خدمات انسانی ابن‌سینا به بهداشت عمومی و معالجه بیماران
استاد فلسفه و مصحح کتاب قانون ابن‌سینا گفت: ابن‌سینا خدمات بسیاری از توجه به بهداشت عمومی تا معالجه بیماری‌ها به بشر ارائه کرده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نجفقلی حبیبی، استاد فلسفه، شامگاه 22 آبان در نشستی به مناسبت روز جهانی فلسفه، با موضوع «تصحیح کتاب قانون ابن‌سینا»، که از سوی گروه فلسفه خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، با اشاره به قانون، که کتاب کبیر به تعبیر خود ابن‌سینا در طب است، گفت: وقتی ایشان در گرگان بود نوشتن آن را شروع کرد و مابقی را در ری همدان تکمیل کرد. ابن‌سینا در دو حوزه طب و فلسفه بسیار کار کرده است؛ مثلاً درباره نبات از لحاظ فلسفی در شفا و از نظر طبی در قانون بحث کرده است؛ قانون بزرگترین کتاب طبی اسلامی به شمار می‌‌رود و تا قرن 17 کتاب طبی درسی جهان بود.
وی افزود: سال 1333 بزرگداشتی برای ابن‌سینا برگزار شد و یک اندیشمند غربی به ایران آمد و گفت امپراتور لهستان در قرن 17 دانشگاهی را تأسیس کرد و قانون کتاب درسی این دانشگاه بود. ابن‌سینا فردی دقیق بود. ایشان ده‌ها رساله در فلسفه و رسالاتی در طب نوشته است تا مردم آن را یاد بگیرند، لذا در اشعاری سخنانی را درباره طب گفته است.
آگاهی‌بخشی
حبیبی با بیان اینکه ابن‌سینا در آگاهی‌بخشی به مردم حرص و ولع داشت، گفت: آن زمان 15 روش تصفیه آب را به مردم یاد داد تا سلامت آنان حفظ شود؛ برخی از ابن‌سینا انتقاد می‌کنند که تو فیلسوف هستی و در مورد آب آلوده و بهداشت حرف می‌زنی. آنان نمی‌فهمند وقتی که بدن سالم نباشد فکر هم کار نخواهد کرد و فلسفه به فهم مردم درنمی‌آید. او 20 رساله در طب نوشت و برخی را به شعر درآورد. یک طبیب اروپایی قانون را در آتش انداخت و گفت این کتاب باید سوخته شود، ولی همین کار نشان می‌دهد که او فهمیده است «قانون» خیلی ارزشمند و مفید است. این کتاب تا قرن 17 و 18 کتاب درسی مهمی بود و از قرن 11 وارد اروپا شد.
استاد فلسفه با اشاره به اینکه قانون کتاب منظم و پلکانی است، اظهار کرد: بخش اول قانون را کلیات نامیده است؛ در بخش اول به مباحث عمومی مورد نیاز جامعه پرداخته است مثلا او بیشترین اهمیت را به ورزش می‌دهد و محکم هم روی آن ایستاده است. انواع ورزش‌ها از کشتی تا الاکلنگ و ورزش‌های شنی و ساحلی و خوابیدن روی شن را مورد بحث قرار می‌دهد. همچنین مطالبی را در مورد تولد بچه بیان می‌کند و اینکه مادر چگونه باید با فرزند متولدشده برخورد کند و تأکید می‌کند که مادر وظیفه دارد به بچه شیر دهد و در غیر این صورت باید دایه داشته باشد و خصوصیات بسیاری را برای دایه ذکر کرده است، به گونه‌ای که مادران رغبت نکنند به سراغ دایه بروند و خودشان شیر بدهند.
اهتمام ابن‌سینا به بهداشت و ورزش
این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین می‌گوید چیزی نباید جلوی کودک بگذارید که بخواهد دست بزند و شما نیز بخواهید آن را منع کنید، زیرا این فرآیند باعث لجبازی کودک خواهد شد. انواع و اقسام آب‌ها و تصفیه آن را شرح می‌دهد. او با دلسوزی فوق‌العاده به بحث بهداشت و سلامت جامعه توجه کرده است. بیش از 20 صفحه در مورد اهمیت ورزش و انواع آن پرداخته است. قانون در قالب 5 کتاب تدوین شده که اشاره شد کتاب اول آن کلیات است. ابتدا اعضای بدن آدمی را تشریح کرده و در شفا با دید فلسفی تبیین کرده است. بعد به افعال و قوا و بعد بیماری‌های کلی و اسباب آن پرداخته و در 100صفحه درباره آب و هوا نوشته، در حالی که علم هواشناسی جدید است. همچنین به خواب اهمیت بسیاری می‌داد.
حبیبی با بیان اینکه آفتاب گرفتن، قرار دادن بدن در شن و روغن‌مالی و ماساژ و آب‌پاشیدن به صورت از جمله توصیه‌های مؤکد ابن‌سیناست، تصریح کرد: کتاب دوم قانون که اکنون به صورت مجلد مجزا چاپ شده است، مباحث زیادی در مورد گیاهان دارد؛ حتی ذکر کرده که قرار دادن داروهای گیاهی در کنار همدیگر باعث از بین رفتن خواص آنان می‌شود، در حالی که امروزه همه داروها در عطار‌ی‌ها به صورت مخلوط فروخته می‌شود. ابن‌سینا بر انبارداری صحیح تأکید می‌کند. در دوره آقای رفسنجانی زمین‌های زیادی برای کاشت داروهای گیاهی اعطا شد و در این عرصه رشد کردیم و وزارت بهداشت باید برای فعالیت داروخانه‌های گیاهی حساسیت بیشتری به خرج دهد. در کتاب دوم قانون حدود 850 نوع داروی گیاهی و گیاهان را معرفی کرده است. البته برخی اسامی تکراری است و اگر آن را کسر کنیم حدود 800 دارو معرفی شده است؛ ابتکار ابن‌سینا در نظم‌بخشی به داروهای گیاهی است؛ پزشکان دانشمند کتب زیادی در مورد داروهای گیاهی نوشته‌اند، ولی نظم و انسجام خوبی داده است. او می‌گوید که داروهای گیاهی به صورت کلی، 16 خواص دارند و هر گیاهی یک یا چند خواص دارد.
خدمت ابن‌سینا به فارسی و عربی
حبیبی با ذکر اینکه ابن‌سینا به زبان عربی مسلط بود و به زبان عربی و رشد آن کمک زیادی کرد، اظهار کرد: بسیاری از لغات را فارسی به کار برده است مثلاً ماست و تخم مرغ را ترجمه نکرده است و به فارسی هم خدمت می‌کرد و این دو زبان را به غرب معرفی می‌کند؛ شاید 70 کلمه در کتاب قانون به صورت فارسی صریح است؛ اعراب هم خیلی باید مدیون او باشند، زیرا اصطلاحات طبی عربی وارد غرب و ترجمه شد. ابن‌سینا تأکید می‌کند که روزانه نباید بیشتر از یک وعده غذا خورد و معده بعد از مدتی عادت می‌کند و سلامتی انسان محفوظ خواهد ماند. فهرست‌های مفصلی را برای قانون نوشتم و دارو و معالجات و... را جدا کردیم تا هرکس هر مطلبی را فوراً پیدا کند. لذا این بخش دو جلد شده است و قانون را در 6 جلد منتشر کردیم. البته مصری‌ها آن را به 12 جلد رسانده‌اند. مایه تأسف است که دانشکده طب داریم، ولی یک درس به زبان عربی تدریس نمی‌شود، در حالی که مبنای همه کتب جدید، قانون است و این علم دانشجویان را رشد نمی‌دهد. البته ترجمه‌ها دقیق نیست و مشکلات بسیاری دارد. سالانه چندین ناشر در لبنان قانون را چاپ می‌کنند و فروخته می‌شود که براساس متنی است که در سال 1294 ق در مصر و در سال 1296 ق در تهران چاپ شد.
مصحح قانون ابن‌سینا با بیان اینکه یک نسخه قانون به استادی انگلیسی که در زبان عربی نیز تبحر داشته است، می‌رسد و او 6 تا 7 صفحه متن انگلیسی در مورد تصحیح بنده نوشته است، گفت: او می‌گوید در پاکستان و ترکیه هم قانون تصحیح شده و آن را با تصحیح بنده مقایسه کرده و در انتها در مورد این کار خیلی تعریف کرده است. در عین حال پیشنهاد می‌دهد که از روش آقای برتولاچی استفاده کنم؛ برتولاچی وقتی به ایران آمده بود تا نسخه‌های شفا را جمع کند گفت من تاکنون 200 نسخه از الهیات شفا را در سراسر جهان جمع کرده‌ام و شش میلیون دلار از طرف اتحادیه اروپا به بنده داده شد. 20 دانشمند داریم که قرار است الهیات شفا را تصحیح و چاپ کنند. این استاد متخصص زبان عربی ساکن انگلیس در مورد تصحیح بنده گفته است کار آقای برتولاچی 400 صفحه خواهد شد، ولی قانون در 6 جلد تصحیح و چاپ شده است. در نامه‌ای به این متخصص عربی نوشتم که روش آقای برتولاچی را قبول ندارم. در کتاب سوم قانون تمامی اعضای بدن و بیماری‌های آن و داروهای لازم برای درمان هر عضو بیان شده است.
انتهای پیام
