مواجهه با مدرنیته غربی در آرای فلسفی سیداحمد فردید و رضا داوری اردکانی

به گزارش ایکنا، نخستین شماره پانزدهمین دوره فصلنامه «جستارهای سیاسی معاصر» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مدیرمسئولی فرهاد زیویار منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی تطبیقی مواجهه با مدرنیته غربی در آرای فلسفی سیداحمد فردید و رضا داوری»، «نقش حق‌خواهی در رسیدن به آرمان مطلوب در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و آیت ‏‌الله خامنه‌ای(مدظله)»، «جایگاه قدرت نرم در سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران».

در چکیده مقاله «بررسی تطبیقی مواجهه با مدرنیته غربی در آرای فلسفی سیداحمد فردید و رضا داوری» آمده است: «چگونگی مواجهه روشنفکران و صاحبان آرای در ایران با مدرنیته غربی تاثیرگذارترین رویداد تاریخ معاصر ایران است. در این پژوهش ابتدا ورود مدرنیته غربی به ایران در چارچوب سه مدل تجدد توپخانه‌ای، تجدد قانونگذار و تجدد نهادساز تحلیل شده است. سپس آرای فلسفی سیداحمد فردید بر بنیاد ثنویت‌گرایی ایرا‌‌ن ‌شهری، نظریه اسماء ابن‌عربی و نقادی مدرنیته هایدگری و همچنین رضا داوری بر بنیاد فضیلت‌گرایی فارابی و نقادی مدرنیته هایدگری، در رویارویی با تجدد تبیین می‌گردد. این مواجهه منجر به شکل‌گیری دو رویکرد غرب‌هراسی و نقادی غرب در ایران و پی‌آمدهای مهم اجتماعی و سیاسی آن گردیده است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. داده‌های پژوهش آثار و تالیفات و نظریه‌های این دو اندیشمند در مواجهه با تجدد و همچنین تحلیل‌های انجام یافته درباره آراء فلسفی آنان بوده است و لذا توصیف، تبیین و مقایسه این دو رویکرد انجام شده است. رویکرد غرب‌ستیزی، غرب را خطری برای هستی و هویت بومی ایرانی می‌داند و ستیز بدون آشتی با غرب را تئوریزه می‌کند، اما رویکرد نقادی غرب، مواجهه نقادانه را تئوریزه و تجدد را گامی بسوی توسعه در ایران می‌داند.»

در طلیعه مقاله «نقش حق‌خواهی در رسیدن به آرمان مطلوب در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و آیت‌‌الله خامنه‌ای(مدظله)» آمده است: «این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی به منظور بررسی نقش حق‏‌خواهی در رسیدن به آرمان مطلوب در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و آیت‏‌الله خامنه‌‏ای بر اساس نظریه‏ گفتمان لاکلا و موفه و یافتن پاسخ برای پرسش‌‏های: «آرمان مطلوب در اندیشه‏ سیاسی امام خمینی(ره) و آیت‏‌الله خامنه‌‏ای چیست و دارای چه مولفه‏‌هایی است؟ نقش حق‏‌خواهی در رسیدن به آرمان مطلوب در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و آیت‌‏الله خامنه‌‏ای چیست؟» به انجام رسید و پس از بررسی نوشته‌‏ها و سخنرانی‌‏های آنها، مشاهده گردید که آرمان مطلوب در اندیشه‏ سیاسی امام خمینی(ره) «برپایی حکومت اسلامی» بوده است که به عنوان دال محوری (مرکزی) در گفتمان سیاسی ایشان و دال‏‌های شناور آن: تأسیس جمهوری اسلامی، حاکمیت بلامنازع ارزش‌‏های الهی، احقاق حقوق مستضعفان، جلب رضایت مردم و ایجاد فضایی مملوّ از صلح و دوستی. همچنین آرمان مطلوب در اندیشه‏ سیاسی آیت‌‏الله خامنه‌‏ای «تمدن اسلامی» بوده و دال‏های شناور آن عدالت، معنویت، پیشرفت و استقلال. نتایج نشان می‏‌دهد که هر دو رهبر انقلاب اسلامی، به مساله‏ حق و حق‏خواهی توجه ویژه داشته‌‏اند. پژوهش حاضر نتیجه می‏‌گیرد که با توجه به نظریه‏ گفتمان لاکلا و موفه، حق‏‌خواهی و حق‏‌طلبی جزو اجزا و عناصر مهم و تاثیرگذار در آرمان‏‌های مطلوب در اندیشه‏ سیاسی رهبران انقلاب بوده است.»

در طلیعه مقاله «جایگاه قدرت نرم در سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران» آمده است: «منابع قدرت نرم عربستان سعودی در سه لایه هویتی، مذهبی و ارزش‌های سیاسی قابل تعریف است. این منابع در شکل دادن به سیاست خارجی عربستان سعودی نقش بنیادی داشته و جمهوری اسلامی ایران، به مثابه رقیب منطقه‌ای عربستان مورد توجه سیاستمداران عربستانی برای بکارگیری قدرت نرم بوده است. به دلیل غیرممکن بودن بهره‌گیری قدرت سخت توسط سعودی‌ها و درگیری با نیروهای نزدیک به جمهوری اسلامی ایران در مناطق مختلف غرب آسیا، قدرت نرم به شدت مورد توجه مقامات سعودی قرار گرفته است. در این راستا پرسش اساسی مطرح می‌گردد که «قدرت نرم در سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی دارد؟» فرضیه‌ای که پژوهش حاضر از معبر آن به مساله می‌پردازد این است که «عربستان سعودی با استفاده از منابع قدرت نرم (هویت عربی، وهابیت، قبیله گرایی، خادم الحرمین)، تلاش دارد با هزینه‌های کمتر سیاست مهار منطقه‌ای جمهوری اسلامی را پیگیری نماید». این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است.»