از شیوه تعامل امام خمینی(ره) با پیروان ادیان الهی تا دلایل آشفتگی علوم انسانی
«تعامل امام خمینی(ره) با پیروان ادیان الهی براساس تعالیم قرآن بود» و «آشفتگی علوم انسانی به دلیل غفلت از مبانی محکم قرآنی است» از جمله عناوین مهم صفحه معارف در هفته‌ای است که گذشت.
سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی را منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را مرور می‌کنیم.
امام خمینی(ره) گسست فقه از حکومت را باعث ناکارآمدی آن می‌دانست
حجت‌الاسلام سیدمحمود صادقی؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی:
امام خمینی(ره) می‌فرماید: «حکومت در نظر مجتهد واقعی فلسفه عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است، حکومت نشان‌دهنده جنبه عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی و سیاسی و نظامی و فرهنگی است، فقه، تئوری واقعی و کامل اداره انسان از گهواره تا گور است».
قطعا ایشان اینجا به جنبه اخروی فقه که در کتاب اجتهاد و تقلید مطرح کرده بود توجه دارد چون زندگی اخروی انسان تابع زندگی دنیوی انسان است. در حقیقت در این تعریف افزون بر ویژگی‌هایی که قبلا مطرح کرده بود به حکومت و جایگاه آن توجه می‌کند و پیوند محکم حکومت و فقه را بعد از یک تجربه ده ساله مطرح می‌کند. اینجاست که به بحث پویایی و روزآمدی فقه توجه می‌شود. گسست فقه از حکومت باعث انزوا و ناکارآمدی فقه خواهد شد. در مقابل اگر فقه و حکومت با همدیگر پیوسته باشند افزون بر اینکه احکام به صورت کامل محقق خواهد شد، پویایی و کارآمدی در پرتو اجتهاد هم فراهم خواهد شد. اینجاست که امام بحث تأثیر زمان و مکان بر اجتهاد را مطرح می‌کند یعنی شناخت درست جامعه و آگاهی فقیه نسبت به رویدادهای زمان.
امام(ره) صلاح جامعه را در وحدت و همدلی حوزه و دانشگاه می‌دانستند
غلامرضا امیرخانی؛ مشاور رئیس و عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران:
حضرت امام(ره) معتقد بودند هم حوزه و هم دانشگاه، مراکزی علمی ولی با سبک و سیاق متفاوت هستند بنابراین طبیعی است که ایشان معتقد باشند راه صلاح جامعه از اتحاد، وحدت و همدلی حوزه و دانشگاه می‌گذرد علی‌رغم اینکه ممکن است برخی اختلافات روشی میان آنها وجود داشته باشد اما امام خمینی(ره) هر دو نهاد را در زمینه تحقق اهداف انقلاب اسلامی، هم‌راستا می‌دانند.
آشفتگی علوم انسانی به دلیل غفلت از مبانی محکم قرآنی است
محمدهادی همایون، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی:
از دوران رنسانس و انقلاب صنعتی به بعد، اتصال علوم با آسمان قطع شده است و علوم بدون توجه به مبانی دینی و قرآنی، روی سطح زمین به حل مسائل می‌پردازند. علوم انسانی مابین آسمان و زمین در این تحولات گرفتار شده است چراکه از یک طرف جنس آن به گونه‌ای است که باید به آسمان و به مبانی توجه کند و از سوی دیگر باید به امور زمینی بپردازد ولی علوم انسانی کنونی به دلیل نداشتن مبانی محکم آسمانی و قرآنی در یک وضعیت آشفته قرار دارد. در علوم انسانی اساسا بدون اسلامی‌سازی نمی‌توانیم ادامه حیات دهیم. باید بتوانیم از مبانی عمیق آسمانی، قرآنی و الهی، علوم را به عرصه کاربرد برسانیم.
خدا اراده کرده زمین میراث بندگان مؤمن و صالحان باشد
حجت‌الاسلام علی عباسی، نماینده مردم استان مرکزی در مجلس خبرگان رهبری:
دنیا بعد از عملیات وعده صادق به وضوح اقتدار و قدرت نظام اسلامی را در برابر تمام هیاهو و یاوه‌گویی‌های استکبار جهانی مشاهده می‌کند. تمدن غربی امروز احساس می‌کند رقیبی به میدان آمده که او را از عرصه جهان به‌دور می‌اندازد و آن را به سمت زوال پیش می‌برد؛ چراکه بر خلاف سنت الهی حرکت کرده‌اند و اراده خدا بر این است که عالم در اختیار صالحان قرار گیرد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب در نامه به دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا، امروز جوانان دانشجوی غرب در سوی درست تاریخ ایستاده‌اند. خدا اراده کرده زمین میراث بندگان مؤمن و صالحان باشد و این سنت الهی است و هیچ‌کس نمی‌تواند در برابر اراده و مشیت الهی مقاومت کند.خدای عالم اراده کرده که این اتفاق در عالم رقم بخورد و پایان و فرجام عالم به دست صالحان خواهد بود؛ امام خمینی(ره) این پرچم را در عالم بر افراشت و ما و شما این افتخار را داریم تا در سایه این پرچم خدمت کنیم.
امام خمینی(ره) با سیاستمداران دین‌گریز و دینداران سیاست‌گریز مبارزه می‌کردند
حجت‌الاسلام کاظم قاضی‌زاده؛ استاد درس خارج حوزه علمیه:
بیشتر مطالب امام قبل از انقلاب اشاره به این مسئله دارد زیرا سیاستمداران بر این عقیده بودند که اگر دین وارد سیاست شود دست و پای آنها را خواهد بست لذا با ورود دین به عرصه سیاسی مخالفت می‌کردند.
غالب متکلمان و فقها و مفسران معتقدند که کسی می‌تواند حکومت کند که خدا او را تعیین کرده است؛ اهل سنت معتقدند تنها کسی را که خدا تعیین کرده است پیامبر(ص) است ولی بعد از ایشان حکومت برعهده مردم وانهاده شده است. در مورد عصر غیبت اجمالا فقها معتقدند که باز کسی می‌تواند حکومت کند که خدا او را تعیین کرده است ولی در این دوره تعیین دو نوع است یکی تنصیص امام و دیگری تعیین به توصیف است یعنی وقتی امام در غیبت است براساس روایت عمربن حنظله یکسری اوصاف برای حاکم دینی تعیین می‌شود.
امام نظرات خاصی در این باره داشتند و به روایات ولایت فقیه استناد کرده و مشروعیت حکومت ولی فقیه را ثابت کردند؛ البته امام در باب اینکه «چه کسی باید حکومت کند» بیش از آن که به ادله نقلی تاکید داشته باشند به ادله عقلی تاکید داشتند و روایات را برای تایید آوردند؛ این مطلب حکایت از آن دارد که ارتباطی بین مردم و مشروعیت حاکم وجود ندارد و کتب فتوایی و استدلالی امام هم این مطلب را بیان کرده است.
بعد از انقلاب ایشان نظرات دیگری هم بیان کردند مثلا فرمودند که حق هر ملتی است که سرنوشت خود را در دست داشته باشد یعنی بحث حق مطرح است یا اختیار باید در دست مردم باشد؛ به طاغوت می‌گفتند سرنوشت ما که ۲۰۰ سال بعد از شما به دنیا آمده‌ایم به چه مناسبت شما تعیین کرده‌اید آقای پدربزرگ؟ آخر ما چه حقی داریم که سرنوشت دیگران را تعیین کنیم؟ مگر پدران ما ولی ما هستند؟ در روزهایی که مجلس خبرگان اول قرار بود تعیین شود باز مطالبی اینگونه بیان فرمودند و تاکید کردند روی مسیری که ملت هستند بروید، ملت رای داده است. ایشان نظام اسلامی را متکی به آرای عمومی ملت می‌دانستند.
تعامل امام خمینی(ره) با پیروان ادیان الهی براساس تعالیم قرآن بود
حجت‌الاسلام یاسر ابوزاده گتابی؛ پژوهشگر حوزه ادیان و مذاهب:
امام راحل به تمام روحانیون ادیان مختلف توصیه می‌کنند که پیرو اندیشه‌های راستین پیامبران الهی بوده و علت اصلی مشکلات و گرفتاری‌های بشر را دوری از تعالیم انبیاء معرفی می‌کنند. از این رو معتقد است که آنها وظیفه دارند که بر طبق آموزه‌ها و تعالیم پیامبر خویش عمل کنند. ایشان در پیامی که خطاب به شخص پاپ ژان پل دوم نوشته بودند، متذکر شدند که وظیفه پاپ این است که به تاسی از مسیح، مستکبرانی همچون کارتر رئیس جمهور آمریکا را عتاب و استیضاح کند. دقت و باریک‌بینی حضرت امام در این مقوله به حدی بوده که تمام اقوام، مذاهب و اقلیت‌ها را مد نظر قرار داده و همه آنها را به عنوان جزئی از ملّت ایران معرفی می‌کنند. ایشان فرمودند: آقایان همه اقلیت‌ها مطمئن باشند که اسلام با اقلیت‌ها همیشه به طور انسانی، به طور عدالت، رفتار کرده است و همه در رفاه هستند و این‌ها هم مثل سایر اقلیت‌ها جزئی از ملت ما هستند، و ما و آنها با هم در این مملکت زندگی می‌کنیم انشاءاللّه؛ و رمز این پیروزی که وحدت کلمه است باید حفظ بشود. اقلیت‌های مذهبی همیشه در اسلام محترم بودهاند؛ و توافق بین ادیان بزرگ یکتاپرست برای پیشرفت بشریت لازم است.
حکمرانی امام(ره) علاوه بر فقه مبتنی بر فلسفه، کلام و عرفان بود
شریف لکزایی؛ پژوهشگر و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
مرجع وقتی مرجع است که طیف زیادی از مردم به او رجوع کنند و طبیعتا در این صورت جمع زیادی از مردم هم به او گرایش خواهند داشت و سخنان و مباحث نظری ایشان مقام اجرا به خود گرفته و معنادار خواهد شد. این ویژگی بسیار مهمی است که در حکمرانی حضرت امام(ره) قابل مشاهده است؛ بنده فرمایشات امام را در کتاب امام خمینی و مسئله آزادی آورده‌ام و بر این نکته تأکید کردم که ایشان به شدت معتقد بودند که مردم باید آزادانه در تعیین سرنوشت خودشان مشارکت داشته باشند و در پیشبرد و اداره جامعه باید حضور مؤثر داشته باشند و نقش‌آفرینی کنند؛ زیرا بدون حضور مردم اساسا انقلاب اسلامی شکل نمی‌گرفت و جمهوری اسلامی هم نمی‌توانست ادامه داشته باشد. در چند سال اول که اختلافات داخلی و تجزیه‌طلبی در برخی مناطق کشور و استان‌ها را شاهد بودیم انسجام و همبستگی ملی بود که این مسائل را حل و آنها را مرتفع کرد و در دوره دفاع مقدس هم براساس این دیدگاه، کار پیش رفت و جمهوری اسلامی توانست در دفاع از کشور موفق بیرون بیاید. بنابراین حکمرانی امام مبتنی بر دانش‌های مختلفی از جمله دانش بنیادی به نام فلسفه، کلام و عرفان و اخلاق به عنوان فقه اکبر و فقه به عنوان تعیین کننده رفتار انسان که از آن با عنوان فقه اصغر یاد می‌شود، بود.
انتهای پیام
