ترویج آموزه‌های قرآنی در جامعه مهمترین هدف رادیو معارف است
مدیر شبکه رادیویی معارف گفت: این رسانه به دلیل بهره‌مندی گسترده از آموزه‌های قرآنی و اهل بیت (ع) همواره از غنای محتوایی برخوردار است و تلاش می‌کنیم که این محتوای غنی و ارزشمند در بسته‌های جذاب، با کیفیت و مخاطب‌پسند ارائه شود.
رادیو معارف در آستانه بیست‌و‌شش سالگی است. این شبکه طی نزدیک به سه دهه با تولید برنامه‌های دینی تلاش کرده، اهرمی در جهت افزایش آگاهی دینی مخاطبان باشد، هدفی که تا حدودی در دستیابی به آن موفق بوده است. گواه این ادعا نیز میزان مخاطبان رادیو معارف است.
خبرنگار ایکنا پیرامون عملکرد و مسیر تحولی این شبکه با مسعود کاویانی؛ مدیر شبکه رادیویی معارف گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – در آغاز گفت‌وگو، چشم‌انداز رادیو معارف در سال جاری را تشریح کنید.
رادیو معارف به عنوان یکی از رسانه‌های شنیداری در سپهر رسانه‌ای کشور با بهره‌مندی از محتوای غنی دینی و با پشتوانه مراکز حوزوی و دانشگاهی و استفاده از همکاران توانمند در راستای معرفت‌افزایی و رفتارسازی مومنانه فعالیت دارد و در تلاش است هر سال با برنامه‌ریزی جدید بر اساس نیازها و اولویت‌های تعیین شده محتوای جديدی را با برنامه‌سازی هنرمندانه را به مخاطبان ارزشمند خود ارائه کند.
مهمترین چشم‌انداز رادیو معارف در سال جاری، ارتقای کیفی برنامه‌ها و جذب و افزایش مخاطب است که با جایگزینی محتوای جذاب و به روز به جای کمیت‌سازی صورت خواهد گرفت. بدین منظور یکی از اقدامات صورت گرفته در این خصوص، بازمهندسی جدول پخش سال جاری با تمرکز روی کیفیت و اثرگذاری پیام است.
ایکنا – کنداکتور شبکه بر چه اساس چیده می‌شود؟
چینش برنامه‌ها و جدول پخش رادیو برآیندی از توجه به سه ضلع؛ «مخاطب»، «محتوا» و «ساختار» برنامه‌ها است. البته لحاظ کردن این سه عنصر پیش نیازهایی دارد که بدین منظور دوستان ما در واحد‌های طرح و برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی و روابط عمومی مطالعاتی را انجام می‌دهند و با توجه به نظرسنجی‌ها، درخواست‌ها، شبهات و تهدیدها و نیازهای روز، شورای طرح و برنامه به صورت تخصصی با ملاحظه موارد ذیل جدول پخش را مهندسی می‌کند:
1) نظرسنجي های مركز پژوهش و سنجش افكار صدا و سيما از وضعيت شنوندگان شبكه‌هايی راديويی. در اين بخش، وضعيت شنوندگان راديو در ساعت‌های مختلف بررسی و ساعت‌های پر مخاطب ( پيك) شناسايی و در چهارسطح (پر مخاطب، دارای مخاطب، كاهش مخاطب و كم مخاطب) دسته بندی می‌شود.
2) مطالعه جدول پخش برخي از شبكه‌های پرمخاطب برای مديريت عدم همپوشانی مأموریتی و برخورداری از تجارب آنها
3) جامعیت اولویت‌های مأموریتی شبکه رادیوی معارف
4) پرهيز از آسان‌گرايی و حركت به سمت هنری شدن در راستای توجه به رهنمود مقام معظم رهبری به مدیران این رادیو که فرمودند: در برنامه‌سازی از آسان‌گرایی بپرهیزید و به سمت برنامه‌سازی هنرمندانه حرکت کنید.
5) توجه به اصل یک ساله بودن برنامه‌ها با حفظ عناوین شاخص و ویژه آنها
6) برگزاری شوراهای سردبیری برای دفاع از ايده و طرحنامه‌های پیشنهادی
7) حفظ ایده و بازطراحی مجدد برنامه با ساختارهای جذاب
8) مهندسی جدول پخش با ایجاد ردیف برای مخاطبان عام، فرهیختگان و نخبگان با ملاحظات نظرسنجی‌ها و ...
نظرسنجی‌ها و درخواست‌ها نشان می‌دهد مخاطبان رادیو معارف دارای طیف‌های گوناگونی هستند. به همین دلیل برنامه‌های رادیو معارف در سطوح مختلف تولید و تهیه می‌شوند. از این رو يکی از موارد بسیار سخت در چینش برنامه‌ها توجه به این نکته مهم است. زيرا برنامه‌ها بايد به گونه‌ای در جدول پخش قرار بگیرند که مخاطب خاص هر برنامه بتواند بهترین بهره را از برنامه مطلوب خویش ببرد.
ایکنا - بیشتر مخاطبان این شبکه را چه قشر یا سنی تشکل می‌دهد؟ شبکه برای جذب بیشتر مخاطبان چه تدابیری اندیشیده است؟
شنوندگان رادیو معارف، اغلب هدفمند این رادیو را برای شنیدن انتخاب می‌کنند و به نوعی مشتری دائم رادیو هستند. از این حیث تامین نظر آنها به اين دليل که شنونده دائمی‌اند کمی دشوار است. چراکه از حیث محتوا و به لحاظ ساختار باید به گونه‌ای و به اندازه‌ای جذاب، متنوع و فاخر باشد که به رضایت و تحسین مخاطب بینجامد. از این رو تولید محتوای رو به آرمان در ساختارهای متنوع و بر اساس نیازهای روز جامعه یکی از برنامه‌های رادیو معارف برای جذب بیشتر مخاطبان است.
ایکنا – در آینده پیش رو تغییر و تحولی در کنداکتور دارید؟
جدول تولید و پخش رادیو معارف یکساله بسته می‌شود و معمولاً در ماه‌های پایانی هر سال جلسات متعددی برای بازنگری جدول پخش تشکیل می‌شود. ارزیابی سالانه برنامه‌ها، گزارش‌های متعدد مرکز نظارت و ارزیابی سازمان، دیدگاه مخاطبان و نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات از جمله مواردی است که در بررسی برنامه‌ها و بازنگری جدول پخش به آنها توجه می‌شود. امسال نیز بر همین اساس علاوه بر تغییرات در ساختار یا موضوع اصلی اغلب برنامه‌ها، برنامه‌هایی حذف و برنامه‌هایی به جدول پخش اضافه شده است. به عنوان مثال یکی از خلاء‌های جدول پخش رادیو معارف برنامه‌سازی برای جوان و نوجوان بود که امسال برنامه «عصر جوانی» با موضوع جوان مومن انقلابی در جدول پخش قرار گرفت.
ایکنا - رویکرد و اهدافی که شبکه دنبال می‌کند چیست؟
مهمترین هدف رادیو معارف ترویج آموزه‌های دینی و اسلامی و افزایش دانش و بینش دینی منجر به رفتار در جامعه است. این رسانه به دلیل بهره‌مندی گسترده از آموزه‌های قرآنی و اهل بیت (ع) همواره از غنای محتوایی برخوردار است و تمام سعی و تلاش این است که این محتوای غنی و ارزشمند را بتوانیم در بسته‌های جذاب، با کیفیت و مخاطب‌پسند ارائه کنیم. به عبارتی رادیو معارف، ظرفیتی است برای افزایش علم و دانش مخاطبان به محاسن کلام الهی تا بدین وسیله مصداق کلام معصوم باشیم كه فرموده‌اند «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،....فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا» از اين رو رويكرد اغلب برنامه‌های شبكه معارف، آموزش و ارشادی است. علاوه بر اين، برنامه‌ها با رويكردی كيفيت محور، ايجابی، علمی، بصيرت‌محور، در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی برای مخاطب ارائه می‌شود.
ایکنا - به برنامه‌های خیلی قدیمی که سالیان سال روی آنتن می‌رود، اشاره کرده و درباره محتوای آن توضیح دهید.
برنامه‌هایی مانند «پرسمان»، «زمزم احکام»، «بر کرانه نور» و «بر بال سخن» از جمله برنامه‌هایی قدیمی رادیو معارف محسوب می‌شوند. این برنامه‌ها از ابتدای تاسیس شبکه در سال 1377 روی آنتن هستند. برنامه «پرسمان« مجموعه برنامه‌ای است که هر روز ساعت 16 با موضوعات قرآنی، خانواده، کودک و نوجوان (تربیتی)، اعتقادی، تاریخی و سیاسی پخش می‌شود. وظیفه این برنامه رصد شبهات و پرسش‌های مربوط به هر موضوع و پاسخ‌گویی عالمانه و مستند به این شبهات است.
برنامه «زمزم احکام» از دیگر برنامه‌های قدیمی رادیو معارف به شمار می‌آید که عهده‌دار پاسخ به سوالات شرعی و استفتائات شنوندگان از مرجع تقلیدشان است. برنامه‌ای که با حضور مراجع عظام و یا نمایندگان آنان در برنامه برای پاسخ به سولات شرعی به مثابه دائره المعارفی کامل و به روز در زمینه احکام شرعی است. این برنامه هم هر روز قبل از اذان ظهر از رادیو معارف روی موج اف ام ردیف 96 مگاهرتز پخش می‌شود.
برنامه «بر کرانه نور» هم که درس تفسیر قرآن حضرت آیت‌الله جوادی آملی است از برنامه‌های قدیمی و پرمخاطب رادیو محسوب می‌شود. برنامه‌های دیگری هم داریم که از قدمت بالایی برخوردارند. مثلا برنامه «بر بال سخن» که علی‌رغم ساختار به ظاهر ساده، بسیار مورد توجه دوست‌داران سخنرانی‌های مذهبی است. «تا جمعه ظهور» هم از قدیمی‌ترین برنامه‌های مهدوی رادیو معارف است که جمعه‌ها مخاطبان منتظر آن هستند که در هم آمیختگی شور و شعور مهدوی یکی از دلایل ماندگاری این برنامه است.
ایکنا – برنامه‌هایی که قدمت طولانی دارند، چه مشخصه و ویژگی‌هایی دارند که پس از سال‌ها هنوز روی آنتن هستند؟
در سال‌های اولیه رادیو برنامه‌هایی طراحی شده که بر اساس نظرسنجی‌ها و البته ارتباط مخاطبان همچنان مورد توجه شنوندگان قرار گرفته لذا سیاست رادیو هم بر حفظ و تقویت این برنامه‌ها در طول سه دهه گذشته بوده است. برای نمونه، برنامه‌های «پرسمان» و «زمزم احکام»؛ به دو دلیل شاخص و ویژگی بارز نه تنها ماندگار شده که عینا الگوی برنامه‌های شبکه‌های مختلف است. مسئله‌محوری، تعامل با مخاطب، به روز بودن و استفاده از کارشناسان درجه یک در این برنامه‌ها سبب مانایی این برنامه‌ها است.
در «پرسمان» و «زمزم احکام» مخاطب و نیاز مخاطب نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و تا زمانی که سوال از دین و دین‌داری وجود دارد و انسان‌های فرهیخته‌ای برای پاسخ‌های اقناعی وجود دارد این برنامه در اوج خواهد بود. درباره برنامه «بر بال سخن» یکی از دلائل توجه و پیگیری شنوندگان در این خصوص تیزبینی و سخت‌گیری دوستان برنامه‌ساز ما در رصد، گزینش و پالایش این برنامه‌ها است. مهارت فن بیان سخنرانان، محتوای ارزشمند، تازگی مطالب، اتقان مباحث عناصری هستند که در انتخاب سخنران و جذابیت و اثرگذاری سخنرانی موثر است.
ایکنا - به برنامه‌های جدید کنداکتور اشاره کنید و توضیح دهید چه عاملی سبب شده، این برنامه یا برنامه‌های جدید اضافه شوند؟
پویایی رسانه به نوآوری و توجه به مسائل نوپدید است. در کنار روی آوردن به مسائل نوپدید، باورپذیری مطالب یکی دیگر از مولفه‌های حیات رسانه است لذا توجه به این عناصر و مولفه‌ها ما را بر آن داشت تا برنامه‌های جدیدی را طراحی کنیم. نسل نوجوان و جوان، نیازها و مسائل پیچیده این نسل پویا و جویا، نحوه ارتباط‌گیری با این مخاطبان، روش‌های جذب و جلب توجه این نسل کار ساده‌ای نیست. بر این اساس و با همکاری موسسات مطالعاتی حوزه نوجوان و جوان برنامه‌هایی را برای مخاطبان نوجوان و جوان طراحی کرده‌ایم که به لطف خدا مورد توجه جدی نسل نو قرار گرفته است.
از طرفی پایین بودن مبحث سرانه مطالعه در کشور مساله جدی و نگران‌کننده‌ای است که برای بالا بردن سرانه برنامه‌هایی مانند «روایت کتاب» را طراحی کردیم که با اقبال خوب مواجه شده است. در حوزه مستند رادیویی هم رادیو معارف پیشقدم بوده و توانستیم در اقدامی بی سابقه یک ردیف از جدول را به مستند رادیویی اختصاص دهیم.
ایکنا - علت اینکه برنامه‌ای بعد از سال‌ها قطع می‌شود و برنامه دیگر جایگزین می‌شود، چیست؟
قطع شدن برنامه و جایگزینی برنامه‌های جدید دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. اتمام مأموریت برنامه، ایجاد فضای جدید برای مخاطب، عدم توفیق برنامه در جذب و تأثیر مورد انتظار، متفاوت شدن ذائقه مخاطبان جدید، پدیدار شدن رسانه‌های جدید و... می‌تواند دلیل خداحافظی برنامه‌ای و سلام برنامه‌های جدید باشد. با این توضیح، برنامه‌های رادیو معارف نیز از این قاعده مستثنا نیستند. باید این نکته را اضافه کنم هنر آن است که برنامه‌ها در اوج خداحافظی کنند تا شنوندگان همیشه تشنه مباحث دینی باشند و در جست‌وجوی معارف باشند و به قول شاعر؛ «آب کم جو تشنگی آور بدست، تا بجوشد آب از بالا و پست».
ایکنا – در انتهای این گفت‌وگو بفرمایید، آینده رادیو را با توجه به ظهور و توجه روزافزون رسانه‌های جدید چگونه می‌بینید؟
شاید خیلی‌ها فکر کنند با ظهور و بروز رسانه‌های مدرن و در دسترس مانند؛ فضای مجازی، عرصه بر رادیو تنگ شده و این رسانه فراموش خواهد شد اما من به آینده رادیو خیلی خیلی خوشبین هستم. چون اولاً رادیو رسانه گرم است. ثانیا رادیو توانسته حتی سایر رسانه‌ها را در تعامل با مخاطب به خدمت بگیرد. ثالثا رادیو، رسانه فرهیختگان و اندیشه و تفکر است. ضمن آنکه در دسترس بودن و ارزان بودنش با ظهور ظرفیت‌های مدرن نه تنها صدمه ندیده که حتی ضریب خورده است.
در انتها، حتما می‌دانید در فرهنگ ارتباطات، رسانه گرم اصطلاحی است برای اشاره به رسانه‌هایی که مخاطب در برخورد با آنها، احتیاج به تمرکز فراوان ندارد و قادر است بار معنایی خود را به روشنی منتقل کند. حالا اگر همین رسانه گرم در کنار سایر رسانه‌ها قرار گیرد می‌تواند آنها را به عنوان رسانه مکمل تبدیل کند. این مانایی نیازمند توجه نظریه‌پردازان، برنامه‌ریزان، مسئولان و برنامه‌سازان رادیو است که طرح و بسط آن در این مجال نمی‌گنجد.
انتهای پیام
