حجت‌الاسلام رضا وطن‌دوست:
مسائل شبهه‌انگیز و ضدعقل در منابر مطرح نشود
پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی گفت: وعاظ و سخنرانان در مجالس عزاداری امام حسین(ع) از بیان مطالبی که فقط بر شبهات و سؤالات ذهنی مخاطبان می‌افزاید و با عقل انطباق ندارد، پرهیز کنند.
محرم یکی از فرصت‌های مهم در تبلیغ دین است و مجالس وعظ و خطابه در این ماه رونق بیشتری دارد. اما آنچه به نظر می‌رسد افت کیفی سطح سخنرانی‌ها و کم‌اثر شدن مجالس وعظ بر مخاطبان است. برخی این افت را به دلیل محتوای سخنرانی‌ها می‌دانند و برخی عوامل دیگر مانند نفوذ فضای مجازی و اوضاع سخت اقتصادی و اجتماعی را در این وضعیت موثر می‌دانند.حجت‌الاسلام والمسلمین رضا وطن‌دوست؛ استاد حوزه و پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با بیان اینکه در ماه محرم و صفر فرصتی طلایی از دیرباز فراهم است تا مبلغان و منبری‌ها در سراسر نقاط کشور به تبلیغ معارف دین و عاشورا و مباحث احکام و اخلاق بپردازند، گفت: همواره مبلغان از این فرصت در طول تاریخ بهره برده‌اند ولی در طول زمان تغییراتی در تاثیرگذاری و کیفیت منابر شاهد بوده‌ایم زیرا در گذشته فضای مجازی نداشتیم و سواد مردم هم محدود بود و اطلاعات اعتقادی، فرهنگی و دینی را از روحانیت و مجالس می‌گرفتند ولی امروز سطح سواد مردم بیشتر شده و ابزارهای دریافت اطلاعات هم توسعه پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: به همین دلیل شاید استقبال از منابر نسبت به گذشته کمتر شده باشد؛ البته گاهی شاهدیم برخی وعاظ ما با اطلاعات اندک یا بدون مطالعه به منبر می‌روند لذا این مسئله هم تاثیر خود را می‌گذارد و به همین دلیل به صورت کلی شاهد افت کیفیت در مجالس هستیم.
وطن‌دوست تاکید کرد: باید در بیان مطالب تجدید نظر شود و مطالب مستند و منطبق با اسناد دینی و شرعی و در سطح فهم مخاطب ارائه دهیم؛ کم نیستند مطالبی که در کتب حدیثی بیان شده‌اند و شاید استناداتی هم داشته باشند ولی با عقل و تاریخ قابل انطباق نیستند. هر چند این مطلب در فلان کتاب مانند بحارالانوار آمده است ولی به لحاظ عقلی قابل هضم نیست و می‌تواند به شبهات ذهنی و سؤالات مخاطب دامن بزند و منبری هم فرصت پیدا نکند تا این شبهه را برطرف کند.
مطالب شبهه‌انگیز در منبر مطرح نشود
وی افزود: به عنوان مثال به یک داستانی اشاره می‌کنم که در بحارالانوار ذکر شده است؛ بنده کتابی در مورد آداب مهمانی و میزبانی نوشته‌ام؛ یکی از آداب آن است که اگر کسی روزی به مهمانی رفت شرایطی فراهم کند تا میزبان هم روزی مهمان او شود و مهمان امروز میزبان فردا شود و حسن و لطف میزبان را جواب بدهد. در کتاب شریف بحار در این باره داستانی در مورد میزبانی امام حسن(ع) آمده است. روزی امام حسن(ع) به همراه امام حسین(ع) و عبدالله بن جعفر مهمان یک بانویی در میانه راه شدند و این خانم از آنان پذیرایی مناسبی کرد و بعد از چند ماه این خانم به مدینه رفت و امام حسن مجتبی(ع) او را دید و شناخت و برای جبران آن مهمانی از این بانو دعوت کرد و این خانم هم به منزل امام(ع) رفتند و امام(ع) بعد از خاتمه مهمانی هزار راس گوسفند به عنوان هدیه به این خانم داد و به امام حسین(ع) هم پیام داد که این خانم مهمان ماست و وقتی امام حسین(ع) مطلع شد ایشان هم از آن بانو دعوت کرد و بعد هزار راس گوسفند به ایشان هدیه داد و همین داستان از سوی عبدالله بن جعفر هم تکرار شد.
وطن‌دوست تصریح کرد: این داستان در بحار آمده و سند هم دارد ولی وقتی چنین مطلبی در منبر گفته شود سؤالات متعددی در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و آن اینکه این پدیده آقازادگی که امروز هست، هزار و 400 سال قبل هم وجود داشته است و سه نفر از یک خاندان آنقدر ثروت و گوسفند و شتر داشته‌اند که فقط 3 هزار راس گوسفند هدیه به یک پیرزن داده‌اند و این ثروت از کجا آمده است؟ یا اینکه آیا این خانم به تنهایی توانست 3 هزار راس گوسفند را همراه خود ببرد؟ و شاید اصلا این تعداد گوسفند در مدینه وجود نداشته است؟ علی(ع) به نان شب محتاج بود و چطور شد که فرزندان و برادر او فقط 3 هزار گوسفند هدیه می‌دهند و سؤالات دیگر.
وی تاکید کرد: من به عنوان منبری نباید این سخنان را در منبر بگویم و فقط شبهه درست کنم بنابراین وعاظ و منابری‌ها باید حرف مستند و در عین قابل هضم بیان کنند و نه اینکه صرفا چون در یک کتاب حدیثی بیان شده است آن را نقل کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر دینی در پاسخ به این پرسش که آیا مجوز گریاندن و اشک‌گرفتن از مخاطب با بیان هر مطلبی را داریم، اظهار کرد: اشک و گریه همه آن چیزی نیست که در مورد کربلا به ما رسیده و توصیه شده است؛ عاشورا یک دریا معرفت و آموزه اخلاقی، سیاسی، معرفتی، فرهنگی، دینی و اعتقادی است و یکی از مباحث هم اشک و گریه است و نباید آن را به گریه خلاصه کنیم و به هر بهانه بخواهیم فقط مخاطب را به گریه بیندازیم.
وی تاکید کرد: درست است که اشک ریختن برای امام حسین(ع) خیلی تاکید شده است و کارکرد اخلاقی و تربیتی دارد ولی نباید ابعاد دیگر را کمرنگ کند.
وطن‌دوست تصریح کرد: امروز باید با مطالعه بیشتر و بیان مطالب عالمانه پیام‌های مختلف عاشورا را به مردم برسانیم و حیف است مجالس فقط به روضه و سینه‌زنی تمام شود. امروز ضعف‌های اخلاقی، معرفتی و اعتقادی در جامعه کم نیست و سخنران باید این نوع نیازها را متناسب با مناطق و شرایط روز بیان کنند.
وی افزود: منبری نباید عوام‌زده شود بلکه منبر باید بر اساس رفع نیازها مدیریت شود. امروز جامعه ما در روابط اجتماعی خود با ضعف اخلاقی مواجه است؛ امروز جامعه درباره رعایت حقوق دیگران حساسیت کمتری نسبت به گذشته دارد و این نوع مباحث باید بیشتر در منابر بیان شود و البته در کنار آن اشک و گریه هم بعد احساسی و عاطفی مخاطبان را با تقویت بعد عقلانی و انگیزشی ترکیب می‌کند و شاهد تاثیرگذاری بیشتر منابر بر مخاطبان خواهیم بود.
پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در پایان گفت: اگر چنین نگاهی به مجالس عزا داشته باشیم در این صورت دیگر نیازی نیست به هر مطلب ضعیف و بدون سند بپردازیم تا فقط بخواهیم اشک مخاطب را دربیاوریم و او را بگریانیم. البته امروزه مجالسی که سخنران و منبری توانمند دارد کم نیست ولی باید این فرهنگ در تمامی مجالس عزا و روضه سرایت پیدا کند و مجالس عزا واقعا به مجالس اثرگذاری اجتماعی تبدیل شود.
انتهای پیام مطالب مرتبط
