حق‌الناس به اعتبار سیاست
حق‌الناس به اعتبار سیاست حقوق متقابل حاکمان و مردم را در بر می‌گیرد. حکومت مورد نظر اسلام حکومتی است که بر پایه «تقوا» بنا شود و مبنای آن «عدالت» و «انصاف» باشد، به گونه‌ای که همه بتوانند به حقوق خود دست یابند.
«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
اوج تجلیگاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند برداشت چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.
همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا در ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی»، نوشته آیت‌الله‌العظمی مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش نوزدهم با موضوع «حق‌الناس به اعتبار سیاست» را می‌خوانید.
حق‌الناس به اعتبار سیاست حقوق متقابل حاکمان و مردم را دربرمی‌گیرد. در این مبحث پیش از هر چیز باید دانست که دین اسلام، نیاز به «حکومت» دارد؛ چراکه اهداف متعالی این دین مترقی بدون نظام حکومتی، محقق نخواهد شد.
حکومت مورد نظر اسلام حکومتی است که بر پایه «تقوا» بنا شود و مبنای آن «عدالت» و «انصاف» باشد، به گونه‌ای که همه بتوانند به حقوق خود دست یابند. در حکومت اسلامی مردم و حکومت حقوقی متقابل دارند که در تعالیم قرآن و عترت، به خوبی تبیین شده است. این حقوق به ویژه در کلام نورانی و در مکاتبات امیرالمؤمنین(ع) به وفور به چشم می‌خورد آن حضرت در خطبه‌ای می‌فرمایند:
«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقًّا وَلَكُمْ عَلَيَ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُكُمْ عَلَى فَالنَّصِيحَةُ ، لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْنِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَتَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا وَأَمَّا حَقِي عَلَيْكُمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَيْعَةِ وَالنَّصِيحَةُ فِي الْمَشْهَدِ وَالْمُغِيبِ وَالْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ وَ الطَّاعَةُ حِينَ آمُرُكُمْ»
ای مردم همانطور که من بر شما حقی دارم شما نیز بر من حق دارید. حق شما بر من آن است که همواره شما را راهنمایی کنم و بیت‌المال را بین شما تقسیم کنم و در تأمین رفاه زندگی شما کوشا باشم و شما را تعلیم دهم که جاهل نمانید و شما را ادب و تربیت نمایم تا دانا باشید.
و اما حق من بر شما آن است که در پیمان خود وفادار و به بیعت خود پایبند باشید. در حضور و غیاب من، از خیرخواهی و نصیحت دریغ نکنید و هرگاه شما را فراخواندم اجابت کنید و امر حکومتی را بپذیرید و به آن عمل کنید.
امیرالمؤمنین(ع) در خطبه دیگری می‌فرمایند «مردم اصلاح نشوند مگر به صلاح حاکمان، و حاکمان اصلاح نشوند مگر به استقامت مردم. پس زمانی که مردم حقوق والی را ادا کنند و حکومت هم حق مردم را ادا کند، حق در بین آنها با ارزش و ارجمند می‌شود و دین در بین آنان حاکم و پابرجا می‌شود و به تبع آن عدالت در بینشان جاری خواهد شد.
حقوق متقابل حاکمان و مردم به ویژه حقوق مردم نسبت به زمامداران فراوان است. در ادامه تنها به ده نمونه از حقوق مردم نسبت به حکومت اسلامی و به تعبیری به ده وظیفه حکومت در برابر مردم به صورت کلی و با رعایت اختصار اشاره می‌شود؛ این حقوق، در واقع حقوق سیاسی اجتماعی و اقتصادی مردم محسوب می‌شود.
انتهای پیام
