ابزار‌های تربیت حسینی/ ۳
آثار تربیتی انیمیشن‌های عاشورایی فارغ از کلیشه
انیمیشن به عنوان ابزار رسانه‌ای دارای ظرفیت‌های بسیاری است که می‌توان از آن در انتقال مفاهیم دینی و تربیت کودک و نوجوانان و به ویژه آشنایی با قیام کربلا بهره گرفت، اما باید داستان فارغ از کلیشه و ساده‌سازی باشد تا مخاطب مورد نظر را جذب کند، در غیر این‌صورت از آن دلزده خواهد شد.
واقعه کربلا نه یک حادثه بلکه یک دانشگاه بزرگ تربیت حسینی است، واقعه‌ای که بسیاری از آموزه‌های دینی را دربر دارد و والدین به عنوان افرادی که نقش مهم و اساسی در تربیت فرزندانشان بر عهده دارند، می‌توانند با استفاده از ابزار‌های مهم تربیتی از ظرفیت قیام عاشورا برای تربیت دینی فرزندان خود بهره گیرند.در این راستا خبرگزاری ایکنا درصدد برآمده است تا به بررسی ابزار‌های مهم تربیتی همچون بازی‌های رایانه‌ای، بازی‌های رومیزی، کتاب، نمایش، سرود، مسجد، هیئت و ... که می‌تواند معرف و مروج فرهنگ عاشورا برای کودکان و نوجوانان باشد بپردازد و روزانه در معرض مطالعه علاقه‌مندان قرار دهد. در ادامه موضوع انیمیشن را بررسی می‌کنیم.
کودکان و نوجوانان به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم مفاهیم دینی را دریافت می‌کنند و بهترین شیوه برای تأثیرگذاری این مفاهیم روش غیرمستقیم است؛ چراکه محیط را با علاقه و اختیار خود انتخاب می‌کنند. انیمیشن، بازی‌های رایانه‌ای و برنامه‌های تلویزیونی محیط‌های غیرمستقیمی هستند که در آموزش و انتقال مفاهیم دینی به این مخاطبان خاص نقش مؤثری دارند.
انیمیشن‌ها به دلیل داشتن فضای فانتزی و برخورداری از رنگ آمیزی‌های متنوع مورد توجه مخاطبان کودک و نوجوان هستند و آنها با ذهن خیال‌پرداز خود با شخصیت‌های کارتونی همذات‌پنداری می‌کنند و خود را جای شخصیت‌های مختلف آن قرار می‌دهند.
در این راستا به سراغ جواد محسنی، تهیه‌کننده و کارگردان، رفتیم تا درباره ظرفیت‌های تربیتی انیمیشن به ویژه با موضوع محرم و عاشورا گفت‌وگو کنیم.
ایکنا ـ انیمیشن به عنوان یک ابزار رسانه‌ای چه نقشی در تربیت مخاطبان کودک و نوجوان دارد؟
انیمیشن ظرفیت‌های بسیاری در حوزه تربیت دارد، به شرطی که همانطور که تکنولوژی پیشرفت می‌کند و نوجوان امروز دیگر کلیشه‌ها و موضوعات ساده‌سازی شده را نمی‌پذیرد، در انیمیشن نیز این پیچیدگی را مورد توجه قرار دهیم؛ چراکه ذهن کودک و نوجوان امروز پیشرفت زیادی کرده و تکنیکی که می‌خواهیم استفاده کنیم و روش قصه‌گویی که می‌خواهیم با آن روایت کنیم، با انیمیشن‌های خارجی رقابت کند. مثلاً تلویزیون‌های خارجی از جمله فرانسه در زمینه انیمیشن‌های سریالی در سطح بالایی قرار دارد و ما نیز باید انیمیشن‌ها را به این سمت ببریم.
همچنین باید قصه‌پردازی در مباحث عاشورا و دینی را به جذابیت‌های خوبی برسانیم و از ظرفیت انیمیشن برای انتقال مفاهیم ارزشمند مستتر در این قصه‌پردازی استفاده کنیم. چراکه مخاطب می‌خواهد در آنچه به عنوان انیمیشن تماشا می‌کند، نبرد، پویایی و زنده بودن داستان را ببیند که با توجه به تکنیک‌های روز می‌توان این ویژگی‌ها را رعایت کرد.
ایکنا ـ با توجه به اینکه انیمیشن حرکت تصویر است و با فیلم سینمایی متفاوت است، کدام‌یک ظرفیت‌های بیشتری در امر تربیت دارند؟
انیمیشن‌ها جزء اولین رسانه‌های تصویری هستند که به دنیای کودک ورود می‌کنند و مورد توجه او قرار می‌گیرند؛ بنابراین کودک، از آنچه با بازی، داستان، کارتون و… از محیط پیرامون دریافت می‌کند، تأثیر می‌پذیرد. همچنین جذابیت حرکات، حالات چهره، نوع پوشش، ویژگی‌های ظاهری، رفتار و ... در شخصیت‌های انیمیشنی موجب می‌شود، کودک بیشترین میزان تأثیرپذیری را داشته باشد و آنها را به الگو‌های رفتاری خود تبدیل کند. البته همه تربیت کودک و نوجوان را نباید به انیمیشن سپرد، بلکه، این یک ابزار کمکی تربیتی است و خانواده باید همواره در کنار کودک باشد.
انیمیشن ظرفیت‌های بسیار بیشتری از فیلم زنده، اکشن و سینمایی دارد؛ چراکه در انیمیشن عنصر تخیل را که نخستین عنصر در جذب مخاطب است، در انیمیشن به راحت‌ترین وجه و در دسترسین راهکار می‌توان استفاده کرد و خیال کودکان و نوجوانان را با آن پرواز داد. با بهره از جلوه‌های ویژه و تصویرسازی، هر داستان و قصه‌ای را می‌توان در قالب انیمیشن برجسته و تولید کرد. همه این ظرفیت‌ها در سینما وجود ندارد و اگر هم باشد، هزینه‌های زیادی خواهد داشت و نیازمند بودجه سنگینی است ولی سینمای ما هنوز به این ظرفیت نرسیده است که بخواهد با آزمون و خطا در این زمینه پیش برود. در واقع این ظرفیت در سینما وجود دارد که هنوز جای کار زیادی دارد، اما در رابطه با انیمیشن این موضوع ثابت شده است.
عنصر تخیل و جذابیت قصه از عوامل اصلی در انیمیشن است و آثاری که به این دو عنصر توجه کرده‌اند، تبدیل به آثار فاخر پرمخاطبی شده‌اند که با انیمیشن‌های خارجی برابری می‌کنند.
ایکنا ـ چرا انیمیشن‌هایی با موضوع عاشورا، قیام امام حسین(ع) یا سایر موضوعات دینی بسیار اندک هستند؟
تعداد این آثار بسیار اندک هستند، اما اخیراً سیدعلی موسوی‌نژاد، انیمیشن «ایلیا» را با محتوای دینی تولید و به اکران رسانده است. در زمینه مباحث دینی باید محتاطانه پیش رویم، چراکه ممکن است تصویری که در ذهن مخاطب است را خراب کنیم و یا در انتقال مفهوم دینی موفق عمل نکنیم. ممکن است با داستان‌گویی بد، قصه‌پردازی کلیشه‌ای، تخیل‌پردازی ضعیف و حتی تکنیک ضعیف، داستان را فرو بریزیم و این کار باعث شود، این داستان جذابیت خود را از دست بدهد. در واقع یکی از دلایل اینکه اثر سینمایی و انیمیشنی در این زمینه اندک است، بدین سبب است که تهیه‌کننده‌ها از این مسائل ترس دارند، چراکه موضوع عاشورا بسیار بزرگ است و اگر ورود ضعیفی داشته باشند، به جای اینکه، مخاطبان کودک و نوجوان را جذب کنند، موجب دفع مخاطب می‌شوند. البته انیمیشن‌های سریالی زیادی در این زمینه ساخته شده و از تلویزیون پخش شده است که آثار مناسبی بودند، اما باز هم می‌توان در این زمینه رشد و پیشرفت داشت.
ایکنا ـ برای اینکه انیماتور، کارگردان، تهیه‌کننده و ... بتوانند در موضوعات دینی ورود کنند، چه باید و نباید‌هایی باید رعایت شود؟
باید کارشناس دینی در کنار پروژه باشد تا راهنمایی‌های لازم را انجام دهد، اما مهمتر از آن، اگر بخواهیم در حوزه کودک کار کنیم، لازم است حداقل چند کارشناس و روانشناس کودک هم در کنار کار باشند که حساسیت‌های کودک را بشناسند، نقاط ضعف و قوت آنها را بدانند. همچنین افراد توانایی در کنار پروژه باشد تا بتوانند سریال‌های انیمیشن خارجی را نقد کنند، چراکه با تخصص در این زمینه می‌توانند نکات ارزشمندی را در اختیار کارگردان بگذارند، البته در انیمیشن‌های خارجی هم برخی کلیشه‌ها دیده می‌شود و این تکنیک‌ها هستند که هر روز، به‌روزتر می‌شوند و داستان‌پردازی متفاوت می‌شود و با توجه به اینکه، مخاطب هر بار تصویر جذابتری را می‌بیند، جذب آن می‌شود و در این زمینه می‌توانند از انیمیش‌های جهانی الگو بگیرند.
تیم‌هایی که پای کار می‌آیند باید حرفه‌ای باشند، البته در کشورمان جوانان بااستعداد زیادی وجود دارند اما پشتیبانی مالی این پروژه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد تا بودجه خوبی به اثر اختصاص یابد تا کارگردان با نیروهای خود در تعامل مناسبی باشد. همه این مسائل انگیزه تیم را تقویت می‌کند تا اثر فاخر و شایسته‌ای تولید شود.
ایکنا ـ اینکه آثار انیمیشنی عاشورایی بسیار انگشت‌شمارند، از همین مسئله ناشی می‌شود؟
همه آن مربوط به مسائل مالی نیست و بخشی از آن به دلیل وجود حساسیت‌هایی است که به لحاظ عظیم و عمیق بودن واقعه کربلا وجود دارد و کارگردان‌ها محتاطانه به این عرصه ورود می‌کنند، چراکه در سایر موضوعات دست کارگردان باز است، اما درباره مباحث دینی باید مراقبت کرد. در واقع این موضوعات مانند شمشیر دولبه هستند. ممکن است در فیلمنامه، به خوبی به داستان پرداخته شده باشد و مسئله حساسیت برانگیزی وجود نداشته باشد، اما با یک تکنیک ضعیف به اصل موضوع آسیب بزند. امام علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند؛ اگر می‌خواهید حقیقتی را خراب کنید، خوب به آن حمله نکنید و بد از آن دفاع کنید.
ایکنا ـ کشورمان از نظر فنی، هنری و تکنیکی در حوزه انیمیشن در چه مرحله و رتبه‌ای است؟
انیمیشن‌های هنری خوبی تولید می‌کنیم و جوانان بااستعدادی در حال کار هستند که از نظر دانش، مهارت و ... کم ندارند و بسیاری از آنها با خارج از کشور در ارتباط بوده و در تیم‌های خارجی فعالیت می‌کنند که فکر می‌کنم برای این مسئله هم باید راهکاری اندیشیده شود تا با انگیزه بیشتر برای کشور خودمان کار کنند.
بودجه‌های تولید انیمیشن اندک است و اختصاص بودجه‌های مناسب در این زمینه می‌تواند انگیزه فعالان این حوزه را تقویت کند. در بحث هنری از تیم‌های خارجی کم نداریم، اما در بحث تکنیک و سخت‌افزار قدری عقب‌تر هستیم و تیم‌هایی که فعالیت می‌کنند، به دلیل گران بودن سیستم‌ها نمی‌توانند آنها را به‌روزتر کنند و با امکانات روز پیش بروند.
ایکنا ـ تماشای انیمیشن با موضوع دینی برای کدام رده سنی مناسب‌تر است؟
انیمیشن به دلیل ظرفیت‌هایی که برای آن بیان شد، می‌تواند برای همه رده‌های سنی مناسب باشد و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. در واقع اگر یک تیم قوی بتواند اثری را که از نظر بک راند، فیلمنامه‌نویسی، اکشن و ... پشتیبانی کند و بسازد، می‌تواند رده‌های سنی مختلف را جذب کند، به این دلیل که موضوعاتی مانند عاشورا این ظرفیت را دارند که مخاطب را پای تماشای اثر بنشانند و داستان و پیشینه مذهبی این کشش را ایجاد می‌کند که برای همه رده‌های سنی اثری تولید کنیم که آن را ببینند.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
انتهای پیام مطالب مرتبط
