اعلام اعلمیت و افضلیت امیرالمؤمنین(ع) از زبان صحابه رسول الله(ص)

آیت‌الله محمدجعفر مروجی طبسی از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم در یادداشتی که برای ایکنا نگاشته‌ است جایگاه و مقام امیرالمؤمنین علی(ع) را از زبان صحابه پیامبر(ص) مورد بررسی قرار داده‌اند.

در ادامه متن این یادداشت را می‌خوانیم؛

 

سیزدهم رجب سالروز ولادت با سعادت مولی الموحدین علی(ع) است. مرحوم شیخ مفید در کتاب شریف الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ولادت آن حضرت را روز سیزدهم ماه رجب سال ۳۰ از عام الفیل ذکر کرده است.

موضوع اعلمیت و افضلیت آن حضرت ریشه در وحی الهی دارد و کلمه انفسنا به اعتراف حاکم نیشابوری در کتاب معرفة علوم الحدیث، تنها امیرالمومنین علی(ع) است و بدون تردید رسول خدا که اعلم مَن فی الوجود است، نفس او هم باید اینگونه باشد.

 

در روایات اهل سنت مطالب بسیار فراوانی از زبان صحابه نبی مکرم اسلام نقل شده که دلالت تام بر اعلمیت و برتری آن حضرت دارد. در این مقاله کوتاه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

 

۱. انس بن مالک

حدیث طیر مشوی یکی از احادیث صحیح و معتبر نزد اهل سنت است و انس بن مالک صحابی آن را نقل کرده است که برای رسول خدا پرنده بریان شده آوردند و حضرت میل نکرد و فرمود: خدایا محبوب‌ترین مخلوقاتت بر روی زمین را برسان تا با من هم غذا بشود. سه مرتبه امیرالمؤمنین آمد و انس اجازه ورود به خانه پیغمبر را به او نداد و در مرتبه چهارم آمد و وارد بر رسول خدا شد. وقتی حضرت او را دید فرمود: خداوندا به درستی که من او را دوست دارم. پس با آن حضرت هم غذا شد. (تاریخ دمشق جلد ۴۵ صفحه ۱۸۸) واژه احب الخلق که در عبارت رسول خدا بود، نص بر افضلیت و برتری امیرالمؤمنین(ع) است. وقتی افضلیت ثابت شد، اعلمیت هم به اثبات می‌رسد.

 

۲. اسماء بنت عمیس

ابن عساکر دمشقی شافعی مذهب با سندی از اسماء بنت عمیس نقل می‌کند که رسول خدا به حضرت زهرا(س) فرمود: من تو را به ازدواج کسی در آوردم که از همه زودتر اسلام آورد و از همه حلیم‌تر و از همه علمش بیشتر بود.

 

۳. عمار بن یاسر شهید صفین

ابن عساکر دمشقی با سندی از عمار بن یاسر از پدرش از جدش روایت نقل کرده که رسول خدا فرمود: هر کسی به من ایمان دارد و مرا تصدیق می‌کند از علی بن ابی‌طالب پیروی کند به تحقیق که ولایت او ولایت من؛ و ولایت من ولایت خدا است.

 

۴. ابوسعید خدری

خوارزمی حنفی مذهب با سندی از عطیه از ابوسعید خدری روایت کرده که رسول خدا فرمود: علی بهترین افراد بشر است. (تاریخ بغداد جلد ۳ صفحه ۱۹۲)

 

۵. سلمان فارسی

خوارزمی با سندی از جناب سلمان فارسی نقل کرده که از رسول خدا شنیدم که فرمود: به تحقیق که برادرم و وزیرم و بهترین فرد پس از من علی بن ابی‌طالب است. (مناقب خوارزمی صفحه ۱۱۲) این روایات نص صریح در افضلیت و خلافت و جانشینی امیرالمؤمنین(ع) پس از رسول خدا است.

 

۶. عمر بن خطاب

خورازمی در المناقب صفحه ۹۷ با سندی از سعید بن مسیب نقل کرده که از عمر شنیدم که گفت: خدایا مرا در معضلی زنده نگه ندار که در آن علی بن ابی‌طالب نباشد. این سخنان نص در افضلیت و اعلمیت امیرالمؤمنین علی(ع) است. پس حضرت هدایتگر جامعه است. قرآن هم می‌فرماید: «أفمن يهدي الى الحق أحقّ أن يتبع أمّن لا يهدّي فما لكم كيف تحكمون» آن کسی که به حق هدایت می‌کند اولی از متابعت است از کسی که هدایت نمی‌کند. حضرت در اینجا به اعتراف خلیفه دوم اولی از متابعت و پیروی است پس چرا در خلافت و جانشینی بر او سبقت گرفت؟!

 

۷. ابن عباس

ابن مغازلی شافعی مذهب متوفی ۴۸۳ با سندی از ابن عباس نقل می‌کند که رسول خدا فرمود: علی از من است مانند سر من نسبت به بدنم. (مناقب ابن مغازلی صفحه ۹۲، مناقب خوارزمی صفحه ۸۹، الجامع الصغیر سیوطی جلد ۲ صفحه ۱۴۰)

 

۸. اسعد بن زراره

ابن مغازلی شافعی مذهب در کتاب مناقبش صفحه ۱۰۵ با سندی از اسعد بن زراره نقل کرده که رسول خدا فرمود: در شبی که به معراج رفتم و به سدرة المنتهی رسیدم به من درباره علی سه چیز وحی شد که او امام متقیان و سید مسلمانان و پیشوای بهترین‌ها به سوی بهشت است.

 

۹. عایشه دختر ابوبکر

ابن عساکر دمشقی شافعی با سندی از عایشه نقل می‌کند که فاطمه(س) دختر رسول خدا مرا حدیث کرده که پیغمبر اکرم فرمود: من تو را به ازدواج داناترین مؤمنین از نظر دانش و اول اسلام آورنده و حلیم‌تر از همه درآوردم. (تاریخ دمشق جلد ۴۵ صفحه ۱۰۱، کنز العمال جلد ۱۱ صفحه ۶۰۵)

 

۱۰. امام حسن مجتبی (ع)

احمد بن حنبل پیشوای اهل حدیث متوفی ۲۴۱ در کتاب فضائل الصحابه صفحه ۲۰۹ با سندی از عمرو بن حبشی نقل کرده که امام حسن بن علی پس از قتل علی(ع) خطبه خواند و فرمود: دیروز کسی از میان شما مفارقت کرد که گذشتگان از نظر علم به او نمی‌رسند و آخرین هم به او نمی‌رسند. (لقد فارقكم رجل أمس ما سبقه الأوّلون بعلم ولا أدركه الآخرون) تمام راویان این حدیث از نظر اهل سنت ثقه و مورد اعتماد هستند و روایات نص در اعلمیت و افضلیت امیرالمومنین است. (طبرانی متوفی ۳۴۰ در کتاب المعجم حدیث۷۹۳ و ابن سعد متوفی ۲۳۰ در کتاب الطبقات الکبری جلد ۳ صفحه ۳۸ به این حدیث اشاره کرده‌اند.)

 

۱۱. جابربن عبدالله انصاری

احمد بن حنبل با سندی از عطیة بن سعد عوفی روایت کرده که بر جابر بن عبدالله وارد شدیم در حالی که ابروهایش چشمانش را پوشانده بود و از او درباره علی(ع) پرسیدیم گفت: ذاک من خیر البشر؛ او از بهترین افراد بشر است. (فضائل الصحابه صفحه ۲۱۴، حدیث ۹۵۱، محب‌الدین طبری حدیث را در کتاب ذخائر العقبی صفحه ۹۶ ذکر کرده است)

 

۱۲. زید بن ارقم

احمد بن حنبل با سندی از زید بن ارقم نقل کرده که اول کسی که همراه رسول خدا(ص) ایمان آورد علی(ع) است. (فضائل الصحابه صفحه ۲۲۴)

صحابه‌ای که راوی اعلمیت و افضلیت آن حضرت هستند بسیار فراوان هستند. با توجه به این تعداد روایات این سوال در اذهان همه هست که چرا پس از رحلت جانسوز رسول خدا، علی ستیزی به اوج رسید و آن حضرت را بایکوت کردند و سقیفه بنی ساعده شکل گرفت.