فرهنگ حلال‌بینی را در جامعه نهادینه کنیم + صوت
سینماگران کشور معتقدند که حقوق معنوی و مادی آثار هنری به ویژه تولیدات سینمایی که مخاطبان بیشتری دارند یکی از مواردی است که هنوز در جامعه ما نهادینه نشده در حالی که اگر مردم به این قضیه از چشم حلال و حرام نگاه کنند خیلی از مسائل حل خواهد شد.
کپی رایت، یک نوع از قانون مالکیت معنوی است که از آثار اصلی نویسندگی، از جمله آثار ادبی، دراماتیک، موسیقایی و هنری مانند شعر، رمان، فیلم، آهنگ، نرم‌افزار کامپیوتر و معماری، لوگو، رنگ لوگو، شعار منحصر به فرد لوگو و هر آن چیزی که منحصرا در اختیار برند یا کسب و کار شما است، محافظت می‌کند. قانون کپی رایت، شکل بیان مادی را پوشش می‌دهد نه مفاهیم، حقایق، ایده‌ها، تکنیک‌ها در یک کار خاص. بنابراین برای حفاظت از نسخه‌برداری یک اثر باید آن را به صورت ملموس ثبت کرد، زیرا کپی رایت از حقایق، ایده‌ها، سیستم‌ها یا روش‌های عملی حفاظت نمی‌کند، گرچه ممکن است از شیوه بیان این نوع آثار محافظت کند. اما چرا ما باید به کی رایت متعهد باشیم؟
ثبت اثر در هیچ کشوری ضرورت ندارد، و در عرف و قانون کسب و کارها هم ثبت آثار و لوگو یا هر چیز دیگری ضروری نیست اما با توجه به بازار رقابتی حال حاضر که کپی برداری و تقلید بسیار شایع شده است، به کسب و کارها توصیه می‌شود برای حفظ آثار منحصر به فرد خود برای کپی رایت ثبت نام کنند. به هر حال با توجه به مزایای ذکر شد هنوز ایران قانون کپی رایت جهانی را امضا نکرده و بابت این امر هم بخش‌های هنری با آسیب‌های جدی در زمینه صادرات فرهنگی رو‌به‌رو شده‌اند. جدا از این موضوع قانون کپی رایت ارتباط مستقیمی با فرهنگ حلال‌بینی دارد که عمدتاً به آن توجه لازم نمی‌شود. پیرامون این موضوع خبرگزاری بین‌المللی قرآن با چهار پخش‌کننده سینما گفت‌و‌گو‌هایی انجام داده‌ایم که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
غلامرضا فرجی، مدیر دفتر پخش بهمن سبز در آغاز بحث کپی رایت، گفت: ضرر عدم پایبندی به قانون کپی رایت تنها متوجه سرمایه‌گذار نیست بلکه همه بخش‌های سینما از جمله کارگردان، بازیگر و نویسنده هم در این رابطه با مشکل مواجه می‌شوند. جدا از عوامل سینما هنر این سرزمین نیز بابت عدم پایبندی با مشکل جدی رو‌به‌رو می شود. به یاد دارم زمانی که فیلم «آدم برفی» به صورت قانونی در خارج از کشور به فروش رسید، سود آن به سینما آمد. حال تصور کنید این موضوع بتواند برای همه آثار سینمایی رخ دهد. سودی که از این امر حاصل می‌شود چه میزان است؟
وی ادامه داد: درباره سرقت محصولات فرهنگی هم باید بگویم افرادی که مجری حراست از محصولات فرهنگی هستند باید با جدیت بسیار در این رابطه به انجام وظیفه بپردازند. این اتفاق در خارج از مرزها رخ می‌دهد چون می‌دانند آسیب سرقت فرهنگی بسیار کلان و وسیع است. برای همین سخت‌ترین مجازات‌ها را در این حوزه درنظر گرفته‌اند البته یکی از دلایلی که باعث شده برخورد با سارقان فرهنگی چندان جدی نباشد به این امر برمی‌گردد که در این رابطه قوانین مشخص در کشورمان وجود ندارد!
وی در انتها بیان کرد: نکته‌ای که به نظرم مهمترین راهکاری برای حفظ و صیانت از محصولات فرهنگی محسوب می‌شود پایبندی به دستورات دینی است. عدم پایبندی به قوانین کپی رایت در داخل و خارج نوعی ورود مال حرام به زندگی است. اگر در این رابطه تعمق بیشتری شود به دلیل پایبندی مردم کشورمان به این امر، شاهد اتفاقات بسیاری مناسبی خواهیم بود زیرا توده مردم این سرزمین حاضر نیستند ذره‌‌ای مال حرام وارد زندگیشان کنند.
ورود مال حرام به زندگی
داریوش بابائیان، مدیر دفتر پخش شکوفا فیلم نیز با بیان اینکه تحریم‌ها روی کپی رایت تاثیر منفی گذاشته است گفت، بیان کرد: به دلیل تحریم‌هایی که بر علیه ایران وجود دارد متاسفانه امکان فروش فیلم‌های ایرانی در بازار جهانی وجود ندارد. همچنین عدم پایبندی به قوانین کپی رایت باعث شده ماهواره‌های فارس‌زبان فیلم‌های سینمایی ایرانی را بدون پرداخت کوچکترین هزینه‌ای پخش کنند. این موضوع یک ضربه سخت به تهیه‌کننده‌های بخش خصوصی نظیر من است.
وی ادامه داد: من بالغ بر 100 فیلم در پرونده کاری خود دارم برای همین از دولت تقاضا دارم به هر شکل ممکن موضوع کپی رایت را حل کرده تا این مشکل بیشتر از این به سینمای این کشور صدمه وارد نکند. جدا از نمایش فیلم‌های ایرانی در ماهواره به دلیل عدم پایبندی به قانون کپی رایت، سینمای ایران در داخل نیز با برخی سود‌جویی‌ها رو‌به‌رو است از جمله کانال‌های تلگرامی که در آنها محصولات سینمایی ایران قابل دانلود است! سرشاخه این کانال‌های تلگرامی اکثرا داخل کشور نیست اما اگر هم باشد چون این کانال‌های تلگرامی به عنوان شرکت ثبت نشده‌اند قابل پیگیری نیستند، بنابراین دولت باید راهکاری برای هجمه آنها بیابد.
این تهیه‌کننده قدیمی سینما تصریح کرد: سرقت محصولاتی فرهنگی تنها اقدامی غیر اخلاقی نیست بلکه از آن می‌توان به عنوان مال حرام یاد کرد. در این رابطه باید فرهنگسازی مناسب صورت گیرد چون معتقدم بسیاری هنوز به این امر واقف نیستند که تماشای فیلم ایرانی بدون پرداخت هزینه آن، ورود مال حرام به زندگیشان است.
تهیه‌کننده «شور عشق» تصریح کرد: قبل از رایج شدن پلتفرم‌ها، فیلم‌ها از طریق دی‌وی‌دی و وی‌اچ‌اس پخش می‌شد. کمیته‌ای وجود داشت که با بحث قاچاق محصولات سینمایی مبارزه می‌کرد اما امروز وضعیت به اندازه‌ای پیچیده شده که امکان مبارزه دشوار است. در این زمان باید یک مرکز دایر شود تا در آنجا با فن‌آوری‌های روز، اقدامات لازم پیرامون سرقت آثار سینمایی صورت گیرد همانند پلیس فتا که با جرایم اینترنتی مبارزه می‌کند، عمل کند.
از بین رفتن قبح تماشای فیلم بدون پرداخت هزینه
ابراهیم اصغری مدیر دفتر پخش «آفر فیلم» هم پیرامون بحث مورد نظر این گزارش بیان کرد: عدم پایبندی ما به قانون کپی رایت جهانی آسیبی دو طرفه در پی دارد. بخشی از آسیب فرهنگی است. متاسفانه این مشکل از گذشته در کشور ما وجود داشته و امروز هم ادامه دارد. مسئله دیگر اینکه عدم پایبندی به قوانین کپی رایت باعث شده مخاطب ایرانی از تولیدات خارجی اشباع شده و نسبت به فیلم‌های ایرانی میل و اشتیاق خود را از دست دهد.
تهیه‌کننده «تک تیرانداز» اضافه کرد: مشکل اصلی‌تر این است که سلیقه مخاطب به واسطه عدم پایبندی سینمای ایران به کپی رایت تنزل پیدا کرده است. منظور اینکه به دلیل تماشای محصولات سینمایی در تلویزیون‌های خانگی مخاطب به تدریج به این شکل فیلم دیدن عادت کرده و لذت تماشای فیلم روی پرده سینما را فراموش کرده است. این مشکل امروز متاسفانه به صورت جدی سینمای ایران را با مشکل مواجه کرده است. نکته‌ای دیگری که حتما باید به آن توجه داشت عدم درآمدزایی فیلم‌های ایرانی در بازار جهانی است. امروز بسیار از فیلم‌های سینمایی به صورت رایگان در شبکه‌های ماهواره‌ای و کانال‌های تلگرامی پخش می‌شود. این موضوع متضرر شدن یک فرد یا گروه نیست بلکه فاجعه‌ای است که برای سینما رخ می‌دهد زیرا سینمایی که نتواند درآمدزایی داشته باشد محکوم به فنا است.
اصغری تصریح کرد: مشکل دیگری که در این میان وجود دارد از بین رفتن قبح تماشای غیر قانونی فیلم‌های ایرانی است حتی قشر متشرع هم به مرور به دیدن فیلم‌های ایرانی به صورت غیرقانونی عادت پیدا کرده است. این در حالیست که مردم به شدت روی مسئله حلال و حرام پایبند هستند اما چون در این حوزه اطلاع‌رسانی لازم صورت نگرفته آنها به این موضوع واقف نیستند. در این راستا پیشنهاد می‌کنم سازمان سینمایی با مراکز دینی ارتباط برقرار کرده تا علما در این رابطه اعلام نظر کنند و به طبع مردم هم نسبت به قبح موضوع بیشتر آگاه شوند. نکته پایانی اینکه ما احکام محکمی در این رابطه نداریم تا افرادی که در این مسیر تخلف می‌کنند بدانند مجازات رفتار آنها بسیار سخت خواهد بود.
مطلع نبودن مردم از حرام بودن
حسن توکل‌نیا مدیر دفتر پخش یکتا فیلم دیگر سینماگری بود که در این گزارش به اظهار نظر پرداخت. وی گفت: یکی از مشکلات جدی سینمای ایران همین عدم پایبنید به قانون کپی رایت است. تا زمانی که این مشکل وجود داشته باشد ما رونق لازم را در سینما نخواهیم داشت. به یاد دارم زمانی فیلم «دست‌های آلوده» را در خارج از کشور پخش می‌کردیم فیلم توسط فردی قاچاق شد اما به یاد دارم در آن زمان نزدیک یک میلیون دلار فرد مورد نظر جریمه شد. در خارج از کشور روی موضوع کپی رایت سخت‌گیری‌های فراوانی وجود دارد تا صاحبان اثر بابت تولید با مشکل مواجه نشوند اما متاسفانه این موضوع در کشور ما آنچنان که باید به این موضوع اهمیت داده نمی‌شود.
وی افزود: در سال‌های قبل با حمایت دولت جلوی قاچاق فیلم گرفته شد و دیگر شاهد سی‌دی‌های قاچاق در سطح شهر نبودیم. امروز شرایط فرق کرده و دیگر محل فروش فیلم‌ها خیابان‌ها نیستند بلکه فضای مجازی است پس باید مسیر مبارزه هم در این رابطه تغییر کند. اولین قدم نیز در این رابطه پایبند شدن به قوانین کپی رایت است چون اگر این تعهد پیش آید حتی اگر سرشاخه کانال‌های تلگرامی خارج از کشور باشد می‌شود با خاطیان برخورد کرد.
تهیه‌کننده «کاغذ بی‌خط» در انتهای سخنانش تصریح کرد: زمانی که نسخه غیر قانونی فیلم «سنتوری» پخش شد به یاد دارم بسیاری از مردم به دلیل مطلع نبودن حرام بودن تماشای فیلم بدون رضایت صاحبان اثر از آنها درخواست کردند که شماره حساب دهند تا آنها بتوانند ضررهای ایجاد شده مالی را با واریز پول جبران کند. آنها در حقیقت می‌خواستند به صورت حلال فیلم ببینند. این امر نشان می‌دهد مردم نسبت به این موضوع دغدغه خاطر دارند تنها کافیست نسبت به این موضوع تبلیغات لازم صورت گیرد.
گزارش از؛ داوود کنشلو
انتهای پیام
