غلامعلی حدادعادل فیلسوفی اهل تردید و سیاستمداری اهل تصمیم است
در آیین نکوداشت غلامعلی حدادعادل که در تالار وحدت برگزار شد، دوستان و شاگردانش به بیان ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی او پرداختند و او را واجد صفاتی به ظاهر متضاد از جمله فلسفه‌ورزی و سیاستمداری دانستند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، آیین نکوداشت غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عصر دوشنبه 11 تیرماه با حضور شخصیت‌های چون آیت‌الله مصطفی محقق‌داماد، منوچهر صدوقی سها، علی‌اکبر صالحی، علی موسوی گرمارودی، محمدرضا مخبر دزفولی، حجت‌الاسلام ایمانی‌پور، حجت‌الاسلام ابوترابی، حجت‌الاسلام سیدسعیدرضا عاملی، حجت‌الاسلام قمی، محمدمهدی اسماعیلی، محمد مقیمی و رضامراد صحرایی و جمعی از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در تالار وحدت برگزار شد.
در این نشست احمد جلالی؛ عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: از اولین برکات دوستی من با دکتر حداد عادل آشنایی نزدیک با استاد مطهری بود. از طریق دکتر حداد این آشنایی تا شب شهادت استاد ادامه داشت. دوست داشتم فلسفه اسلامی بخوانم ولی استاد مطهری اصرار داشتند در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران فلسفه غرب بخوانم، چون به شناخت عمیق فلسفه و تمدن غرب تأکید کردند. این همان راهی بود که استاد حداد رفتند و من با ایشان هم‌مسیر بودم.
وی افزود: استاد مطهری در منزلشان درسی داشتند که شاگردانش اساتید دانشگاه تهران بودند. این درس در واقع درس خارج فلسفه بود و اساتید در آن به بحث و تبادل نظر می‌پرداختند. متأسفانه با شهادت استاد مطهری خیلی فرصت‌ها از دست رفت و این جلسه تعطیل شد. 12 سال پیش بنیاد سعدی وجود نداشت و آموزش زبان فارسی در خارج متولی نداشت، ولی ایشان همت کرد و این بنیاد را راه‌اندازی کرد. سه نهاد فرهنگی با ریاست ایشان کار می‌کنند و اگر تلاش ایشان برای حفظ سرمایه‌های علمی این سه نهاد حفاظت نبود، باقی نمی‌ماندند.
جمع ویژگی‌های متضاد در حداد عادل
در ادامه نشست محمدرضا مخبر دزفولی، استاد دانشگاه تهران، اظهار کرد: سه دهه با دکتر حداد عادل آشنایی دارم. ایشان ویژگی‌هایی دارد که به سختی می‌توان آنها را در یک نفر جمع کرد. ایشان دانش‌آموخته فیزیک و فیلسوف و کانت‌شناس و نیز مدرس مثنوی و نهج‌البلاغه است و در تاریخ علم کار کرده است. بنیاد دایره‌المعارف اسلامی را طراحی کرده که ۳۳ جلد دایره المعارف تولید شده و ۲۲ جلد دیگر باقی مانده، شاعر و ادیب است و زبان فارسی را پاس می‌دارد.
وی ادامه داد: در شورای عالی انقلاب فرهنگی از نزدیک با ایشان کار کردم. در زبان فارسی خیلی عقب‌ماندگی داشتیم ولی الان چقدر جلو هستیم. همین مشکل را در خارج از کشور داشتیم ولی الان یک بخش از آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان از طریق بنیاد سعدی اتفاق می‌افتد که با همت ایشان تشکیل شده است. یکی دیگر از ویژگی‌های ایشان سیاستمدار بودن است. به تعبیر استاد داوری اردکانی سیاستمدار اهل تصمیم و فیلسوف اهل تردید است و این دو ویژگی متضاد در ایشان جمع شده است. همسر ایشان هم انسان فاضل و ارزشمندی هستند. اگر دکتر حداد عادل این تضادها را جمع کرده بخش عمده آن مرهون همسر و خانواده محترم است.
مدیریت خوب حداد عادل در فرهنگستان
در ادامه این نشست علی اشرف صادقی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: دکتر حداد وقت را خوب مدیریت می‌کنند. من فقط یکی از بزرگان علم و ادب را می‌شناسم که ایشان هم وقت را مدیریت می‌کرد و او ایرج افشار بود. دکتر حداد هم این ویژگی را دارند و در خودرو هم مطالعه می‌کنند. انتشارات فرهنگستان در زمان ایشان اوج گرفت. ایشان مدیریت واژه‌گزینی فرهنگستان را برعهده دارند. هرگاه لغات مصوب یک رشته تعدادش به هزار رسیده کتاب‌هایی به نام هزار‌واژه منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
وی افزود: این واژه‌ها را اعضای فرهنگستان نساختند بلکه اساتید گروه‌های علمی تولید کردند. آنها براساس مفاهیم واژگان، واژه‌گزینی می‌کنند. سپس ادبای فرهنگستان اشکالات آن را بیان می‌کنند. الان گروه‌های مختلفی در فرهنگستان فعالیت می‌کنند؛ از جمله گروه گویش‌های ایرانی، ادب معاصر، ادبیات تطبیقی و هر کدام انتشاراتی دارند. ۹ مجله علمی هم در فرهنگستان چاپ شده است. اگر مدیریت خوب ایشان نبود این همه فعالیت انجام نمی‌شد.
مهمترین ویژگی‌های ترجمه قرآن حداد عادل
در ادامه این نشست موسی اسوار، استاد زبان و ادب فارسی اظهار کرد: با دکتر حداد حدود چهل سال ارتباط و آشنایی دارم و در ۱۳ سال اخیر به علت حضور بیشترم در فرهنگستان ارتباطم با ایشان بیشتر شد. به دو ویژگی ایشان که کمتر دیده شده است اشاره می‌کنم. ایشان در جلسات فرهنگستان تعابیر نقضی را به کار می‌برند که شاید برای شنونده مایه شگفتی باشد؛ مثلا عبارتی حکمی از قبل اسلام را شاهد می‌آورند یا بیتی از متنبی را می‌خوانند.
وی افزود: به تعبیر استاد خرمشاهی ترجمه قرآن دکتر حداد عادل یکی از پنج ترجمه خوب معاصر فارسی از قرآن کریم است. این ترجمه ویژگی‌هایی دارد از جمله تقید مترجم به زبان معیار فارسی، معاصر بودن ترجمه، پرهیز مترجم از تکلف زبانی، پرهیز از تکرار و کلیشه‌های تکراری. ترجمه ایشان تحت‌اللفظی نیست و ناظر به ساخت‌های نحوی فارسی است. برای درک عمیق فارسی باید درکی عمیق از زبان عربی داشت و ایشان این تخصص را دارد. شاید دیگران به این ویژگی خیلی نپرداختند. خصلت دیگر ایشان اعتدال فرهنگی است که در گفتار و نوشتارشان مشهود است. هیچ وقت رشته کلام را از دست نمی‌دهد که از ذهن منظم و منطقی ایشان حکایت دارد.
حداد عادل علوم انسانی را احیا کرد
در این نشست محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به فعالیت حداد عادل در حوزه‌های مختلف سیاسی، افزود: نخستین حضور ایشان در مجلس ششم بود و در مجلس به درستی از ارزش‌های انقلاب اسلامی صیانت کرد. دکتر حداد هر جا بوده، آنجا محل درس‌آموزی بوده است. به عنوان مثال در حوزه کار فرهنگی، بسیاری از کتاب‌هایی که دانش‌آموزان دهه ۶۰ خوانده‌اند و از طریق آن با ارزش‌های کشور آشنا شدند زیر نظر حدادعادل تالیف شده بود.
اسماعیلی با بیان اینکه تأسیس شورای تحول در علوم انسانی اتفاق بزرگی بود، گفت: غلامعلی حدادعادل با خدماتی که ارائه کرد، علوم انسانی را احیا کرد. ابتدای دولت شهید رئیسی در جلسه نکوداشت دکتر حداد عادل شرکت کردم و گفتم که باید نکوداشتی را در شأن شخصیت حداد عادل برگزار کنیم. در دوره اخیر یکی از کارهایی که در حوزه فرهنگ انجام شد، احیای شأن استادها و بزرگان فرهنگ است
می‌توان میان فرهنگ اسلامی و ایرانی آشتی پایدار ایجاد کرد
در پایان این نشست غلامعلی حداد عادل سخنرانی کرد و گفت: در این مجلس محترم که با وجود استادان ارجمند زینت یافته است به جز شکر خدای بزرگ و تشکر از همه حاضران گرانقدر چه می‌توانم بگویم. در مقام شکر پروردگار از جامی مدد می‌گیرم و می‌گویم: کای فرازنده این چرخ بلند، وی نوازنده دل‌های نژند؛ کنم از جَیب نظر تا دامن، چه عزیزی که نکردی با من؛ در دولت به رخم بگشادی، تاج عزّت به سرم بنهادی. بر من واجب است از استادان عزیز و دوستان گرامی سپاسگزاری کنم خصوصا از آنهایی که با سخنرانی و شعرخوانی خود، مرا مورد لطف خود قرار دادند و نیز از جناب دکتر اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاران ارجمندشان و مسئولان تالار وحدت که میزبان این جمع هستند تشکر می‌کنم.
وی ادامه داد: جا دارد به روان پاک پدرم که سرشتی فرهنگی داشت درود بفرستم و از مادرم که از کودکی تا امروز دست مرا گرفته به سبب جد و جهدی که در تربیت دینی و اخلاقی و علمی من داشته سپاسگزاری کنم. باید از همسر دانشمندم که 50 سال است شریک زندگانی من است و از خانواده خوبم تشکر کنم. همچنین سزاوار است از همه معلمان و استادانم که تا امروز در مکتبخانه و دبستان و دبیرستان و دانشگاه و مدارس دینی به من دانش و بینش آموختند و مرا بنده خود ساخته‌اند سپاسگزاری کنم. سپاسگزاری از همه دوستانی که به من محبت کردند و همکارانی که در مؤسسات مختلف در کنار من بودند بر من واجب است.
حداد عادل گفت: این فرصت را غنیمت می‌شمارم و با تقدیم چند نکته درس پس می‌دهم. زمانی به دنیا آمدم که در کشورم فرهنگ ایرانی و فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی در تعارض و تعامل بودند. شخصیت افراد بسته به اینکه تا چه حد تحت تاثیر این سه فرهنگ بودند قابل ارزیابی است. نسبت این سه فرهنگ چیست و آیا می‌توان میان آنها به تعادل و توازن رسید؟ می‌توان میان فرهنگ اسلامی و ایرانی آشتی و سازگاری پایداری ایجاد کرد. می‌توان به ایران علاقه و به اسلام عقیده داشت. در اسلام عقل و معرفت محور است و عقلانیت حاکم است و این مهمترین درسی است که از استاد شهیدم مطهری آموختم. می‌توان به ایران عشق ورزید و مسلمان بود. همزیستی ایران و اسلام تجربه تاریخی ملت ماست. 1400 سال پیش اسلام را پذیرفتیم ولی ایرانی ماندیم. زبان عربی آموختیم ولی زبان فارسی و نوروز را حفظ کردیم و قرآن را در سفره هفت سین نهادیم.
وی تصریح کرد: در طول تاریخ هرگاه فرهنگ اسلامی و ایرانی هم‌افزایی داشتند کشور ما پیشرفت داشته و هرگاه این دو از هم جدا شدند به تفرقه و ضعف گرفتار شدیم. من عشق و علاقه به زبان فارسی را از بارزترین نشانه‌های ایران‌دوستی می‌دانم و پاسداری از این زبان را پاسداری از هویت ایرانی می‌شناسم. با این زبان زنده ماندم و زنده می‌مانم. ایران اسلامی علاوه بر زبان فارسی مظاهر و نشانه‌های دیگری هم دارد که باید از همه آنها پاسداری کرد. ایران هنر و حکمت و علم و عرفان دارد و جغرافیایی دلپذیر و تاریخی درس‌آموز که می‌باید همه را دوست داشت. من مسلمانی ایرانی هستم و سال‌ها پیش عشق و علاقه خودم به وطنم را در این شعر خلاصه کردم: به هر کجا که روم با توام به یاد توام، دلم برای تو در سینه می‌تپد ایران.
حداد عادل افزود: باید فرهنگ غرب را بشناسیم و آن را نقد کنیم. فرهنگ غرب ظاهری دارد و باطنی، روحی دارد و جسمی. باید بکوشیم روح فرهنگ غربی را بشناسیم. تقلید کورکورانه و غرب‌زدگی ما را به جایی نمی‌رساند. از تاریخ دویست سال اخیر ایران مدد می‌گیرم و می‌گویم به گواهی تاریخی که مملو از ظلم قدرت‌های غربی است ایران‌دوستی با غرب‌پرستی و غرب‌ستایی سازگار نیست. می‌توانیم از تمدن و فرهنگ غربی چیزهای مفید فراوانی بیاموزیم، ولی آنچه از آن فرهنگ نباید بپذیریم مهمتر از چیزهایی است که باید بپذیریم. حضور نداشتن خدا در زندگی سیاسی و اجتماعی غرب عیب بزرگ آن است که سبب شده ارزش‌های اخلاقی فاقد پشتوانه هستی‌شناختی شوند.
وی در پایان یادآور شد: سال‌ها در دانشگاه تهران دانشجوی دانش‌هایی مثل ریاضیات و فیزیک بودم که از غرب آمده و 55 سال در این دانشگاه فلسفه غرب آموختم و این فلسفه را تدریس کردم، ولی همواره در ارزیابی فرهنگ غربی از دو معیار استفاده کردم: اسلام و ایران. لذا هر جا التزام به فرهنگ غربی را متضاد با مصالح میهن عزیزم ایران دیدم به منافع و مصالح ملی و عقاید دینی خود ملتزم ماندم.
انتهای پیام
