میراث باستانی غزه، زیر چکمه‌های رژیم غاصب صهیونیستی

به گزارش ایکنا، القدس العربی در گزارشی به بررسی آثار باستانی غزه که طی چند سال گذشته توسط رژیم صهیونیستی تخریب شده‌اند پرداخته است. در این گزارش آمده است:

 

پس از آنکه رژیم صهیونیستی در طی جنگ مستمر خود علیه نوار غزه همه شهرها و روستاهایی را که دارای آثار باستانی بودند تخریب و ویران کرده است، دیگر در نوار غزه اثری از وجود آثار باستانی دیده نمی‌شود.

 

رژیم صهیونیستی مهمترین آثار باستانی غزه را با هدف محو تاریخ اصیل و ریشه‌دار فلسطین به صورت برنامه‌ریزی شده تخریب کرده تا موجودیت فرهنگی و میراث فلسطین را نابود سازد. زیرا اصل برخی از این آثار باستانی تخریب شده توسط اشغالگران، به دوران رومیان و کنعانیان بازمی‌گردد و نزدیک به 1400 سال قدمت داشتند.

 

این تخریب و ویرانی بی‌هدف نبوده بلکه رژیم اشغالگر اسرائیل عمداً آثار باستانی در تمام مناطق نوار غزه را هدف قرار داده است به طوری که طبق آمارهای اولیه بیش از 200 اثر باستانی از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه تخریب شده است. این آمار غیر از سرقت آثار باستانی توسط نظامیان صهیونیست پس از حمله به منازل قدیمی، کلیساها و قلعه‌ها بوده که پیش از بمباران این آثار و تخریب کامل آن انجام شده است. این اقدامات خسارت بزرگی را به میراث فرهنگی فلسطین وارد کرده است.

 

نوار غزه در دوران‌های گذشته مرکز مهم فرهنگ و تجارت به شمار می‌رفت که از دوران کنعانیان، روم و بیزانس آغاز شده و تا تمدن‌های کهن که آثار تاریخی بسیاری حاکی از اصالت و ریشه‌دار بودن این مکان‌ها است به پایان رسید اما رژیم اشغالگر اسرائیل بسیاری از این آثار کهن و باستانی را تخریب کرد. عقب‌نشینی اسرائیل از محله زیتون که در مرکز نوار غزه قرار دارد و از محلات قدیمی این منطقه و دارای ده‌ها اثر تاریخی از جمله موزه، مسجد، کلیسا، آرامگاه، صومعه، منازل و حمام‌های قدیمی است، حجم این تخریب‌های هولناک را فاش ساخت. چنانکه بیش از 150 اثر تاریخی در داخل محله زیتون و الدرج به طور کامل تخریب شد.

 

 

وزارت گردشگری و آثار باستانی دولت غزه با محکوم کردن تخریب آثار تاریخی و باستانی طی بمباران‌های ارتش اسرائیل که در اثر آن قدیمی‌ترین مساجد، کلیساها و حمام‌های تاریخی به شدت ویران شدند، از سازمان یونسکو خواست تا مابقی گنج‌های تاریخی نوار غزه را محافظت کند. 

 

یونسکو نیز با ابراز نگرانی شدید از تأثیر منفی این جنگ بر میراث فرهنگی نوار غزه گفت که این سازمان به دلیل شدت جنگ قادر به تعیین میزان خسارتی که به آثار فرهنگی و باستانی غزه وارد شده، نیست.

 

این سازمان با تأکید بر اینکه ساکنان غزه حق دارند از میراث تاریخی‌شان محافظت شود، از رژیم صهیونیستی خواست تا به قوانین بین‌المللی پایبند باشد و دارایی‌های فرهنگی این منطقه را هدف اهداف نظامی خود قرار ندهد.

 

علاوه بر ویرانی عظیمی که آثار باستانی شهر قدیمی غزه با آن روبرو شد، آثار تاریخی برخی دیگر از مناطق نوار غزه نیز دچار تخریب‌های جزئی و کلی شده‌اند؛ به عنوان مثال موزه خان‌یونس بر اثر بمباران منازل مسکونی مجاور آن به طور کامل تخریب شد. این موزه شامل قطعه‌های باستانی مربوط به دوران پیش از عصر حاضر و آثاری مربوط به دوران رومی‌ها، یونانی‌ها، بیزانسی‌ها، ایوبی‌ها و عثمانی‌ها بود و علاوه بر آن سکه‌های تاریخی مربوط به این دوران‌ها و ظروف سفالی نیز در این موزه نگهداری می‌شد.

 

نیروهای اشغالگر صهیونیست علاوه بر این موزه، قلعه برقوق واقع در مرکز شهر خان‌یونس در جنوب نوار غزه را نیز تخریب کردند. این قلعه به قرن چهاردهم قبل از میلاد باز می‌گردد که در زمان حکومت سلطان برقوق مملوکی ساخته شده بود. این قلعه به وسیله بازرگانانی که بین مصر و دمشق در حال رفت‌وآمد بودند مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با حمله زمینی صهیونیست‌ها به شهر خان‌یونس، این قلعه که یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی شهر خان‌یونس به حساب می‌آمد ویران شد.

 

شهر خان‌یونس دومین شهر بزرگ نوار غزه از نظر مساحت جغرافیایی و اماکن تاریخی محسوب می‌شود، از این رو تخریب آثار تاریخی آن که در اثر بمباران‌های گسترده رژیم صهیونیستی انجام شده است، آشکارا قابل رؤیت است و موزه‌ها، مساجد و آرامگاه‌های تاریخی در معرض تخریب کامل قرار گرفته‌اند. همچنین خسارات زیادی به تعدادی از صومعه‌ها در نقاط مختلف این شهر وارد شده است. بازارها و منازل قدیمی این شهر نیز به وسیله بمباران تخریب شده‌اند. همچنین گورستان دیرالبلح واقع در شرق خان‌یونس که یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر است هم در اثر بمباران‌های هوایی و توپخانه‌ای رژیم صهیونیستی به طور کامل تخریب شده است.

 

یک آرامگاه‌ هم مربوط به عهد برنزی که محل دفن مسافران خارجی به ویژه کارشناسان باستان‌شناسی بوده است، در این بمباران‌ها تخریب شده است. علاوه بر آن، تل رفح که یک اثر تاریخی مربوط به دوران کنعانیان است و در آن گنج‌های باستانی و سکه‌های کمیاب تاریخی وجود داشته نیز در حملات هوایی صهیونیست‌ها به طور کامل ویران شده است. تخریب این اثر تاریخی خسارت بزرگی به تاریخ و فرهنگ این منطقه وارد کرده و رژیم صهیونیستی عمداً با هدف نابودی آثار تاریخی این منطقه را بمباران کرده است.

 

از مهمترین آثار تاریخی که رژیم صهیونیستی از زمان آغاز جنگ علیه غزه آنها را تخریب کرده است می‌توان به آثاری چون: مسجد بزرگ عمری، قصر الدایه، بازار قیساریه، قصر پاشا، بازار زاویه، حمام سمره، کلیسای سنت پورفیریوس و ... اشاره کرد.

 

 

این مسجد یکی از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین مساجد فلسطین است که در محله الدرج واقع در شرق شهر غزه قرار دارد. این مسجد بیش از 1400 سال پیش در زمان خلافت عمر بن خطاب ساخته شد و سومین مسجد بزرگ فلسطین پس از مسجد الاقصی و مسجد احمد پاشا الجزار محسوب می‌شود. مسجد عمری در مرکز شهر قدیمی غزه قرار دارد و از ماسه سنگ ساخته شده است. در این مسجد کتابخانه بزرگی واقع شده که شامل بسیاری از کتب تاریخی و نسخه‌های خطی است.

 

مسجد بزرگ عمری با طاق‌های مدور احاطه شده است و گنبدهای بلندی دارند که به خیابان‌ها و کوچه‌های باستانی منتهی می‌شوند. مناره‌ای بلند با تزئینات گوناگون به سبک معماری ممالیک در این مسجد وجود دارد.

 

این مسجد در ۸ دسامبر ۲۰۲۳ توسط جنگنده‌های رژیم اشغالگر بمباران شد و در اثر آن بخش بزرگی از این مسجد به طور کامل ویران شد. بخش‌های از مسجد بزرگ عمری در تجاوز اسرائیل به نوار غزه در سال ۲۰۱۴ تخریب شده بود.

 

 

این کلیسا در محله زیتون در شرق شهر غزه واقع شده و سومین کلیسای قدیمی جهان محسوب می‌شود که در آغاز قرن پنجم میلادی ساخته شده است. نام این کلیسا از «سنت پورفیریوس» که دین مسیحیت را در نوار غزه گسترش داد، گرفته شده است.

 

سنت پورفیریوس در غزه درگذشت و مقبره او در داخل همین کلیساست اما جسدش به زادگاه وی در یونان منتقل شد. این کلیسا با مساحت ۲۱۶ متر مربع با سنگ‌هایی به ضخامت ۱.۸ متر ساخته شده و از دو قسمت اصلی تشکیل شده است. بخش اول گنجایش حضور حدود ۵۰۰ نفر را دارد که برای دعا به کلیسا می‌آیند و بخش دوم سازه‌ای است که برای انجام مناسک دینی در نظر گرفته شده است.

 

این کلیسا به سبک بیزانسی ساخته شده است و دیوارها و سقف گنبدی آن بر روی ستون‌های مرمر با تصاویر و نقاشی‌هایی از شخصیت‌های مسیحی که تأثیر مهمی در تاریخ داشته‌اند، مانند ملکه هلنا قرار دارد. بخش‌هایی از این کلیسا به مرور زمان فرسایش یافته و در اثر جنگ‌های تاریخی در منطقه از جمله حمله مغول در سال ۱۲۶۰ و زلزله‌ای که در پایان قرن سیزدهم میلادی منطقه را لرزاند، آسیب دید.

 

در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۳، این کلیسا در جریان تجاوز صهیونیست‌ها به نوار غزه توسط جنگنده‌های ارتش اشغالگر اسرائیل بمباران شد که منجر به خسارات شدیدی به تالارهای آن شد و در این حمله بیش از ۲۰ نفر شهید و تعداد زیادی زخمی شدند.

 

 

در بخش دوم این گزارش به بررسی سایر آثار تخریب شده نوار غزه خواهیم پرداخت.