کیفر بی‌تفاوتی نسبت به آبروریزی
وظیفه انسانی، عقلی و شرعی، حکم می‌کند که آدمی، علاوه بر اینکه خودش آبروی کسی را نمی‌برد، نسبت به آبروریزی، تحقیر، اهانت و سرزنش مردم توسط دیگران نیز بی‌تفاوت نباشد که این بی‌تفاوتی کیفر دارد.
«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.
همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش هفتادو پنجم با عنوان «برخی از مصادیق حق‌الناس آبرویی؛ بی‌تفاوتی نسبت به آبروریزی» را می‌خوانید.
بی‌تفاوتی نسبت به آبروریزی
تاکنون دانستیم که ریختن آبروی دیگران، بسیار قبیح است و با عظمت و بزرگی گناه آن آشنا شدیم. اکنون باید بدانیم، حفظ آبروی مردم که یک وظیفه شرعی و عقلی است تنها با خودداری از آبروریزی میسر نمی‌گردد. بسیاری از انسان‌ها نسبت به حق‌الناس آبرویی، انزجار دارند و خود مرتکب آن نمی‌شوند، اما لازم است توجه شود که این پرهیز و خودداری، برای ادای تکلیف در این زمینه، کافی نیست.
پس چه باید کرد؟ وظیفه انسانی، عقلی و شرعی، حکم می‌کند که آدمی، علاوه بر اینکه خودش آبروی کسی را نمی‌برد، نسبت به آبروریزی، تحقیر، اهانت و سرزنش مردم توسط دیگران نیز بی‌تفاوت نباشد که این بی‌تفاوتی کیفر دارد.
پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می‌فرمایند: «مَنْ أَذلَّ عِندَهُ مُؤْمِن وَهُوَ یقْدِرُ عَلَى أَن یَنصُرَهُ فَلَمْ ینصُرُهُ أَذَلَّهُ اللهُ یومَ الْقِیَامَةِ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ»، هرگاه نزد کسی یک مؤمن ذلیل شود، تحقیر گردد و آبرویش برود و در حالی که او می‌تواند یاریش کند، بی‌تفاوت بماند، بنا بر فرمایش نبی گرامی(ص)، در قیامت، خداوند متعال او را نزد مخلوقات و بندگان، خوار و ذلیل می‌کند. حفظ و حراست از آبروی مردم نیاز به دفاع و ایستادگی در برابر بی‌آبرویی دارد. از این جهت دفاع از آبروی مردم حق آنهاست و کوتاهی در دفاع یا سکوت و بی‌تفاوتی در این زمینه یکی از مصادیق حق الناس آبرویی است.
پیامبر گرامی(ص) در حدیثی می‌فرمایند: مسلمان بر برادر مسلمان خویش سی حق دارد که آن حقوق از عهده او برداشته نمی‌شود، مگر اینکه ادا کند یا صاحب حق از حقش بگذرد. برخی از آن حقوق، در فصل‌های قبلی این کتاب تشریح شد، چند فراز از حقوق مزبور که به مبحث فعلی مربوط می‌شود، عبارتند از اینکه «ناموس او را، چون ناموس خودش حفظ کند»، «بدی او را انکار کند و در برابر کسانی که از او غیبت می‌کنند، در مقام دفاع از وی برآید»، «اگر ظالم شد، او را از ظلم باز دارد»، «اگر مظلوم واقع شد، او را برای استیفای حقش یاری کند»، «برای حل مشکلات و برآوردن نیازهایش شفاعت و میانجیگری کند» و «او را خوار نکند».
پس طبق این حدیث و احادیث دیگری که در این موضوع نقل شده تلاش برای حفظ آبروی دیگران و خودداری از سکوت و راضی نبودن به ظلم و بی‌آبرویی، حق مردم است که ادای آن واجب است. چنان که طبق روایتی از امام باقر(ع)، پوشاندن هفتاد عیب و زشتی از مؤمن واجب است، «یجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ أَنْ یَسْتَرَ عَلَیْهِ سَبْعِینَ کبیرة». همچنین از امام صادق(ع) روایت شده که فرمودند: خیرخواهی مؤمن در حضور او و در غیابش، واجب است.
ادای این حق، پاداش فراوانی نیز دارد، از رسول خدا(ص) روایت شده است که اگر کسی هنگام شنیدن غیبت، آبروی غیبت‌شونده را بخرد و از وی دفاع کند بر خداوند تعالی حق پیدا می‌کند که در قیامت، آبرویش را حفظ کند و او را از آتش جهنم نجات بخشد. «مَن رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِیهِ بِالْغَیْبَةِ کَانَ حَقًّا عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أن یرد عَن عرضه یوم القیامة وَقَالَ ص أیضاً مَن رَدْ عَنْ عرض أخیه بالغیبة کانَ حَقًّا عَلَى الله أن یعتقه من النار». آن نبی گرامی(ص) در خطبه‌ای فرموده‌اند: کسی که غیبت دیگران را هنگام شنیدن رد کند و از شخص غایب دفاع کند، خداوند هزار درب از درب‌های شر و بدی را در دنیا و آخرت بر او می‌بندد و اگر آن غیبت را رد نکند، یعنی از مظلوم دفاع نکند، گناه و وزر و وبال غیبت‌کننده برای او نیز ثبت خواهد شد.
انتهای پیام
