شناسایی و تشکیل بانک فعالان قرآنی همچنان مغفول است

شانزدهمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه و دومین همایش تکریم از بانوان مبلغ و محفل‌دار قرآنی، هفته گذشته در سالن همایش‌های بین‌المللی برج میلاد تهران برگزار شد. محترم قلی‌پور از جمله بانوان فعال قرآنی و منتخب این دوره از جشنواره بود.

او فارغ‌التحصیل مقطع دکتری در رشته جامعه‌شناسی گرایش آسیب‌های اجتماعی است. در ادامه گفت‌و‌گویی با این چهره قرآنی و دانشگاهی انجام شده که مشروح آن در ادامه آمده است.

ایکنا – ابتدا برای آشنایی بیشتر مخاطبان با شما معرفی از خود داشته باشید.

محترم قلی‌پور هستم، متولد سال ۱۳52 در شهر گرگان که در سال ۱۳۷۲ ازدواج کردم و حاصل آن دو دختر و یک پسر است. دو دخترم همراه با همسرانشان پزشک هستند و پسرم نیز دانشجوی دندانپزشکی است.

بعد از ازدواج با توجه به علاقه‌ام به فعالیت‌های قرآنی به همراه همسرم جلسه آموزش قرآن راه‌اندازی کردیم. این جلسه در ابتدا به صورت هفتگی در منزل یکی از اقوام برگزار می‌شد. در این جلسه انواع آموزش‌ها را بیشتر با حضور اقوام و نزدیکان ارائه می‌دادم که شامل آموزش روخوانی، روانخوانی، تجوید، تفسیر و ... بود. این فعالیت‌ها نزدیک به یک دهه ادامه داشت تا اینکه از سال ۱۳۸۲ یک مکان ثابت برای این جلسه در نظر گرفتیم و در کنار فعالیت‌های قرآنی مشاوره‌های مختلف سبک زندگی و مشاوره مذهبی هم به دیگر کارهای ما افزوده شد.

ایکنا – این فعالیت‌ها صرفاً از سوی شما انجام می‌شود یا خانواده نیز در این مسیر همراه شما هستند؟

همسرم از آزادگان هشت سال جنگ تحمیلی است و دکترای الهیات و فلسفه کلام اسلامی دارد. ایشان نیز یک مؤسسه قرآنی دارد. در اجرای فعالیت‌هایم همکاری لازم را داشتند و در توسعه آموزش‌ها به من کمک می‌کردند.

در سال ۱۳۸۶ مجوز رسمی مؤسسه کوثر را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی دریافت کردم. فعالیتم را در سطح استان آغاز کردم، این فعالیت‌ها شامل اجرای دوره‌های کامل روخوانی و روان‌خوانی تا فصیح‌خوانی، تجوید، قرائت ترتیل، صوت، لحن، حفظ، تفسیر، تدبر و ... بوده است. در کنار اینها دوره‌های تخصصی تربیت معلم قرآن سطح یک و دو، تربیت مربی کودک، تربیت مربی نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و ... نیز اجرا می‌شود.

ایکنا – جرقه‌ای که عامل ورود شما به امور قرآنی شد، چه بود؟

زمانی که همسرم از اسارت رژیم بعثی عراق بازگشت، خاطرات خود را از دوران و اُنس اسرا با کلام وحی آن هم در شرایطی که هیچ امکاناتی نداشتند، تعریف می‌کرد و برای ما جالب بود، اینکه تشنه قرآن‌آموزی بودند، اما مصحف نداشتند، هرکس محفوظات خود از هر بخش قرآن را روی پاکت سیگار یا هر کاغذ دیگری می‌نوشت تا همه بتوانند از آن استفاده کنند. همسرم می‌گفت الان در هر خانه‌ای چندین مصحف شریف وجود دارد که شاید چند وقت یک بار هم به آن مراجعه نکنند، اما ما در اسارت قرآنی نداشتیم، ولی به شدت تشنه قرآن بودیم و این شنیده‌هایم به من انگیزه بیشتری می‌داد.

ایکنا – با وجود این حجم از فعالیت‌ها، آماری از میزان قرآن‌آموزان خود دارید، آماری که بگوید چه میزان قرآن‌آموز، چند حافظ کل قرآن، چند قاری و مربی و ... در این مؤسسه تربیت شده است؟

از ابتدای کار تاکنون بالغ بر پنج هزار قرآن‌آموز تربیت شده است. مشخصات تمام این پنج هزار نفر در دفتر ثبت شده و اطلاعات جامعی از آنها داریم، بخشی جذب مدارس شده‌اند، عده‌‌ای از بانوان با تشکیل زندگی از فعالیت جدی فاصله گرفته‌اند و برخی هم فعالیت‌های قرآنی را در حیطه تخصصی پیش می‌برند. میزان قرآن‌آموزان ما در حال حاضر در ایام تابستان با توجه به تعطیلی مدارس به دو هزار و ۵۰۰ نفر می‌رسد، اما در فصل پاییز و زمستان این آمار کمتر است.

در حوزه حفظ قرآن نیز تا کنون ۱۵۰ نفر حافظ کل یا بخش زیادی از قرآن هستند، این افراد در حال تثبیت محفوظات خود هستند و اگر حافظان اجزاء پایین‌تر را حساب کنیم، تعداد آنها بسیار بیشتر خواهد بود.

یکی از کار‌های زیبایی که به نظر خودم جای بیان دارد و سال‌هاست در حال انجام آن هستیم، بحث نخبه‌پروری در بین دختران نوجوان با عنوان «فرهیختگان فردا» است. این کار را در دی ماه ۹۸ با حدود ۲۵۰ دختر نوجوان و جوان که در رده سنی ۱۱ تا ۱۸ سال بودند و البته در بین آنها افراد حدود ۲۳ سال هم حضور داشتند، آغاز کردیم. برای این افراد پنج اتاق فکر شامل اتاق فکر فضای مجازی، مذهبی، اجتماعی، خانواده و مشاوره تشکیل دادیم، خود مخاطبان تصمیم گیرنده این دوره‌ها بودند و برای آنها حق‌الزحمه‌ای البته متأسفانه ناچیز در نظر گرفتیم. استقبال خوبی از این کار شد. در دوره شیوع کرونا این دوره ریزش داشت و بعد از کرونا استقبال مجدد بالا رفت.

ایکنا – این کار دستاورد‌هایی هم داشته است؟

بله؛ خروجی‌های بسیار خوبی در این ایام داشتیم، از جمله تشکیل گروه سرود «آوای کوثر» است که اجرا‌های آن در سیمای ملی و شبکه‌های سراسری پخش شده است. همین دختران کار‌ها و فعالیت‌هایی همچون تولید محتوا در فضای مجازی را دارند و گروه‌ها و کانال‌های مختلف مجازی را با نظارت من، مدیریت می‌کنند. در این گروه‌ها و کانال‌ها تولید محتوا در حوزه جهاد تبیین و مسائلی از این دست صورت می‌گیرد.

یکی دیگر از کار‌هایی که در بین همین گروه دختران انجام شد، بحث توانمندسازی هوش مالی و سواد رسانه‌ای بوده است، با استفاده از این موضوع، دختران ۱۴ و ۱۵ ساله، خودشان به درآمد رسیده‌اند، یعنی از حرفه‌هایی که آموخته‌اند در فضای مجازی کسب درآمد می‌کنند. در کنار این بحث هوش مالی و سواد رسانه‌ای را در حدود ۱۰ مدرسه از مدارس سطح گرگان به اجرا در آورده‌ایم که با استقبال بسیار خوبی همراه شده است.

ایکنا – این فعالیت‌ها تا کنون چه موفقیت‌هایی را برای شما به همراه داشته است؟

یکی از موفقیت‌ها حضور در جشنواره فرهنگی «نشاط» بود. در حوزه پژوهش قرآن کریم نیز مجموعه پژوهش‌ها منجر به چاپ کتاب شد. علاوه بر این تا کنون حدود ۱۲ کتاب با همکاری همسرم در این عرصه تألیف کرده‌ایم.

ایکنا – شما به صورت تمام‌وقت به کار‌های قرآنی مشغول هستید، آیا در رشته تخصصی خود در دانشگاه فعالیتی دارید؟

در رشته تخصصی خودم در دانشگاه تدریس دارم. در دانشگاه هم آغاز کارم با تدریس قرآن بود. در کنار بحث دانشگاه، فعالیت‌های مؤسسه را خودم، همکاران و خواهرانم کمک می‌کنند.

ایکنا – ارزیابی شما از حضور بانوان در عرصه فعالیت‌های قرآنی چیست، آیا بانوان توانسته‌اند در این حوزه انتظارات را برآورده کنند؟

در استان ما بانوان بیشتر از آقایان فعال هستند و شاید ۷۰ درصد مخاطبان بانوان باشند. برای اینکه آقایان را نیز وارد این قبیل فعالیت‌ها کنیم، فعالیت مؤسسه را در زمانی که بانوان حضور ندارند به آقایان و آموزش‌های مربوط به آنها اختصاص می‌دهیم، بر همین اساس فضای مؤسسه در نوبت شب در اختیار آقایان قرار دارد و در آن فعالیت‌هایی همچون آموزش سبک زندگی، کرسی تلاوت، تفسیر قرآن، نهج‌البلاغه‌خوانی و صحیفه سجادیه‌خوانی اجرا می‌شود.

ایکنا – قطعاً در این مسیر با موانعی هم مواجه بوده‌اید که شاید هر کسی نتواند از آنها عبور کند، بسیاری پس از برخورد با اولین مانع ناامید می‌شوند، چه موانعی پیش روی فعالیت‌های قرآنی بانوان وجود دارد؟

یکی از این موانع عدم همراهی خانواده است. معمولاً آقایان در تشکل‌های فرهنگی و غیر دولتی موفق‌تر از بانوان هستند، خودم در تحقیقی این موضوع را بررسی کردم و متوجه شدم آقایان راحت‌تر حرف خود را بیان می‌کنند، بانوان در این حوزه با توجه به بحث حیا و عفاف رعایت می‌کنند. نهاد‌ها و سازمان‌ها هم اعتماد بیشتری به آقایان دارند و همین باعث می‌شود، واگذاری طرح‌ها بیشتر به مؤسساتی که آقایان مدیر آن هستند، اختصاص یابد.

یکی دیگر از معضلاتی که فعالان قرآنی با آن مواجه هستند، اجاره‌بهای سنگین مکان مؤسسه است، حتی هزینه آب، برق و گاز که قبلاً به صورت نیم‌بها یا رایگان بود، حذف شده است، این موارد باعث شده مقداری نگرانی‌ها بیشتر شود.

ایکنا – نکته پایانی.

گاهی فعالان قرآنی بی‌شماری در روستا‌ها و شهر‌های کوچک هستند که دیده نمی‌شوند. هر سال هم همایش‌های متعددی در تهران برگزار می‌شود و بیشترین مخاطب این همایش‌ها خود تهرانی‌ها هستند. یک اطلس قرآنی در مورد خادمان و فعالان قرآنی وجود ندارد تا وقتی همایشی برگزار می‌شود، این افراد فعال در شهر‌ها و روستا‌ها شناسایی شوند. من توقعی در این حوزه ندارم، اما می‌بینم افرادی را که زندگی و خانواده خود را گذاشته‌اند، اما به لحاظ مادی به هیچ چیزی نرسیده‌اند. نباید نخبگان قرآنی را به راحتی از دست دهیم. قاریان بسیار خوبی را می‌شناسم که الان خواننده شده‌اند، به این علت که در مسیر قرآن هیچکس به آنها توجه نداشته است، اما بعد از اینکه وارد وادی خوانندگی شده‌اند در مرکز دید قرار گرفتند.