احادیث مربوط به آلودگی هوا به زبان روز ترویج شود

حجت‌‌الاسلام سید علی حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و عضو کارگروه فقه محیط زیست سازمان محیط زیست کشور در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به این سؤال که محیط زیست در اسلام چه قدر اهمیت دارد و چه قدر در منابع اسلامی در خصوص آلودگی محیط زیست و به ویژه آلودگی هوا منبع و مطلب وجود دارد؟ گفت: در قرن چهارم کتابی نوشته شده که ظاهراً یکی از شیعیان اسماعیلی در مصر نوشته است و دلیل نوشتن آن نیز این است که آب‌ها و هوا آلوده شده و وبا شیوع پیدا کرده است؛ در این کتاب نوشته شده است که چطور با آلودگی هوا باید مقابله کرد.

وی ادامه داد: در روایت‌ها به طور خاص در خصوص آلودگی هوا مطالب آمده است. در قرآن نیز به طور عام در خصوص آلودگی محیط زیست مطالب مهمی مطرح شده است. همچنین این روایت‌ها را محدثان بزرگی مثل مرحوم کلینی در سال 328، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن قمی متوفای 380 و مرحوم شیخ طوسی متوفی سال 460 که کتب اربعه ما را نوشته‌اند، جمع‌آوری کرده‌اند. مرحوم مجلسی نیز در بحارالانوار این احادیث را جمع‌آوری کرده است.

حجت‌الاسلام حسینی با اشاره به اینکه احادیث مربوط به محیط زیست در کتاب توحید مفضل نیز آمده است که شامل جلساتی است که امام صادق(ع) برای یکی از شاگردانشان به نام مفضل برگزار می‌کرده و در آنجا به اهمیت هوا، گیاهان، آب، خاک، کوه‌ها و ... به صورت مختصر اما فوق‌العاده دقیق و علمی اشاره کرده است.

احادیث آلودگی هوا چرا ترویج نشده است

وی عنوان کرد: این احادیث در منابع ما آمده است اما کسی نیامده است با توجه به مسائل آلودگی هوا این احادیث را شرح و تفصیل دهد چون در آن زمان هوا عموماً سالم بوده و مردم از هوای سالم استفاده می‌کردند و مسئله آلودگی هوا مسئله مبتلابه مردم نبوده است.

این عضو کارگروه فقه محیط زیست سازمان محیط زیست با تأکید بر اینکه منابع زیادی در حوزه حفاظت از محیط زیست و حفاظت از هوای سالم داریم، گفت: منابع ما در این خصوص فوق‌العاده است. البته اخیراً برای معرفی و شرح و تفسیر این منابع اقداماتی صورت گرفته است از جمله در دانشنامه اسلامی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست بخشی در خصوص آلوده کردن محیط زیست نوشته شده و در خصوص آلوده کردن هوا توضیحات مفصلی داده شده است.

وی ادامه داد: در این دانشنامه ابتدا در خصوص اینکه هوا در روایات ما چه قدر مهم است مطالبی را مطرح و در خصوص آلوده کردن هوا بحث کرده است. بعد آلودگی آب، خاک و آلودگی صوتی از دیدگاه منابع اسلامی مطرح شده است. کتاب‌های دیگری نیز در این خصوص نوشته شده است و بر روی روایت‌های محیط زیستی و عناوینی که در قرآن و فقه آمده است و بر آلودگی هوا منطبق است کار کرده‌اند.

تبیین روایات محیط زیستی به زبان روز

حجت‌الاسلام حسینی از تبیین روایات متناسب با زبان روز و قابل فهم برای نسل جدید خبر داد و تصریح کرد: سرمایه و دست‌مایه این مباحث در روایت‌ها به طور عالی آمده است. باید این سرمایه‌ها تفسیر، تبیین و توضیح داده شود و مناسب با نثر روزگار ما و مخاطبان نسل جدید بیان شود چرا که این مقدار کار که بر روی منابع اسلامی محیط زیست صورت گرفته است بسیار ارزشمند، اما کم است.

وی با اشاره به اینکه بر اساس احادیث باید فرزند زمانه خویش باشیم و مسائل مبتلابه هر دوره و زمان را بررسی کنیم، گفت: باید بر روی نگاه اسلام در خصوص محیط زیست و آلوده کردن هوا کار علمی و فقهی شود.

این استاد دانشگاه امام صادق(ع) در خصوص اینکه چه کسی مسئول پیشگیری و حل معضل آلودگی هوا است؟ گفت: اولاً دولت‌ها مسئول هستند. متأسفانه دولت‌ها و به طور خاص سازمان محیط زیست تاکنون اقدامات مهمی در این خصوص انجام نداده است. نکته دوم این است که مردم هم مسئول هستند و مسئله سوم اینکه فاجعه آلودگی هوا تبدیل به مشکل بزرگی شده که همه باید با هم به میدان مقابله با آن بیایند و دولت و ملت در کنار هم باشند و به طور خاص صاحبان زبان و قلم باید به میدان بیایند و به تبیین موضوع مهم آلودگی محیط زیست و آلودگی هوا بپردازند.

وی با تأکید بر اینکه باید تولیدات علمی، دینی و فرهنگی تولید شود تا رسانه‌ها بتوانند به انتشار آن بپردازند، گفت: بنابراین اول باید در این خصوص علم تولید شود و کارگروه فقه محیط زیست نیز برای تولید محتوا در این زمینه تشکیل شده است. پس از تولید محتوا رسانه‌ها شجاعانه و قاطعانه باید به میدان بیایند و به انتشار مطالب بپردازند.

حجت‌الاسلام حسینی به رفتار نادرست مردم در آلوده کردن هوا نیز اشاره کرد و گفت: بارها و بارها شاهد بوده و هستیم که رانندگان موتورسیکلت‌ها و خودروها حتی وقتی وسیله نقلیه آنها ایستاده است نیز آن را خاموش نمی‌کنند و با تنظیم نکردن موتور وسیله نقلیه خود، دود بسیار زیادی تولید و هوا را آلوده می‌کنند. پس مردم هم باید آگاه باشند تا درست عمل کنند و اقداماتی انجام ندهند که منجر به آلودگی هوا شود؛ همچنین موتورها باید برقی و موتورهای دودزای کنونی جمع‌آوری شوند.

وی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اینکه در روایت‌ها داریم که وقتی هوای پاک را تنفس می‌کنید علاوه بر اینکه نیاز بدن را برطرف می‌کنید این هوای پاک به روح هم نشاط می‌دهد، از بی‌توجهی مسئولان به محیط زیست و آلودگی هوا انتقاد کرد و گفت: فردی از من سؤال کرد چه کار کنم که هنگام نماز خواندن حواسم پرت نشود؟ پاسخ دادم وقتی پول می‌شماری حواست پرت می‌شود؟ گفت: خیر؛ گفتم برای اینکه برای پول اهمیت قائل هستی. در خصوص محیط زیست هم همین‌طور است؛ اهمیت مسئله محیط زیست برای دولت‌مردان ما روشن نشده است طوری که واقعاً به آن توجه کنند و بخواهند اقدامی انجام دهند.