تجملگرایی؛ زمینه‌ساز رباخواری
هنگامی که اساس زندگی بر تفاخر و چشم و هم‌چشمی استوار شود، سرپرست خانواده مجبور است، از هر طریق ممکن هزینه‌های تجملگرایی را بپردازد تا از دیگران عقب نماند.
«حق‌الناس» مهمترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.
همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش شصت و سوم با عنوان «تجملگرایی، زمینه‌ساز رباخواری» را می‌خوانید.
شیوع ربا در جامعه عواملی دارد که تبیین آن موضوع مباحث این کتاب نیست، اما آنچه به بحث کنونی مربوط می‌شود این است که یکی از عوامل زمینه‌ساز برای ترویج ربا در اجتماع، تجملگرایی است. در زمان قدیم مردم اهل تجمل و تشریفات نبودند، ربا هم در جامعه بسیار کم بود. همه زندگی ساده‌ای داشتند، غذای مختصر و ساده‌ای می‌خوردند و با نشاط فراوان و بدون دردسر زندگی می‌کردند.
زندگی ساده و عاری از تجمل و تشریفات، نیاز به قرض و وام ندارد و انسان را در گرداب ربا گرفتار نمی‌سازد. در زمان حاضر بسیاری از مردم مجبورند به وام‌های ربوی رو بیاورند و یکی از عوامل مهم آن شیوع تجملگرایی است. قرآن کریم در خصوص تجملگرایی می‌فرماید: «وَأَصْحابُ الشّمالِ ما أَصْحَابُ الشّمالِ، فی سَمُومٍ وَ حمیم، وظل من یحموم، لا بارد و لا کریم، إِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفِینَ، وَکَانُوا یَصِرُونَ عَلَى الْحِنْثِ العظیم».
دست چپی‌ها چقدر شومند! به خاطر تجملگرایی. بعد می‌فرماید: تجملگرایی، انسان را به گناه کشاند. از این گذشته، وقتی خانواده‌ای اهل تجمل و تشریفات می‌شود، هنگامی که اساس زندگی بر تفاخر و چشم و هم‌چشمی استوار گردد، سرپرست خانواده مجبور است، از هر طریق ممکن هزینه‌های تجملگرایی را بپردازد تا از دیگران عقب نماند؛ از این رو به بانک یا سایر مؤسسات مالی التماس می‌کند تا به وی وام بدهند، بعد هم ورشکسته شده، آبرویش می‌رود.
قرآن شریف می‌فرماید: تجمل‌گرا نباشید و به وام‌های ربوی رو نیاورید، آنگاه امور زندگی شما اصلاح می‌شود؛ ربا نخورید و ربا ندهید، زیرا برکت از زندگی و اموالتان رخت برمی‌بندد و بیچاره می‌شوید. همه باید مواظب باشند و توجه کنند که دریافت این گونه وام‌ها پشتوانه می‌خواهد. اقساط وام هم باید به اندازه توان و قدرت مالی وام گیرنده باشد. اما چون مجبور است قرارداد وام را با اقساط سنگین امضا می‌کند و هر ماه که نمی‌تواند اقساط را بپردازد، قرض می‌کند و ناگهان ورشکست می‌شود. گاهی هم خانه خودش یا از اقوام و آشنایان را برای ضمانت وام به رهن می‌گذارد که هر دو حق الناس است. از خودش باشد، حق زن و بچه اوست؛ از دیگران باشد، برای چه آنها باید خانه و اموال خود را از دست بدهند؟
نکوهش قرض و بدهکاری در روایات
اساساً قرض گرفتن و بدهکار شدن در روایات اهل بیت(ع) مذمت شده است. پیامبر گرامی(ص) می‌فرمایند: از بدهکاری بر حذر باشید که عیب برای دین و دینداری شماست، «إیاکم والدِّینَ فَإِنَّهُ شَین للدین». در حدیث دیگری امام صادق(ع) از پدر و اجداد خویش(ع) و ایشان از امیرالمؤمنین(ع) چنین روایت می‌کنند، «إیاکم والدِّینَ فَإِنَّهُ مَذلَّةٌ بِالنَّهَارِ وَ مَهمَةٌ بِاللَّیلِ وَ قضاء فی الدُّنْیا وَ قَضَاء فِی الآخِرَةِ».
از قرض وام و بدهکاری بپرهیزید که سبب ذلت وخواری در روز و مایه غم اندوه و نگرانی در شب است؛ و در نهایت باید پرداخت شود و چنانچه در دنیا ادا نشود، در قیامت از بدهکار می‌گیرند. یعنی در سرای آخرت، اعمال نیکوی بدهکار را به بستانکار می‌دهند تا راضی شود.
انتهای پیام
