کسی که ولایت ندارد دینش کامل نیست
یک پژوهشگر قرآن با بیان اینکه براساس آیات جزء ششم قرآن کریم کسی که ولایت ندارد دینش کامل نشده است، گفت: در تفسیر آیه سوم سوره مائده باید گفت نعمت دین زمانی به نهایت خود رسید که ولایت حضرت علی(ع) به منصه ظهور نشست.
سوره مائده در جزء ششم قرآن کریم قرار دارد، این سوره به سبب آنکه از مائده آسمانی و نزول آن به درخواست حواریون حضرت عیسی(ع) سخن گفته، مائده نام گرفته است. در سوره مائده احکام بسیاری بیان شده از جمله درباره مسئله ولایت در اسلام، تثلیث در مسیحیت، قیامت و معاد، وفای به عهد، عدالت اجتماعی، عدالت شاهد، حرمت کشتن انسان‌ها، احکام غذاهای حلال، احکام وضو و تیمم.
از آیات مشهور این سوره آیه اکمال و آیه تبلیغ است که بنابر نظر شیعه، به واقعه غدیر و اعلام جانشینی امام علی(ع) مربوط هستند و آیه ولایت که بنابر نظر شیعه و سنی در شأن امام علی(ع) نازل شده است. از وقایع تاریخی است که در این سوره درباره آنها سخن گفته شده، سرگذشت بنی‌اسرائیل، داستان قتل هابیل توسط قابیل، رسالت حضرت عیسی(ع) و معجزات اوست. در فضیلت این سوره نقل شده هنگام نزول سوره مائده بر پیامبر(ص)، 70 هزار فرشته آن را همراهی می‌کردند.
در سوره مائده به خاطر همین موقعیت خاص تأکید روى یک سلسله مفاهیم اسلامى و آخرین برنامه‌هاى دینى و مسئله رهبرى امت و جانشینى پیامبر(ص) شده است و شاید به همین جهت است که با مسئله لزوم وفاى به عهد و پیمان، شروع شده و در نخستین جمله مى‌فرماید «اى افراد با ایمان به عهد و پیمان خود وفا کنید» تـا به این وسیله افراد باایمان را ملزم به پیمان‌هایى که در گذشته با خدا بسته‌اند و یا در این سوره به آن اشاره شده است، کند.
بیشتر بخوانید:
- ازدواج؛ آسان‌ترین حکم خداوند
- چرا خداوند ربا را حرام کرده است
- ۵ ویژگی متقین در جزء اول قرآن
- نگاهی به آیه ۲۱۶ بقره و ریشه برخی از بداخلاقی‌ها
جمله فوق دلیل بر وجوب وفا به تمام پیمان‌هایى است که میان افراد انسان با یکدیگر، یا افراد انسان با خدا، به‌طور محکم بسته مى‌شود، به این ترتیب تمام پیمان‌هاى الهى و انسانى و پیمان‌هاى سیاسى، اقتصادى، اجتماعى، تجارى و زناشویى و مانند آن‌را دربر مى‌گیرد و یک مفهوم کاملاً وسیع دارد، حتى عهد و پیمان‌هایى را که مسلمانان با غیرمسلمانان مى‌بندند نیز شامل مى‌شود. در گفت‌وگویی که خبرنگار ایکنا از همدان با حجت‌الاسلام علیرضا محمدپور، پژوهشگر قرآن کریم انجام داده است به اثبات مسئله ولایت حضرت علی(ع) با تحلیل سه آیه ابلاغ، اکمال دین و آیه ولایت پرداخته شد که در ادامه می‌خوانیم.
حجت‌الاسلام علیرضا محمدپور با بیان اینکه براساس آیات جزء ششم قرآن کریم کسی که ولایت نداشته باشد دینش کامل نشده است، گفت: در آیه سوم سوره مائده خداوند می‌فرماید: «الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۚ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ ۙ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ امروز کافران از اینکه به دین شما دستبرد زنند و اختلالی رسانند طمع بریدند، پس شما از آنها بیمناک نگشته و از من بترسید. امروز (به عقیده امامیه و برخی اهل سنت روز غدیر خم و خلافت علی(ع) است) دین شما را به حد کمال رسانیدم و بر شما نعمتم را تمام کردم و بهترین آیین را که اسلام است برایتان برگزیدم، پس هر گاه کسی در ایام قحطی و سختی از روی اضطرار نه به قصد گناه از آنچه حرام شده مرتکب شود، خدا بخشنده و مهربان است.»
این آیه به‌عنوان آیه اکمال دین در روز غدیر بر پیامبر(ص) نازل شده، در این روز پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را به‌عنوان جانشین خود معرفی می‌کند و با قرائت این آیه بر مسلمانان می‌فرماید امروز دین را بر شما کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام کردم. منظور از تمام کردم نعمت به بلوغ رساندن و به اوج رساندن نعمت است.
در تفسیر این آیه باید گفت کسی که ولایت ندارد، دینش کامل نیست و نعمت دین زمانی به نهایت خود رسید که ولایت حضرت علی(ع) به منصه ظهور نشست. در حقیقت با تحلیل آیه اکمال دین به این مطلب می‌رسیم که اسلام زمانی اسلام شد که علی(ع) به‌عنوان ولی معرفی شد. طبق حدیث غدیر، گویا قبل از علی(ع) اسلام کامل نبوده است. اسلام به مفهوم تسلیم محض خدا و پیامبر بودن، پیامبر اکرم(ص) در خطبه غدیر می‌فرمایند: «هر کس من مولای اویم علی مولای اوست.» بنابراین، جایگاه حضرت علی(ع) نزد خداوند، با تبیین آیه سوم مائده به‌خوبی برای همگان روشن می‌شود.
اعتقاد راسخ شیعه و سنی بر آیه ولایت
در تبیین آیه ۵۵ سوره مائده «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ ولیّ؛ امر و یاور شما تنها خدا و رسول و مؤمنانی خواهند بود که نماز به پا داشته و به فقرا در حال رکوع زکات می‌دهند (به اتفاق مفسران مراد علی(ع) است.)» در این آیه که به‌عنوان آیه ولایت مطرح شده، منظور حضرت علی(ع) است و هیچ نقل در هیچ منبع دیگری، اعم از شیعه و یا سنی، مفهوم این آیه را به جز حضرت علی(ع) معرفی نکرده‌اند، همگی بر این نظرند که این آیه در شان حضرت علی(ع) وارد شده است.
بنابراین براساس آیه سوم سوره مائده و همچنین آیه ۵۵ همین سوره که به‌عنوان آیه ولایت مطرح است، هیچ شکی باقی نمی‌ماند که حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص) ولی امر مسلمانان است. در آیه ۶۴ سوره مائده آمده است: «وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ ۚ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا ۘ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ ۚ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا ۚ وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ ۚ كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ ۚ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا ۚ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ؛ یهود گفتند: دست قدرت خدا بسته است، به‌واسطه این گفتار دروغ دست آنها بسته شده و به لعن خدا گرفتار گردیدند، بلکه دو دست قدرت خدا گشاده است و هرگونه بخواهد بر خلق انفاق می‌کند. و همانا قرآنی که به تو نازل گشت بر کفر و طغیان بسیاری از اهل کتاب بیفزاید و ما به کیفر آن تا قیامت آتش کینه و دشمنی را در میان آنها برافروختیم، هر گاه برای جنگ با مسلمانان آتشی برافروختند خدا آن آتش را خاموش ساخت، و آنها در روی زمین به فسادکاری می‌کوشند، و هرگز خدا مردم ستمکار مفسد را دوست نمی‌دارد.»
با تحلیل و تفسیر این آیه در می‌یابیم که یهود از تعیین ولی امر مسلمین که حضرت علی(ع) است ناراحت شدند و به خداوند دروغ بستند که دست خداوند بسته است، خداوند نیز بر آنها نفرین کرد و او هر کس را بخواهد به جانشینی پیامبر معرفی می‌کند. یهود برای علنی نشدن جانشینی حضرت علی(ع) توسط پیامبر(ص) نقشه‌ها و برنامه‌های متنوعی داشتند تا پیامبر(ص) به‌صورت رسمی علی(ع) را به‌عنوان ولی معرفی نکند. پیامبر از این مطلب ترس داشت، که خداوند در این آیه می‌فرماید از من بترس و از آنها ترسناک نباش.
آیه ابلاغ؛ سومین آیه در اثبات ولایت حضرت علی(ع)
در ادامه آیات سوره مائده به آیه ۶۷ می‌رسیم: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ؛ ای پیغمبر، آنچه از خدا بر تو نازل شد به خلق برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و ادای وظیفه نکرده‌ای، و خدا تو را از شر مردمان محفوظ خواهد داشت، و دل قوی دار که خدا کافران را به هیچ راه موفقیتی راهنمایی نخواهد کرد.
این آیه که به‌عنوان آیه ابلاغ مطرح است خداوند تأکید دارد اگر ولایت و جانشینی حضرت علی(ع) را به مردم ابلاغ نکنی، ادای وظیفه نکرده‌ای و رسالتت بدون نتیجه خواهد بود، در تحلیل این آیه باید گفت دین اسلام زمانی به اوج خود می‌رسد و تکمیل می‌شود که ابلاغ حضرت محمد(ص) نسبت به جانشینی حضرت علی(ع) انجام شده باشد این مسئله به حدی اهمیت دارد که گویی ۲۳ سال رسالت حضرت محمد(ص) نتیجه‌ای نداده است و این مطلب اهمیت ولایت حضرت علی(ع) را نشان می‌دهد.
در ادامه آیات سوره مائده خداوند بر پیامبر(ص) تأکید دارد که رسالت خود را تعیین ولایت حضرت علی(ع) به اتمام برساند و از یهودیان و برخی مردم که نمی‌خواستند حضرت علی(ع) به‌عنوان جانشین معرفی شود هراسی نداشته باشد. گرچه پیامبر پیش از این بارها جانشینی امام علی(ع) را اعلام کرده بود اما در حجةالوداع جانشینی ایشان در بین عموم مسلمانان رسمیت پیدا می‌کرد. حتی در روایات داریم در حجةالوداع یهودیان و برخی افراد که ولایت حضرت علی(ع) را نمی‌پذیرفتند می‌خواستند پیامبر(ص) را ترور کنند که خداوند با آگاه کردن پیامبر ترور را نافرجام کرد.
در زمان رسمیت بخشیدن ولایت حضرت علی(ع) در حجةالوداع، برخی افراد با ایجاد سر و صدا در بین مردم درصدد بودند برنامه به‌درستی اجرا نشود، اما به حکم خداوند رسالت پیامبر با ابلاغ ولایت حضرت علی(ع) به پایان رسید.
عاطفه ابرار پیراسته
انتهای پیام
