نبود عقلانیت مهمترین عامل تروریسم تکفیری در جهان اسلام است

ترور و تروریسم در اسلام محکوم است اما گروهی نادان و فریب‌خورده که ادعای مسلمانی هم دارند از این روش استفاده می‌کنند و به سادگی مسلمانان و انسان‌های بی‌گناه را به شهادت می‌رسانند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد شفیعی‌نیا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، به سوالات خبرنگار ایکنا درباره نگاه اسلام به این موضوع و دلایل این اتفاقات پاسخ داد که حاصل گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید؛

 

ریشه گسترش تروریسم تکفیری

 

امروزه در سطح جوامع اسلامی که 57 کشور را در برگرفته حرکاتی انجام می‌شود که به ادعای انجام دهندگان آن، جهادی است اما در حقیقت برخلاف آن چیزی است که اسلام در نظر دارد و این دردی مزمن است که خاص و عام از آن رنج می‌برند؛ مخصوصا خواص که دنبال اجرای حداقلی از آن چیزی هستند که اسلام برای پیشرفت و ترقی جامعه معرفی کرده است. اسلام مملو از رحمت و رأفت و تعاملات انسانی است و ما باید بتوانیم نام پیامبر گرامی اسلام(ص) را بر پیشانی همه جوامع حک کنیم اما آنچه امروزه شاهد آن هستیم تناسبی با این هدف ندارد.

 

باید از حیث رفتاری، اعتقادی، عوامل طبیعی و مخصوصا دخالت بیگانگان در جوامع اسلامی، این عوامل را بررسی کرد. به صورت خلاصه می‌توان گفت بخشی از ماجرا ناشی از این حکایت تلخی است که مسلمانان همچنان متأثر و خودباخته حرف‌های به ظاهر انسانی و به ظاهر مترقی دشمنان خارجی هستند در حالی‌که آنها هویت اسلامی ما را در راستای منافع خود، دچار تغییر کرده‌اند و ما بیش از آنکه به فکر دستورات خدایی باشیم به امر شیاطین بیرونی تمکین می‌کنیم.

 

بخشی از این مشکل هم به برخی حکام اسلامی برمی‌گردد که معتقدند هر چقدر مردم در خواب باشند آنها به شکل بهتری منافع خود را تأمین خواهند کرد حتی اگر تاوان سنگینی همانند کشته شدن زنان و کودکان، تخریب خانه‌ها، هتک نوامیس و از بین رفتن ارزش‌های اخلاقی و انسانی را در پی داشته باشد که چهره اسلام را در مقابل جامعه جهانی سیاه می‌کند. بنده معتقدم تعصب نابخردانه و بی‌جای برخی از مسلمانان و مخصوصاً حکام این کشورها و تبعیت آنها از سیاست‌های دشمنان که منجر به تضعیف قدرت اسلام و تغییر هویت آن می‌شود از دلایل اصلی رشد تروریسم تکفیری در جهان اسلام است.

 

 

مسئله دیگر اینکه باید درون جوامع اسلامی و در میان خود مسلمانان، دنبال علت و سبب این مسئله باشیم. علل این پدیده زیاد هستند از جمله اینکه ممکن است شرایط دینی و جغرافیایی، در نهایت مسلمانی ایجاد کند که شاکله درونی و بیرونی وی مطابق با آن انسانِ در مسیر هدایتی نیست که خداوند از ما خواسته است. به نظرم یکی از مهمترین فقدان‌ها در جهان اسلام که نتیجه آن همین انسان‌هایی هستند که دیگر مسلمانان را می‌کشند عقلانیت است. در قرن بیستم، غرب هم به معنای واقعی جاهل است و آلت‌های قتاله‌ای را خلق می‌کند در حالی‌که می‌توانست آنها را در راستای ترقی انسان‌ها به کار بگیرد نه اینکه جان انسان‌ها را بگیرد.

 

 

جهل در میان مسلمانان هم وجود دارد. متأسفانه با وجود اینکه دین اسلام از همه ابعاد، انسان را به دانش، آگاهی و بیداری دعوت می‌کند اما مسلمانان برعکس آن عمل می‌کنند. جهل ریشه همه بدبختی‌هاست و انسان را همانند موریانه از درون می‌‌پوساند چنانکه از بیرون هم زمینه را برای کسانی‌که دنبال فریب دادن ما هستند فراهم می‌کند. اگر الان به تعدادی از کتابخانه‌هایی بروید که محل رفت و آمد قشر خاص و عام و مخصوصا قشر با سواد هستند در بسیاری از این کتابخانه‌ها، کتاب‌های اهل سنت را به راحتی پیدا می‌کنید خصوصا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، چنین رویه‌ای به میزان بیشتری وجود دارد اما اگر به بقیه کشورهای اسلامی از جمله مصر و تونس و سایر کشورهایی بروید که حرکات جهادی در آنجا ترویج می‌شود به این نتیجه می‌رسید که در آن کتابخانه‌ها تعداد اندکی کتب شیعی وجود دارد. 

 

بنده نمی‌گویم همه افراد شیعه شوند بلکه لازم است با اندیشه شیعه و کتب تفسیری آن آشنا شوند چراکه نتیجه این خواندن، یقیناً شکل‌گیری جامعه‌ای است که پیروان همه مذاهب اسلامی به این نتیجه می‌رسند که بالای نود درصد اشتراکات دارند و در نتیجه به راحتی دنبال تکفیر دیگران و خارج دانستن دیگران از دین و انسانیت‌ نخواهند بود. در حالی‌که در شرایط کنونی، به دلیل عدم اطلاع، برخی از افراد خود را در میان دیگر مسلمانان منفجر می‌کنند و می‌گویند اینها دشمن دین و پیغمبر(ص) هستند. 

 

این ترورها حقیقتی تلخ در میان مسلمانان است چون مسلمان به دست مسلمان کشته می‌شود اما اسلام دین رحمت است و قطعاً چنین ترورهایی را محکوم می‌کند در قرآن کریم هم آمده است: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ؛ و (ای رسول) ما تو را نفرستادیم مگر آنکه رحمت برای اهل عالم باشی» (انبیاء/107) مبادی اسلام، مبتنی بر همزیستی مسالمت‌آمیز است. در اسلام تأکید شده تا اقدامی علیه شما نشده اقدامی علیه دیگران انجام ندهید و حتی اگر علیه شما اقدامی صورت گرفت سعی کنید کار به تعدی از آنچه صورت گرفته کشیده نشود و به صوت عادلانه واکنش نشان دهید.

 

 

به نظرم اگر افرادی انسان‌دوست در سطح بین‌الملل حاکم بودند و مطالعه‌ای درباره نگاه اسلام در زمینه تعامل با غیرمسلمانان داشتند یقینا می‌توانستند برای مراکز و مؤسسات بین‌المللی که امروزه تصمیم‌گیر جامعه بین‌المللی هستند، یک سری اصول و ارزش‌های اسلامی را در راستای افزایش صلح، به جهانیان معرفی کنند و قطعاً این اصول می‌توانست جوامع بشری را از این دریای طوفان‌زده که به خاطر اقدامات برخی افراد متلاطم می‌شود به ساحل آرامش برساند. البته شاید کوتاهی‌هایی هم کرده‌ایم و نتوانسته‌ای پیام‌های فراملی اسلام که در قرآن وجود دارد را به گوش جهانیان برسانیم تا دنیا بفهمد در اسلام، قرآن و نزد پیامبر(ص) چه میزان مهربانی و عطوفت وجود دارد.

 

اگر افرادی که قرآن را می‌سوزانند و علیه مسلمانان و شخصیت بزرگی همانند پیامبر(ص) اقدام می‌کنند به این نتیجه می‌رسیدند که چقدر مهربانی در اسلام مهم است دیدگاه بسیاری از آنان تغییر پیدا می‌کرد. آنها در حال تخریب پیغمبری هستند که سراسر مهربانی و رحمت است و همه وجود وی صرف انسانیت شده است بنابراین باید مراکز مختلف در کشور از جمله رسانه‌ها، دنبال این باشند که کتابی به چند زبان نوشته و پیام‌های فراملی اسلام و قرآن کریم و نگاه‌های مهربانانه‌ای که در اسلام وجود دارد را به جهانیان معرفی کنند.

 

ما همگی دنبال این هستیم که دعواهای خواهر برادری را در درون خانه خاموش کنیم اما این فایده‌ چندانی ندارد بلکه باید یک پله بالاتر رفته و دعواهای بین مذاهبی را پشت سر بگذاریم. ما باید بدانیم که مردم مصر، تونس، عراق و.... بخشی از وجود ما و خواهران و برادران ما هستند. در این صورت باید در یک صف در کنار هم باشیم تا با کسانی که دنبال اسلام‌هراسی، پیغمبر هراسی و قرآن هراسی هستند مقابله کنیم.

 

گفتگو از اکبر ابراهیمی