برگزاری نشست «شناخت زوایای روحی کودک» در بخش دانشگاهی نمایشگاه قرآن

به گزارش خبرنگار ایکنا، شب گذشته دوم فروردین ماه و در دومین شب از برپایی سی و یکمین دوره نمایشگاه قرآن کریم بخش دانشگاهی میزبان برگزاری نشستی با موضوع «شناخت زوایای روحی کودک» بود. این نشست با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسین دهنوی، کارشناس مسائل تربیتی برگزار شد. 

دهنوی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم در تربیت کودکان خود موفق باشیم نخستین قدم شناخت زوایای روحی کودکان است، گفت: این شناخت اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه دنیای کودکان را درک کنیم. تا زمانی که ما آدم بزرگ‌ها عینک آدم بزرگ بودن روی چشمان‌مان باشد و دنیا را با این عینک ببینیم، در تربیت کودکان موفق نخواهیم بود. لذا اولین کار این است که عینک بزرگسالی را از روی چشم خودمان برداریم. 

وی با اشاره به روایت «مَن كانَ عِندَهُ صَبِيٌّ فَليَتَصابَّ لَهُ» از پیامبر اکرم(ص) افزود: پیامبر خدا فرمود کسی که کودک دارد با او کودکی کند؛ در ادبیات هم داریم که «چون که با کودک سر و کارت فتاد هم زبان کودکی باید گشاد» یا «مَن كانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا»  و ... روایات بسیاری در این زمینه داریم.

دهنوی تصریح کرید: آیا منظور از کودکی کردن با کودکان این است که مثل آنها حرف بزنیم؟ خیر، منظور حضرات معصومین این است که دنیای کودکان را درک کنیم. برای همه پیش آمده است که وقتی کودک رفتاری انجام می‌دهد و شما برخورد بدی با او می‌کنید صورت او حالتی متعجبانه پیدا می‌کند، یعنی صورت او دنبال پاسخ این سوال که است که مگر چه کرده است که اینگونه با او برخورد می‌شود؟ چرا که از نظر او رفتاری ضد اخلاقی نداشته که مستوجب این برخورد پدر و مادر شود. 

این کارشناس مسائل تربیتی اظهار کرد: رفتارهای بچه‌ها جنبه اخلاقی ندارد و رفتارهای آنها ضد اخلاقی نیست، بلکه جنبه کشف، کنجکاوی و روانشناختی دارد، لذا اگر در مقابل برخی رفتارهای ما در مقابل رفتارهای خودش تعجب می‌کند به این دلیل است که او رفتار خود را غلط ندانسته است.

وی در ادامه به بیان برخی نیازهای کودکان پرداخت و گفت: یکی از نیازهای کودکان نیاز به محبت است؛ گاهی مشغله‌های ما زیاد می‌شود و از یک سری چیزها غافل می‌شویم. محبت کردن هم سیره کلامی اولیای الهی بوده و هم سیره عملی حضرات معصومین بوده است. ما برای مهربانی با بچه‌ها روایت‌های زیادی داریم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند با بچه‌ها مهربانی کنید و بزرگ‌ترها را گرامی بدارید. یکی از جلوه‌های محبت به بچه‌ها بوسیدن است. پیامبر فرمود بچه‌هایتان را زیاد ببوسید به خاطر اینکه به ازای هر بار بوسیدن، خداوند در بهشت به شما جایگاه و رتبه‌ای می‌دهد. 

دهنوی تصریح کرد: وقتی پیامبر داشتند حسنین را می‌بوسیدند یک جاهلی کنار ایشان نشسته بود، وقتی این صحنه را دید با حالت کنایه گفت من چند بچه دارم تا حالا هیچ کدام را نبوسیده‌ام، حضرت فرمود «مَن لَم يَرحَمْ لا يُرحَمْ» کسی که رحم نمی‌کند مورد رحم خدا هم قرار نمی‌گیرد. من جاهایی در همین کشور دیده‌ام، که هنوز بوسیدن بچه را بد می‌دانند و می‌گویند باید محبت به بچه در قلب باشد و بچه در چشم خار باشد. این خلاف آموزه‌های دینی است. 

این کارشناس مسائل تربیتی اظهار کرد: من به این نتیجه رسیده‌ام که اکثر قریب به اتفاق بچه‌هایی که از نظر جسمی، روحی، روانی، علمی و معنوی سالم‌تر هستند و رشد می‌کنند همان بچه‌هایی بوده‌اند که پدر و مادر به آنها محبت کرده‌اند. بچه‌های مجرم و بزه‌کار و در معرض آسیب‌های اجتماعی هم بوده‌اند که مورد محبت پدر و مادر نبوده‌اند، لذا برادرانه درخواست می‌کنم به بچه‌ها محبت کنید.

وی دومین نیاز بچه را شیطنت معرفی کرد و گفت: اجازه دهید بچه‌ها شیطنت کنند؛ معنای شیطنت تحرکت نیست، معنای آن تحرکت همراه با اندکی آزار است، اگر اجازه دهیم بچه‌ها در کودکی شیطنت کنند آثار و برکات بسیار زیادی دارد. پیامبر فرمودند «عَرامَةُ الصَّبيِّ في صِغَرِهِ زِيادَةٌ في عَقلِهِ في كِبَرِهِ» یعنی اگر بچه در کودکی شیطنت کند وقتی بزرگ شود آدم عاقل و با تدبیر و اهل تفکر و تعقل می‌شود. چرا اگر بگذاریم بچه‌ها در کودکی شیطنت کنند در بزرگی اهل تدبیر می‌شوند؟ امام باقر(ع) فرمودند: «تُستَحَبُّ عَرامَةُ الغُلامِ في صِغَرِهِ لِيَكُونَ حَليما في كِبَرِه» مستحب و نیکو است که بچه در کودکی بچگی و شیطنت کند، چون وقتی بزرگ شود صبور و بزرگوار و حلیم می‌شود.

دهنوی بیان کرد: نکته علمی این بحث این است که چطور اگر ما در کودکی شیطنت کنیم در بزرگسالی آدم‌های عاقل، حلیم، صبور و بردباری می‌شویم این است که در وجود بچه‌ها ظرفیت و پتانسیل و انرژی نهفته‌ای وجود دارد که باید رها شود، اگر این انرژی‌ها رها نشود بعدها مشکل ایجاد می‌کند. این یک بحث بسیار بسیار معتبر علمی است که اگر در کودکی یک سری نیازهای ما برآورده نشود در بزرگی برای ما مشکل ایجاد می‌شود.

وی افزود: من همیشه به مادران عرض کرده‌ام تا جایی که راه دارد در چهار ماه ابتدایی تولد کودک به گونه‌ای به او رسیدگی کنند که نگذارند کودک گریه کند، یعنی قبل از اینکه گریه او شروع شود به او برسند، من متأسف هستم این را بگویم در کشور میانگین رسیدگی مادران به نوزاد بین 3 تا 9 دقیقه بعد از شروع گریه کودک است. یعنی مادر می‌گذارد کودک سه دقیقه جیغ بزند بعد به او رسیدگی کند، این خیلی کار خطرناکی است؛ چرا؟ چون اگر در چهار ماه اول به بچه رسیدگی نکنید به اختلالی به نام «اختلال هذیانی» مبتلا می‌شود، این دومین اختلال خطرناک روانپزشکی است. این اختلال سوءظن‌های بیمارگونه به دنبال دارد. این کودک 20 سال بعد می‌خواهد ازدواج کند، بی‌دلیل به شوهر خود به همسر خود شک می‌کند. 

دهنوی تأکید کرد: بچه در چهار ماه اول نیازهای دارد، وقتی مادر به او توجه نمی‌کند در ضمیر ناخوداگاه او ثبت می‌شود که آدم‌ها غیرقابل اعتماد هستند. 20 سال بعد وقتی ازدواج می‌کنند به همدیگر اعتماد ندارند. چرا من همیشه تأکید می‌کنم در ایام نوزادی و حتی کودکی و نوجوانی بچه‌ها را تحت فشار قرار ندهید، در ادبیات، در داشتن دیانت، در درس خواندن و ... بچه‌ها را تحت فشار قرار ندهید، یکی از مهم‌ترین علل اختلال «وسواس‌ اجبار» همین فشارهای دوران کودکی است. 

وی با اشاره به اینکه سومین نیاز کودکان نیاز به بازی است، گفت: بگذارید بچه‌ها بازی کنند. ما در دین اسلام برای بازی دستور و آموزه‌های بسیار زیادی داریم، روایت داریم بچه را تا هفت سال رها کن تا بازی کند، و بسیاری روایت‌های دیگر؛ یا روایت داریم خودتان با بچه‌ها بازی کنید و بگذارید با همسالان بازی کنند.

یادآور می‌شود بخش دوم و سوم این نشست با موضوع شناخت زوایای روحی نوجوانان و بزرگسالان طی شب‌های آینده در بخش دانشگاهی نمایشگاه قرآن کریم برگزار خواهد شد. 

خبرنگار: الهام وقاری