اطاعت انحصاری خدا + فیلم

به گزارش ایکنا، انسان در طول تاریخ، تمام همتش پاسخ به نیازهایش بود، چرا که ذاتا موجودی نیازمند آفریده شده است. خطر مهلکی که در کمین انسان است، از یک سو تشخیص نادرست نیازهایش و از سوی‌ دیگر تجویز پاسخ‌های نادرست به این نیازهاست. ارمغان انبیای الهی برای عبور دادن انسان‌ها از این گردنه پرخطر، چیزی نیست، مگر تعالیمی از جنس وحی الهی؛ قرآن کریم آن تحفه گران‌بهای بی‌نظیر شفابخشِ هدایت‌کننده‌ای است که به‌ واسطۀ حضرت محمد(ص) از طرف خدای متعال برای انسان فرستاده‌ شده است. انسان به سرمنزل آرامش، اطمینان و رضایت‌مندی در این دنیا نمی‌رسد، مگر به‌واسطه استمداد و بهره‌مندی عملی از این کتاب باعظمت.

حال به توجه به ضرورت گفتمان‌سازی و رواج مفاهیم قرآنی در زندگی آحاد مردم، جمعی از خادمان و دغدغه‌مندان قرآن کریم بر آن شدند که طرحی ملی با عنوان «مسطورا» یعنی سطر به سطر زندگی با آیه‌های قرآن کریم را در قالب‌های گوناگون تبلیغ و ترویج کنند تا آیه‌های قرآن به گفتمان عمومی در جامعه تبدیل شود.

بر همین اساس این طرح از ماه مبارک رمضان آغاز شده است و ایکنا نیز به فراخور وظایف ذاتی‌اش در توسعه و تبلیغ فرهنگ قرآنی، فصول کتابی که به این جهت برای ماه مبارک رمضان تهیه شده است، روزانه بازنشر و به مخاطبانی که به این کتاب دسترسی ندارند، ارائه می‌دهد. این کتاب از سی فراز قرآنی مرتبط با آن پنج مفهوم زندگی‌ساز تشکیل شده که هر فراز نیز در چهار قسمت فراز محوری، ترجمۀ تدبری، تمثیل و برش‌هایی از کتاب «طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن» تبیین شده است.

در ادامه فصل دهم این کتاب از نظر می‌گذرد.

سطر دهم: اطاعت انحصاری خدا

اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۳۱﴾ توبه| جزء ۱۰

تا به حال بنده و عبد انسان‌های دیگر شده‌ای؟!

سورۀ توبه
ثُمَّ یَتُوبُ اللَّهُ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عَلَى مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿۲۷﴾

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلَا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیکُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شَاءَ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ﴿۲۸﴾

قَاتِلُوا الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَلَا یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ ﴿۲۹﴾

وَقَالَتِ الْیَهُودُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَارَى الْمَسِیحُ ابْنُ اللَّهِ ذَلِکَ قَوْلُهُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ یُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى یُؤْفَکُونَ ﴿۳۰﴾

اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِیحَ ابْنَ مَرْیَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ ﴿۳۱﴾

ترجمۀ تدبری آیۀ ۳۱ توبه

هیچ‌کس جز خدای یکتا را نباید پرستید و اطاعت محض فقط از آنِ خداست؛ اما اهل کتاب غیرخدا را عبادت و اطاعت کردند! اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ اهل کتاب، علما و عابدانشان را در کنار خدا، به خدایی گرفتند و با اینکه می‌دانستند این عابدان و علما، واقعاً مطیع دستورات خدا نیستند، از روی تعصبات گروهی و قبیلگی اطاعتشان کردند. وَٱلمَسِیحَ ٱبنَ مَرۡیَمَ و حضرت مسیح فرزند مریم را هم به خدایی گرفتند تا بتوانند از زیر دستورات خدا برای مبارزه و جهاد شانه خالی کنند. مسیح‌ بن مریم خدایی شد که «فقط» مهربان است و بعد از او دیگر، گناهان انسان‌های بی‌ایمان بخشیده شده و نیازی به تلاش و مبارزه نیست. وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعبُدُوٓاْ إِلَٰها وَٰحِدا در حالی‌که فقط به آن‌ها دستور داده‌ بودیم خدای یکتا را بپرستند و این کارشان، شرک است لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبحَٰنَهُۥ عَمَّا یُشرِکُونَ هیچ‌کسی که قابل پرستش باشد، غیر از او نیست و او از این چیز‌هایی که شریکش می‌کنند منزه است و نمی‌توان معبودی را، هم‌عرض او قرار داد و این را جزء دین دانست.

چشمک ستاره‌ها
زمین که پشت به خورشید می‌کند، شب می‌شود، شب که شد، آسمان غرق ستاره است و هر ستاره‌ای با چشمک زدن‌های خود، ما را به خود می‌خواند، و این در حالی ست که تمامی این ستاره‌ها کار یک لحظه خورشید را نمی‌کنند!
نه روشنابخشند مثل خورشید، نه گرمابخشند مثل خورشید و نه حیات‌بخش. ولی همین زمین وقتی که روبه‌خورشید کرد و روز شد، از ستاره‌ها هیچ خبری نیست و تمام زمین غرق نور و صحن و صحنۀ جنبش و حرکت و تلاش و تکاپو خواهد شد.

بندگی خداوند دقیقاً رو کردن به اوست و در نتیجه، روز شدن و در نتیجه حیات و بالندگی است. به همین خاطر فرمود: وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ و آدمیان مأمور نشدند جز به پرستش خداوند یکتا، همو که پاک و پالوده است از هر همتا و همراهی سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ، ولی به‌اسف کم نیستند کسانی که کسان دیگری را به خدایی می‌خوانند و تمام چشمِ امیدشان به دست آن‌هاست. این جماعت درست پا گذاشته‌اند جای پای پاره‌ای از اهل‌کتاب که دانشمندان خود را به خدایی خواندند! یا پیامبر خدا عیسی‌بن‌مریم را به خدایی گرفتند!  

بندگی دیگران!

بـرای عبادت یک مفهوم وسـیع‌تری در فرهنـگ قرآن وجود دارد که ما باید آن مفهوم وسـیع‌تر را پیدا کنیم و اگر خواسـتیم عبادت خدا بکنیـم و عبـادت غیر‌خدا نکنیم؛ یعنی اگر خواسـتیم موحد و پیرو اصل توحید باشیم، مراقب باشیم که ندانسته عبادت نوع دوم را درمقابل غیر پروردگار عالم انجام ندهیم. یعنی همان چیزی که بیشتر موحدین عالم بااینکـه بـه گمـان خود و در ظاهر امـر، درمقابل غیر‌خدا تقدیسـی انجام نمی‌دادند، سجده نمی‌کردند در مقابل کسانی یا اشیایی غیر‌ خدا؛ با وجودِ ایـن، در عمـل، در فکـر، در دل، در روح، عبـادتِ غیر‌خدا را می‌کرده‌انـد به معنای دوم.

عدی‌بن‌حاتم طایی ـ پسر حاتم معروف کـه البتـه مقـام خود این عدی، از پدرش حاتم به مراتب بالاتر و ارجمندتر است‌ـ وقتی که وارد مدینه شد، رسول اکرم این آیه را بنا کرد خواندن به‌مناسبت اینکه زُنّاری را بر گردن او آویخته دید. اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِیحَ ابْنَ مَرْیَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا، معنای آیه این است که مسیحیان و یهودیان، احبار و رهبان خود را، عالمان و زاهدان خود را، و مسیح‌بن‌مریم را پروردگاران و خدایان خود گرفتند؛ درحالی‌که خدای‌متعال فرمان داده بود به آنان که جز خدای واحد، کسی را عبادت نکنند. این آیه وقتی به گوش عدی‌بن‌حاتم رسید، رو کرد گفت:‌ای پیامبر خدا، این حرف درست نیست، ما کِی احبار و رهبانمان برایمان خدا و ربّ محسوب شدند؟! کِی آن‌ها را عبادت کردیم؟! اعتراض کرد به پیغمبر و به آیۀ قرآن.

پیغمبر اکرم(ص) در جواب این تصور عدی‌بن‌حاتم، پاسخ داد که بله، در مقابل آن‌ها سجده نکردید - مفاد فرمایش پیغمبر را عرض می‌کنم - لکن آنچه آن‌ها گفتند، بی‌قیدوشرط پذیرفتید؛ «وَ لَکِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلاَلاً» حرام‌های خدا را آن‌ها حلال وانمود کردند در نظر شما و حلال‌های خدا را حرام وانمود کردند و شما بی‌آنکه درصدد باشید واقعِ مطلب را بفهمید، آنچه آن‌ها گفتند، بی‌قیدوشرط اطاعتشان کردید. عبادت این است، پروردگار و رب گرفتن یک موجود این است.

همۀ انبیای عظام الهی آمدند تا مردم را موحد کنند. موحد کنند یعنی چه؟ یعنی زنجیر اطاعت غیرخدا را از دست و گردن آن‌ها باز کنند.