امیدآفرینی با هم‌افزایی عقلانیت، معنویت و عدالت در اندیشه سیاسی امام(ره)

عباسعلی رهبر، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی به مناسبت فرارسیدن سی‌وپنجمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) با نگاهی شناختی و روشمند به ویژگی عدالت‌محوری و امیدآفرینی اندیشه سیاسی امام راحل پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:

در اندیشه پیشرو امام خمینی(ره) نگاه درست به منظومه عقلانیت، معنویت و عدالت باعث افزایش امید اجتماعی ـ سیاسی است. امید اجتماعی ـ سیاسی یک مسئله ادراکی ـ عینی است.

در مورد عدالت؛ از نظر امام(ره) توجه به طبقات محروم، رد اشرافی‌گری مسئولین، ارتباط مؤثر و مداوم با مردم، مردمی بودن مسئولین و نه صرفاً فامیل بودن و رانت‌خوار بودن برخی مسئولین را هم باید مورد توجه قرار داد. 

در بحث مظاهر معنویت؛ بحث تکلیف‌گرایی، نقدپذیری و اخلاق‌مداری مطرح می‌شود. در بحث مظاهر عقلانیت، نیز بحث مردم‌سالاری، صاحب کشور بودن مردم و تزریق روح خوداکتفایی در ملت به عنوان یکی از موضوعات مختلف می‌تواند مطرح شود.

نکته مورد این است که باید احساس و ادراک عدالت را مهمتر از اجرای عدالت در فضای عمومی مورد توجه قرار دهیم و به افکار عمومی احترام بگذاریم و مطالبه‌گری شبکه معنایی عدالت فراگیر را در جامعه و دانشگاه و حوزه با ارائه راهکار‌های مشخص معنادار کنیم.

در ارتباط با بحث امیدی که امام نسبت به آینده انقلاب اسلامی دارند باید گفت که بسیار امید صادق و درستی است. در وصیت‌نامه ایشان می‌بینیم که وصیت کردند به نوعی با محور قرار گرفتن یاد خدا و نگرش توحیدی، لازم است مردم، جوانان و مسئولان به انجام سه کار توجه کنند؛ خودشناسی، خودکفایی و استقلال که بتوانند خودشان را نشان دهند. 

ایشان تأکید می‌کنند که اگر ما بتوانیم از سنت‌های الهی استفاده کنیم، در خدمت خدا و عامل نصرت دین الهی بوده و می‌توانیم به نوعی ترقی و تعالی کشور اسلامی را انجام دهیم و خداوند نیز به ما کمک لازم را خواهد کرد.

ایشان در رابطه با تعهد، فداکاری، بیداری و روحیه مقاومت و صلابتی که مردم ایران در مسیر حق دارند، امیدوار هستند این ویژگی‌ها نسل اندر نسل بتواند به جامعه برگردد و این نگاه در جامعه پیاده شود. جالب است که در آخرین جمله، ایشان خود را به نوعی بدهکار ملت می‌دانند، نه طلبکار و از ملت می‌خواهند که با قدرت، تصمیم و اراده‌ای که دارند به پیش بروند و بدانند که با رفتن یک خدمتگزار در سدّ آهنین ملت خللى حاصل نخواهد شد که خدمتگزاران بالا و والاتر در خدمتند.

پس با این نکات نگاه امیدوارانه امام(ره) را در مورد آینده انقلاب اسلامی می‌بینیم. زمانی که روح عدالت در جامعه ما فراگیرتر از گذشته شود و تعاون، همدلی، هوشیاری و فداکاری دیده شود، مسئولیت‌پذیری مسئولان به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و آنان برای حفظ امانتی که به آن‌ها داده شده است باید بیشتر از گذشته توجه خود را به منافع ملت و جامعه نشان دهند.