس بکشی.

800 اثر هنری فاخر از نقاشی و کار با چوب و سوخته‌نگاری گرفته تا گلیم و جاجیم و قالی و منبت و معرق و ترمه و ... در فرهنگستان هنر به نمایش درآمده است. آثار ارائه شده به حدی هنرمندانه و با ظرافت خلق شده‌اند که اگر ندانی که اینجا محل نمایش آثار سومین جشنواره بین‌المللی همام، ویژه هنرمندان توانیاب است، حتی به ذهنت نیز خطور نخواهد کرد که این نقاشی‌های فاخر و محصولات هنرهای دستی از سوی افرادی با معلولیت‌های بعضاً بسیار شدید خلق شده است.

از اولین بخش نمایشگاه که شروع به دیدن آثار می‌کنید، باید با دقت به کلماتی که در کنار تابلوها نوشته شده نگاه کنید، آنوقت عمق اثر خلق شده را بهتر درک خواهید کرد و نکته ارزشمند اینکه هنرمندان اکثراً در کنار آثار خود ایستاده‌اند و با زبان اشاره یا کلمات مقطع و یا بر روی ویلچر با اشتیاق در خصوص آثارشان حرف می‌زنند.

البته قطعاً شاخص‌ترین و لذت‌بخش‌ترین بخش این نمایشگاه حضور بسیار قوی و پررنگ خانواده‌های هنرمندان است. مادران و پدرانی که با افتخار در کنار فرزندان خود ایستاده‌اند و آنها را در بیان ویژگی‌های هنری آثارشان همراهی می‌کنند. خانواده‌هایی که همانند تمام والدین حق دارند فضایی برای نمایش توانمندی فرزندان خود داشته باشند و پس از سال‌ها زحمت و تلاشی بیش از سایر والدین، شاهد به ثمر نشستن نتیجه زحمات خود شوند. فرصتی که جشنواره همام آن را به خوبی فراهم آورده اما نیاز به برگزاری جشنواره‌هایی از این دست در کشور بیش از یک مورد است.

همام نمایش قدرت و شکوه مادر و پدر بودن است. دست دختری جوان که مدام بر روی شانه مادر قرار دارد و پدری که حمایتگرانه در کنار آنها ایستاده نظرم را جلب می‌کند. متوجه می‌شوم که دختر نابیناست. به هنرمند جوان سلام می‌کنم؛ پاسخی نمی‌شنوم. مادر پاسخ می‌دهد و می‌گوید دخترش نابینا و ناشنوا است. یعنی فقط از طریق لمس کردن و بوییدن با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار می‌کند. دستش را می‌گیرم؛ دستم را لمس می‌کند و به آرامی تلاش می‌کند با لمس دست و لباس من، با من آشنا شود.

همین دختر نابینا و ناشنوا مدرک لیسانس دارد. مادرش می‌گوید با تمام سختی‌ها و عدم پذیرش مسئولان آموزشی در کنار دخترش تمام کلاس‌ها را شرکت کرده تا دخترش لیسانس بگیرد. هنرش کار با سفال است و جالب اینکه اثر برگزیده این دختر جوان تصویری سفالی از مادر و کودکی است که مادر در حال بلند کردن و بغل کردن کودک خود است. پدر با افتخار توضیح می‌دهد که دخترش علی‌رغم شرایطی که دارد تمام کارهای شخصی خودش را انجام می‌دهد.   

نوای دلنشین اجرای موسیقی زنده از سوی معلولان فضای لذت بخش‌تری به نمایشگاه بخشیده و هنرمندانی را می‌بینی که توانمندی آنها در اجرای موسیقی مانع از این می‌شود که در نگاه اول معلولیت بعضاً بسیار شدید آنها را متوجه شوید. صنایع دستی بخش دیگری از نمایشگاه است. بخشی که دقت به کار رفته در خلق آثار آن درجه هنری هر اثر را بیشتر کرده است.  

حضور هنرمندان پیشکسوت معلول در کنار هنرمندان جوان معلول نیز از نکات ارزشمند این دوره از جشنواره همام است. استقبال هنرمندانی که در دوره‌های قبل در جشنواره حضور داشتند از این دوره جشنواره نیز نشان دهنده رضایت بالای آنها از جشنواره است. مناسب‌سازی مؤسسه صبای فرهنگستان هنر برای تردد معلولان نیز اگر چه خیلی عالی نیست اما هنرمندان و بازدیدکنندگان مشکل چندانی برای حضور و بازدید از آثار را ندارند اما مسئله بسیار ناراحت کننده این است که معلولان برای اینکه بتوانند خود را به یک فضای مناسب‌سازی شده برسانند باید از ده‌ها ساختمان و مسیر مناسب‌سازی نشده با مشقت و سختی عبور کنند تا در نهایت به فرهنگستان هنر برسند.

دو کیف ساخته شده از چرم که با طرحی از مس و برنج تزئین شده‌اند به حدی خاص و شاخص هستند که از طراح آنها که خانمی است که بر روی ویلچر نشسته در خصوص آثارش سؤال می‌کنم. می‌گوید کیف‌ها از چرم اصل ساخته شده و طرح تزئینی آنها نیز کار بر روی مس و برنج است. اما کار طوری ساخته شده که وزن زیادی نداشته باشد و اگر پس از سال‌ها نیز از طرح آن خسته شدیم می‌توانیم طرح برنج و مس را از کیف جدا کنیم و به عنوان تابلو از آنها استفاده کنیم یا برای ما بفرستیم تا این طرح را در کیف دیگری به کار ببریم.

میز ساخته شده از چوب و یک استند چوبی با نورپردازی ویژه برگرفته از اصیل‌ترین ساختار معماری و نقوش ایرانی از دیگر آثار این هنرمند هستند که استاد دانشگاه بوده و یک مؤسسه آموزشی نیز دارد.

هنرمندانی خاص از این دست در این نمایشگاه بسیار زیاد هستند و هر کدام داستانی طولانی از تلاش و قدرت اراده و میل و اشتیاقشان برای زندگی کردن دارند. اشتیاق به زیستنی که در تابلوها و تصاویری که کشیده و آثاری که خلق کرده‌اند مشهود است.

دوسالانه همام امسال آثار متنوع‌تر، فاخرتر و بیشتری را به نمایش گذاشته است. برخی آثار دارای خلاقیت ویژه‌ای هستند و از ترکیب چندین هنر به وجود آمده‌آند و ارزش هنری بسیار بالایی دارند مثل کار هنری با سنگ‌های فیروزه و عقیق در قالب تابلوی خوشنویسی که بسیار زیبا ساخته شده است.

آثار هنری هنرمندان دارای اختلال اعصاب و روان نیز بسیار قابل توجه است و نشان دهنده نگاه بسیار متفاوت و خاص هنرمند به جریان زندگی هستند. نگاه کردن به نقاشی فردی که ناشنواست این حس را عمیقاً در شما ایجاد می‌کند که در سکوتی محض این اثر هنری ترسیم شده گویی که آن سکوت توأم با یک آرامش در رنگ‌ها و نقش‌های تصویر جا گرفته است و البته یک اثر خوشنویسی بسیار خاص‌تر و ارزشمند‌تر می‌شود وقتی توسط یک نابینا نوشته شده باشد.

نمایشگاه سومین جشنواره همام تا 17 آبان ماه در مؤسسه صبای فرهنگستان هنر در حال برگزاری است، نمایشگاهی که دیدن، لذت بردن و خرید آثار آن را به هنر دوستان توصیه می‌کنیم.

گزارش تصویری نمایشگاه سومین جشنواره بین‌المللی همام

گزارش از زهرا ایرجی