شیخ حسین انصاریان؛ خطیبی مفسر و شخصیتی کم‌نظیر در تاریخ روحانیت
در مراسم نکوداشت شیخ حسین انصاریان ضمن تجلیل از تلاش ایشان در عرصه تفسیر و ترجمه قرآن، از وی به عنوان خطیبی مفسر و مفسری خطیب یاد شد که چنین شخصیتی در تاریخ روحانیت نادر به شمار می‌رود.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم نکوداشت مقام علمی و فرهنگی شیخ حسین انصاریان، عصر امروز 25 بهمن در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
در این نشست آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، استاد حوزه اظهار کرد: جلسه بسیار محترمی است برای تجلیل از یک شخصیت ارزشمند، یکی از عالمان عامل و یکی از افتخارات روحانیت در دوران معاصر.
وی با بیان اینکه هیچ دینی به اندازه اسلام انسان را درست معرفی نکرده است، گفت: هیچ مکتب فلسفی و هیچ علمی و هیچ دانشی به اندازه دین اسلام انسان، شخصیت و عظمت انسان را درست بیان نکرده است. این قرآن و اسلام است که انسان را درست معرفی کرده است. البته برای معرفی کردن، نمونه‌ها و شاخص‌های متعددی در قرآن وجود دارد. به نظرم مهم‌ترین شاخص برای معرفی انسان این است که هنگام خلقت آدم، خداوند اسماء را به حضرت آدم تعلیم داد. این تعلیم اسماء به انسان هویت و حقیقت داد. آنچه انسان را از همه موجودات متمایز می‌کند، عقل نیست بلکه تعلیم اسماء الهی است. حقیقت انسان در همین مسیر است. انسانی که می‌خواهد تکامل پیدا کند باید ببیند چه مقدار با این حقیقت نزدیک است.
وی ادامه داد: اگر ارزش انسان را از این افق بررسی کنیم، انسان ارزشمند آن انسانی است که مسیر زندگی خودش را در تحقق اسماء و صفات الهی در وجود خودش قرار دهد. انسانی که بتواند اسماء و صفات الهی را درست دریابد و راه رسیدن به او را که فقط قرآن و سنت است دریابد، می‌تواند ارزشمند شود، این انسان می‌تواند خلیفه الهی شود. انسانی که در این مسیر حرکت کند، درست در مسیر اصلی خلقت الهی قرار گرفته و وقتی ما آیات قرآن را ملاحظه می‌کنیم، هدف از بعثت انبیا رسیدن به این مرحله بوده است. انبیا آمدند تا اموری که عقل عاجز از درک آن امور است و حتی فطرت عاجز از درک آن امور است را به بشر تعلیم دهند. هدف آفرینش این عالم همین است. این عالم به وجود آمده تا بشر مسیر رسیدن به اسماء و صفات الهی را پیدا کند. خداوند تکوین و تشریع را قرار داد تا بشر به این سمت هدایت شود. وقتی این مبانی برای انسان روشن شد، روایات بسیاری که در عظمت عالم است، برای انسان روشن می‌شود. بر این اساس این جلسه، تکریم تکوین و تشریع خدا و صنع خداست.
وی در ادامه گفت: به دنبال همین بحث من به تفسیر آقای انصاریان مراجعه کردم، ببینم درباره آیه «انی جاعل فی الارض خلیفه» چه فرمودند. آیا خداوند اینجا خلافت تکوینی را بیان می‌کند یا خلافت تشریعی را؛ ایشان بدون اینکه به این اصطلاحات حوزوی بپردازند به قدری زیبا مطلب را توضیح دادند که نشان می‌دهد مطلب را به خوبی فهم کردند. ایشان می‌فرمایند مراد از خلیفه، موجود کاملی است که از هر جهت می‌تواند آثار اسماء و صفات پروردگار را در هستی به ظهور برساند. خلیفه خدا کسی است که بر اساس سعه وجودی خویش به اذن خداوند کار خدایی انجام دهد.
لنکرانی در پایان تأکید کرد: عرض من این است این شخصیت بزرگوار از مسیر تجلی به اسماء و صفات به این مرحله رسیده و امروز آثار ارزشمند از خودش به یادگار گذاشته که یکی همین تفسیر است. ما خطیبی که مفسر باشد کم داریم و در تاریخ روحانیت نادر است. همچنین مفسری که خطیب باشد هم نادر است. ایشان در درجه اول مفسر کتاب الهی است و در درجه بعد خطیب است ولی نه به این معنا که فقط خطابه‌ای ایراد کند بلکه کلام او مشتمل بر اندیشه و وعظ و ترسیم مسیر زندگی است. ایشان در عین اینکه قرآن را تفسیر می‌کند ارتباط عالمانه‌ای با روایات دارد در عین اینکه قرآن و روایات را تبیین می‌کند احاطه به تاریخ اسلام و ائمه(ع) و سیره پیامبر(ص) دارند. در عین حال ایشان یک معلم بزرگ اخلاق در دوران ما هستند.
امتیاز تفسیر و ترجمه انصاریان نسبت به سایر تفاسیر
در ادامه نشست حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: یکی از توفیقاتی که خداوند به آقای انصاریان ارزانی داشته، بودن در محضر هر سه کتاب مقدس ما شیعیان است؛ تفسیر و ترجمه قرآن، ترجمه نهج‌البلاغه، تفسیر و ترجمه صحیفه سجادیه.
وی درخصوص ویژگی ترجمه و تفسیر آقای انصاریان، گفت: من سال 48 طلبه شدم و از سال 49 مطالعه را آغاز کردم و کم کتابی است در حوزه قرآن چاپ شده باشد و حداقل ورق نزده باشم و همین الآن در خانه خودم بیش از 30 هزار کتاب دارم که بخش اعظم آن تفسیر است، بنابراین اگر درباره تفسیر سخن می‌گویم بیراه نمی‌گویم. اول اینکه تفسیر آقای انصاریان تفسیر قرآن به قرآن است. نقش روایات در این تفسیر ویژگی دیگر این تفسیر است. تفسیر با اینکه ترتیبی است، موضوعی است یعنی وقتی به مناسبتی به موضوعی می‌رسند باب سخن باز می‌شود و فراوان مباحث موضوعی بیان می‌شود.
وی افزود: نکته دیگر که اهمیت دارد عینی بودن تفسیر است. قرآن در ضمن حرکت پیامبر(ص) و در عرض 23 سال نازل شده است، یعنی قرآن آیه به آیه حرکت پیامبر(ص) را پیش برده، سخن گفته و حرکت ایشان را راهنمایی کرده است. به همین سبب اگر کسی در متن اجتماع نباشد، قرآن را نمی‌فهمد. این تفسیر یک عینیت دارد و این امر مرهون عظمت دیگری است که خدا به آقای انصاریان عنایت کرده و آن ویژگی، خطیب بودن است.
مهدوی‌راد ادامه داد: درباره ترجمه ایشان هم باید عرض کنم ترجمه ایشان نه فارسی‌زده است و نه عربی‌زده. ایشان به خاطر مطالعات تفسیری و انسی که با قرآن داشتند، ترجمه‌شان ایجاز مخل ندارد، تطویل هم ندارد. من 100 مورد از مواردی که مترجمان غالباً لغزیدند را نمونه آوردم تا ثابت کنم ترجمه ایشان ترجمه‌ای استوار است که به چند مورد اشاره می‌کنم. مثلاً در آیه «وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا» تقریبا از حدود 100 تفسیری که من دیدم حدود 60 تا نوشتند «پس بنشین ملامت‌خورده و پشیمان‌شده». اینجا همانطور که آقای انصاریان ترجمه کردند «پس بنشین درمانده و وامانده» درست است. این «ملوم» به معنای پشیمان نیست. خدا می‌فرماید نه خسیس باش و نه اینکه وقتی انفاق می‌کنی آنقدر عطا کنی که خودت در خرجت بمانی. از اندک مفسرانی که اینطور ترجمه کردند، آقای انصاریان است.
جامعه تشنه الگوهایی چون شیخ حسین انصاریان است
در ادامه این نشست محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ما در تقویم رسمی روز 5 شعبان را که ولادت امام سجاد(ع) است، به نام روز صحیفه سجادیه نامگذاری کردیم و نهضتی را به یاری خداوند آغاز کردیم برای تجلیل و تعظیم و تکریم موضوع ادعیه معصومین(ع) به ویژه وجود امام سجاد(ع) و صحیفه که متأسفانه هنوز در میان ما در غربت به سر می‌برد. یکی از اضلاعی که در وزارت ارشاد در حوزه معارف دینی دنبال می‌کنیم، در کنار قرآن و عترت و نماز، بحث دعا است و تلاش می‌کنیم این سرمایه ارزشمند بی‌نظیر به نسل جوانمان شناسانده شود، جامعه ما با دعا انس بگیرد و جامعه ما نورانی شود.
وی افزود: ما حتماً در این عرصه باید شخصیت‌های برجسته‌ای که منشأ خیر و برکت برای جامعه ما بودند و ما و جامعه ما را با علم و دانش آشنا کردند، به عنوان مفاخر ارزشمند جامعه تجلیل کنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در گام اول از شخصیت بزرگ، واعظ و اندیشمند با حوزه وسیع دریای دانش در حوزه‌های مختلف، شیخ حسین انصاریان تجلیل کنیم. ما با استاد انصاریان از کودکی انس گرفتیم؛ با نوای سوزناک و منبرهای پرمغز ایشان. ایشان در ماه محرم و صفر یک دهه به همدان می‌آمدند و ما با ذوق و شوق خودمان را پای منبر ایشان می‌رساندیم و استفاده می‌کردیم. این اشتیاق تا امروز ادامه دارد و یکی از گزینه‌های اصلی ما برای استفاده از منبر، آقای انصاریان است. امروز جامعه ما تشنه معرفی چنین الگوهایی است و خدا را شاکریم ایشان همچنان منبع فیض در جامعه ما هستند.
تکریم عالم تکریم خداوند است
در ابتدای این نشست محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اظهار کرد: در طول این 102 سال فعالیت انجمن، برای نزدیک به 300 تن از مفاخر آیین بزرگداشت برگزار شده است. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های پیش رو هم احداث بزرگراه حکمت از سهرورد تا همدان است. کیست که دلداده اهل بیت(ع) باشد اما جناب انصاریان را نشناسد یا به او علاقه‌مند نباشد. سخنانش چنان در دل و جان همه جای می‌گیرد که لحن و بیان و دانش ایشان زبانزد عام و خاص است.
وی افزود: ایشان در ماه رمضان مردم را به سمت خویش جذب می‌کند و ما می‌دانیم این ندا ندای آقای انصاریان نیست بلکه ندایی خدایی است و امروز قدردانی از جناب انصاریان، از آن جهت است که اگر کسی عالمی را تکریم کند، در حقیقت پیامبر(ص) را تکریم کرده است و آن کسی که پیامبر(ص) را اکرام کند، خدا را اکرام کرده است و کسی که خدا را اکرام کند، به سمت او هدایت می‌شود. جناب آقای انصاریان نیازی به قدردانی ما ندارد و ما نیاز داریم چنین شخصی را میان خویش داشته باشیم و با تمسک به آیین الهی بتوانیم از این نشست راهی نورانی پیدا کنیم. وقتی صحبت از این شد انجمن مفاخر می‌خواهد برای ایشان آیین نکوداشت بر پا کند، چه بسیار افرادی که به ما تلفن کردند تا سخنران این نشست باشند.
گزارش تصویری نکوداشت استاد شیخ حسین انصاریان
انتهای پیام
