ضرورت حضور دیپلماسی فرهنگی در زیست‌بوم فناوری‌های نوین
دبیر نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی با اشاره به اهمیت زیست‌بوم فرهنگی کشور گفت: ادیان، اقوام و سنت‌ها موضوعاتی مهم در جامعه هستند که باید نوع بهره‌مندی از اینها در دیپلماسی فرهنگی کشور را مشخص کنیم. در همه این موارد، ما آثاری از سوی پژوهشگران دریافت کرده‌ایم، اما باید کمیت این آثار افزایش پیدا کند.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رضا ملکی، دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی امروز، 13 اسفند در نشست خبری این رویداد، درباره ضرورت برگزاری جایزه‌های پژوهشی در عرصه فرهنگ اظهار کرد: امروز ما در دنیایی به سر می‌بریم که سرعت و پیچدیگی و تنوع تحولات پیرامونی بسیار بیشتر از گذشته شده است. حضور در چنین فضایی و ارتباط با آن نیازمند هوشمندی است.
وی افزود: رقبا و معارضین کشورمان، از ابزارهای پیچیده و سرمایه گذاری های کلان و نیروهای ویژه استفاده می‌کنند تا جلوی روند پیشرفت به حق گفتمان انقلاب اسلامی را در دنیا بگیرند و تصویر نامطلوبی را از آن ارائه کنند.
تلاش برای مقابله با امواج جریان‌های معارض
ملکی با بیان اینکه رسالت دیپلماسی فرهنگی این است که گفتمانی درست و صحیح از آنچه در جمهوری اسلامی می‌گذرد، ارائه کند، گفت: تلاش ما در این عرصه، مقابله با امواج گسترده‌ای است که از سوی جریان‌های معارض ایجاد می‌شود. بنابراین در چنین هماوردی گسترده و پیچیده‌ای، فعالیت‌های اثرگذار، به سادگی نمی‌تواند اتفاق بیفتد.
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی همچنین، ابراز کرد: طراحی‌های گذشته در عرصه دیپلماسی فرهنگی، امروز کارساز نیست و ما به رویکردهای نو نیازمندیم. ما در واقع به دانایی و علم و آگاهی ویژه شرایط امروز نیاز داریم. با روش‌های معمول نمی‌توانیم مسیر فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی را پیش ببریم. برای رسیدن دیپلماسی دانش بنیان و هوشمند که مورد توجه مقام معظم رهبری است، باید مطالعات علمی‌مان را افزایش دهیم تا میدان پیش رو را به درستی بشناسیم و ارتباط صحیحی با آن برقرار کنیم تا مسیر مطمئن و سریع تری را برای رسیدن به اهداف موردنظرمان، بسازیم.
ملکی با اشاره به همراهی و همکاری مراکز دانشگاهی و اندیشه ورزی کشور در برگزاری این رویداد، گفت: ارتباط بین بخش علمی و دانشگاهی کشور با بخش‌های اجرایی و حاکمیت، کار مهمی است که در رسالت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قرار دارد و از طریق برگزاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، خوشبختانه این مسیر ارتباطی، فعال تر شده است.
وی در ادامه این نشست، به روند برگزاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر پرداخت و بیان کرد: ایده برگزاری این جایزه در سال 1401 شکل گرفت و در سال جدید آیین‌نامه آن تدوین شد. به لطف خدا و تلاش همکاران‌مان در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه‌های معتبر کشور اهداف در نظر گرفته شده، تا امروز، محقق شد و امروز در آستانه اعطای جوایز برگزیدگان هستیم.
موهبت مشارکت مراکز دانشگاهی
ملکی عنوان کرد: از مواهبی که با برگزاری این جایزه، به دست آوردیم، حضور و مشارکت فعال مراکز علمی و دانشگاهی برتر کشور بود. دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی، شهید بهشتی، تربیت مدرس، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامی، دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه، دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه جامعة المصطفی(ص) و برخی دیگر از مراکز مهم علمی، ما را در برگزاری این رویداد همراهی کردند. در واقع، فرآیند علمی جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی طی نشد، بلکه این مراکز متولی و سیاستگزار علمی آن بوده‌اند.
ملکی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های برگزاری این رویداد، مشارکت دانشگاه‌های مختلف در استان‌ها و سراسر کشور بود. به طوری که بیش از پیش بینی ما برای نخستین دوره جایزه، استقبال صورت گرفت.
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، با بیان اینکه آثار خوب و قابل توجهی از سوی پژوهشگران به دبیرخانه این رویداد ارسال شد، ادامه داد: تنوع در حوزه‌های مختلف پژوهشی بالا بود. در حوزه‌های ترجمه و تالیف کتاب، مقالات، گزارش‌های سیاستی و پژوهشی و همچنین پایان نامه و رساله دکترا، آثار متعددی داشتیم. 70 عنوان کتاب، 155 مقاله، 12 رساله دکترا، 25 پایان نامه ارشد، 31 گزارش سیاسی و 12 گزارش پژوهشی از سوی پژوهشگران ارسال شد. برخی از این آثار نیز، به عربی و انگلیسی ارسال شد که در چند مرحله، تحت داوری علمی و اصولی ارزیابی قرار گرفت.
معرفی برگزیدگان در 15 اسفندماه
ملکی با بیان اینکه 15 اسفندماه مراسم اهدای جوایز برگزیدگان جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به میزبانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برگزار می‌شود، اظهار کرد: این جایزه به شناسایی ظرفیت‌های علمی و فرهنگی در رابطه با دیپلماسی فرهنگی و پژوهش‌های فرهنگی بین‌المللی کمک جدی می‌کند. از این رو، می‌توانیم به جهت‌دهی برای قابل استفاده‌تر شدن دیپلماسی فرهنگی برگزار کشور کمک کنیم بنابراین از این آثار برای ارتقا و پیشرفت می‌توانیم بهره ببریم.
وی با ابراز امیدواری از چاپ آثار ارائه شده به این رویداد و عمومی‌سازی آن، افزود: جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی را آغاز یک کار بزرگ می‌دانیم. این رویداد، شروع یک کار جدید است. طبیعتاً در این فرآیند که آغاز شده است، شبکه‌ای از اندیشمندان و کارشناسان را شناسایی کرده‌ایم و آثارشان را مورد بررسی قرار داده‌ایم. البته همه آثار ارسال شده، قابلیت چاپ ندارد. از رساله‌ها و مقالاتی که مقبولیت چاپ داشته باشد بهره خواهیم برد. با این حال، چکیده‌ای از آثار برتر منتشر و در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.
اعطای فرصت‌های مطالعاتی در خارج از کشور
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی از برگزاری دوره دوم این رویداد در سال آینده خبر داد و گفت: در نظر داریم از پژوهش‌هایی که در حوزه دیپلماسی عمومی است، در قالب پژوهانه استفاده کنیم و به صورت محدود نیز تلاش خواهیم کرد به پژوهشگرانی که اید‌ه‌های نو، کاربردی، مهم و اثرگذار دارند، فرصت‌های مطالعاتی در خارج از کشور اعطا کنیم. همچنین تولید پایان نامه و رساله‌های دکتری که مرتبط با دیپلماسی فرهنگی نیز حمایت جدی خواهیم کرد.
تولید آثار علمی در دوران گذار تاریخی
ملکی در بخش دیگری از این نشست، با اشاره به اینکه دنیای پیرامون ما، دنیای تحول است، ابراز کرد: اکنون در دوران گذار تاریخی قرار داریم و نظم نوینی در حال شکل‌گیری است. بنابراین احساس کرده‌ایم برخی موضوع‌ها را متناسب با این شرایط و مرتبط با دیپلماسی فرهنگی مورد توجه قرار دهیم. چرا که اساسا ادبیات علمی کافی در این حوزه تولید نشده است.
وی افزود: براساس آرمان‌های اسلام و قانون اساسی، نوع نگاه ما در دیپلماسی عمومی و فرهنگی، قطعا متفاوت از خارج از کشور و جای دیگر است. نیازمندیم ادبیات خاص خود را در این زمینه تولید و نظریه‌های خود را ارائه کنیم. طبیعی است که برای رسیدن به این امر، نیاز به پژوهش داریم. بنابراین می‌توان گفت که نگاه جمهوری اسلامی ایران به آینده دیپلماسی فرهنگی براساس این جایزه شکل می‌گیرد.
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، با بیان اینکه ایرانیان خارج از کشور و ایرانی‌تباران جهان، موضوعات مهمی برای کشور هستند، اذعان کرد: ادبیات علمی و تولیدات علمی زیادی درباره مهاجران و ایرانی‌تباران نداریم که در جاهای مختلف عالم پراکنده هستند. بنابراین نیازمند مطالعات بیشتر در این زمینه هستیم که برگزاری این جایزه، یاری‌رسان ما در این زمینه خواهد بود.
وی همچنین تأکید کرد که بحث اقتصاد فرهنگ، بسیار مهم است و افزود: صادرات محصولات فرهنگی یکی از وجوه اقتصاد فرهنگ است که دارای اهمیت زیادی است. از آنجا آثار مختلف و متعددی در داخل کشور در این حوزه تولید می‌شود و قابلیت صادرات دارد، نیازمند آن هستیم که ادبیات علمی مورد نیاز این بخش نیست تولید شود و ما درصدد هستیم که این حوزه را غنی‌تر سازیم.
ملکی در ادامه، به تغییرات در زیست بوم فناوری‌های نوین و مجازی در دنیا اشاره کرد و گفت: اگر قرار باشد ما در این عرصه‌ها حرفی برای گفتن داشته باشیم باید ابتدا درک درستی نیز از آنها داشته باشیم. دوران گذار در جهان، برای کشور ما بسیار مهم است. مقام معظم رهبری، پیش‌ترها تأکید کردند که این دوران را بشناسید و پشت پرده را بشناسید و تحلیل درست کنید. بنابراین ما نباید از این عرصه، جا بمانیم. بلکه جانمایی درستی از جمهوری اسلامی در نظم نوین داشته باشیم و جای شایسته‌ای را برای کشورمان باید پیدا کنیم. بدون تحلیل و پژوهش دقیق، جای شایسته و مناسب را نمی‌توانیم در جهان پیدا کنیم.
حضور دیپلماسی فرهنگی در زیست بوم فناوری‌های نوین
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، ادامه داد: امروز مباحث جدیدی مثل نظام معنایی و قدرت گفتمان‌سازی و اقناع‌سازی مطرح است. ارتباط با افکار عمومی نیز همچنان دارای اهمیت است که رسیدن به نتایج درست در این مباحث، به پشتوانه‌سازی علمی نیاز دارد. بنابراین زیست بوم بعدی که باید به آن توجه کنیم «فناوری‌های نوین» است.
وی ادامه داد: ما در مباحثی همچون متاورس، بلاکچین و هوش مصنوعی، مطالعات خوبی داریم اما نسبت اش با دیپلماسی فرهنگی و عمومی را باید بشناسیم و چگونگی استفاده از این ابزار را بدانیم تا بتوانیم تبیین درستی از خواسته‌ها و داشته‌ها، ارائه کنیم.
ملکی همچنین به اهمیت زیست بوم فرهنگی کشور اشاره کرد و ادامه داد: ادیان، اقوام و سنت‌ها موضوعاتی مهم در جامعه هستند که نوع بهره‌مندی از اینها در دیپلماسی فرهنگی کشور را مشخص کنیم. در همه این موارد، ما آثاری از سوی پژوهشگران دریافت کرده‌ایم، اما باید در نظر داشته باشیم کمیت این آثار است که باید تلاش کنیم افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی روشن کرده نقشه‌پژوهشی کشور است، افزود: با برگزاری این رویداد، ما متوجه شدیم که در چه زمینه‌های قدرت و در کجا ضعف داریم. بنابراین می‌توانیم حمایت‌ها از پژوهشگران را در حوزه‌های ضعف بیشتر کنیم و برطرفشان کنیم.
ملکی در ادامه سخنانش، گفت: امید ما این است که ارتباطاتی که با مراکز علمی پیدا کرده‌ایم و شبکه‌ای که امروز شکل گرفته است، ادامه پیدا کند و این همدلی و همگرایی، همچنان برقرار باشد.
اعطای یک میلیارد تومان جایزه به برگزیدگان
دبیر جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، درباره شاخص‌های انتخاب آثار ارسال شده، توضیح داد و گفت: شکل و ساختار آثار علمی، روش تحقیق و چارچوب نظری، ارتباط با موضوعات، شیوه تحلیل، شیوه نگارش علمی، اهمیت و ضرورت موضوع، حوزه‌های جدید و نو و در نهایت ارائه مطالب نو و جدید، شاخص‌هایی بودند که در داوری آثار مورد توجه قرار گرفت.
ملکی در پایان سخنانش درباره میزان جوایز برگزیدگان، بیان کرد: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گر چه با امکانات و اعتبارات محدودی مواجه بود اما جایزه ویژه 450 میلیون تومانی برای اثر برتر در نظر گرفته شده بود که متأسفانه براساس ارزیابی داوران، هیچ یک از آثار ارسال شده، واجد دریافت این جایزه نشد. اما در هر بخش، جایزه‌های 10 تا 50 میلیون تومانی برای نفرات اول تا سوم در نظر گرفته شده است که در مجموعه یک میلیارد تومان، به برگزیدگان این رویداد اهداء خواهد شد.
شایان ذکر است، نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به دبیری رضا ملکی در 15 اسفندماه، برگزیدگان خود را خواهد شناخت.
