سلام؛ بنیادی‌ترین رکن زیارت

حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام ماه محرم یادداشت‌هایی را با محور «زیارت امام حسین (ع)» منتشر می‌کند که مشروح چهارمین قسمت را در ادامه می‌خوانیم.

«سلام» بنیان، اساس و رکن رکین زیارتنامه‌هاست. از این رو هیچ زیارتی بدون سلام نیست. اما سلام چیست و چه جایگاهی دارد که بی سلام، زیارت تحقق نمی‌یابد. سلام در رساترین تعبیر همانگونه که در آیه ۵۷ سوره یس آمده است، سخن (قول) است از جانب پروردگار. از این رو وقتی چنین سخنی در زیارت عاشورا گفته می‌شود، تنها تحیت و درود صرف نیست، بلکه اعلام همراهی و همنوایی و عرض اکرام و ارادت به ساحت ابا عبدالله الحسین (ع) است و از آنجا که سلام خطاب به امام است، مستلزم نوعی معرفت به جایگاه معنوی امام یا «عارفا بحقه/ آگاه به منزلت او» است.

از این رو سلام اعلام تأسی به اندیشه و سیره امام حسین(ع) است هر چند که ممکن است، در عمل چنین توفیقی حاصل نشود. زائر! پس از آگاهی به جایگاه سلام در زیارت عاشورا، هشت بار به حسین بن علی(ع) در چهار مقام با هویت‌های متفاوت سلام می‌گوید:

سلام بر امام حسین(ع) در مقام عضوی از خاندان رسالت و امامت؛ سلام بر ابا عبدالله؛ فرزند رسول خدا، فرزند امیرمؤمنان علی(ع) و فرزند فاطمه(س).

سلام بر امام حسین(ع) در جایگاه ثاراللهی و جانبازی. سلام بر کسی که خونخواه او و پدرش خداوند است و کسی که تنها شده و جان خویش و نزدیکانش در راه خدا فدا کرد.

سلام بر امام حسین(ع) و بر همه کسانی که در دفاع از او جان خویش را فدا کردند و در آستانش آرمیدند. سپس، ابراز دلدادگی و همراهی با امام تا ماندگاری آسمان و زمین امتداد می‌یابد. این سلام یکبار دیگر نیز در بخش پایانی زیارت تکرار می‌شود. این تنها سلامی است که تکرار شده است.

سلام بر امام حسین(ع) و خاندانشان، سلام بر امام حسین(ع)، فرزندش علی بن‌الحسین(ع) و سایر فرزندان و اصحابش. گویا یاران (اصحاب) در اینجا اعم از ارواحی است که در جوارش آرام گرفتند و کسانی که در انتظارند.

مطلب مهم در این بخش از زیارت، افزون بر حقیقت و وسعت معنای سلام، دوستی با امام حسین(ع) و معرفت به منزلت او و مرزبندی و تقابل با کسانی است که با چنین منزلت و مقامی به دشمنی و مقابله پرداختند، کسانی که سزاوار لعنت شناخته می‌شوند.