ادب توحيدی انبيا در قرآن

آيت‌الله العظمی جوادی آملی با انس ديرين با گنجينه قرآنی، تدريس تفسير موضوعی قرآن را از ديرباز در مراكز علمی و دينی، حوزوی و دانشگاهی پی گرفته است، كه جلوه بارز آن مجموعه وزين «تفسير موضوعی قرآن كريم» در بيست مجلد است؛ كه با سبك تفسيری قرآن به قرآن و بهره‌گيری از روايات معصومان (عليهم‌السلام) راه بهترين نگرش به كتاب الهی را همراه بيان ويژگی‌ها و خصايص زنده قرآن تبيين می‌كند. هجدهمین جلد از تفسیر موضوعی قرآن به موضوع «ادب توحیدی انبیای الهی در قرآن کریم» پرداخته است.

بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، بهشتیان در باغ‌های پر نعمت الهی بر کرسی‌های خود می‌نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب می‌شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه می‌داند. این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمه‌ای است که مقربان خدا از آن می‌نوشند.

به نظر علامه طباطبایی بنابر توصیف قرآن کریم چشمه تسنیم از شراب رحیق برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می‌شود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم می‌نوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می‌شوند والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب، نمی‌تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار به دست آید.

تفسیر «تسنیم» از تفاسیر ارزشمند جهان اسلام است که طی بیش از ۴۰ سال کوشش و مجاهدت علمی - قرآنی آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی، فقیه، عارف، مفسر قرآن و از مراجع عظام تقلید برای فهم و تدبر بیش از پیش اهل اندیشه و قرآن نگاشته شده است. این تفسیر در شمار «تفاسیر قرآن به قرآن» جای دارد. روش مؤلف، ذکر آیه یا آیات مورد نظر و بررسی آنها طی چهار مرحله‌ است: «گزیده تفسیر»، «تفسیر آیه»، «لطایف و اشارات» و «بحث روایی». عنوان «تسنیم» مأخوذ از آیه ۲۷ سوره مبارکه مطففین در قرآن و نام چشمه‌ای در بهشت است.

از ويژگی‌های كمالات انسانی، شناخت حدّ موجودات و تلاش برای رعايت آن و نگه‌داری جانب افراط و تفريط است. اگر كسی دقيقاً مطابق با ضوابط وجودی هر موجودی با آن رفتار و ظرافت در گفتار و كردار را رعايت كند، در فرهنگ لغت و اجتماع «با ادب» خوانده می‌شود. از برجسته‌ترين جلوه‌های ادب، همانا ادب حضور در پيشگاه الهی است كه اصطلاحاً از آن به «ادب مع الله» ياد می‌شود.
انبيای الهی (عليهم‌السلام) اين طلايه‌داران كمال و زيبايی، با تعليم الهی به آداب كامله مؤدّب‌اند. آنان هم در مراتب طولي و هم در مراحل عرضی با يكديگر متفاوت‌اند. اقتضای اين تفاوت اين است كه شخص نبی يا رسول، ادب خاصی را با توجه به ويژگی‌های فردی و رسالتی خويش از پيشگاه الهی فراگيرد و با توجه به نبوت عام و خاص پيامبران (عليهم‌السلام)، ادب توحيدی آن‌ها نيز معنای عام و خاص دارد.
با توجه به اهميت اين موضوع، هيجدهمين جلد از سلسله ارزشمند «تفسير موضوعی قرآن كريم»، به ادب توحيدی انبيا (عليهم‌السلام) در قرآن اختصاص يافت و در دو بخش و هفت فصل، مطالب وزين ذيل را از ديده قرآن‌پژوهان می‌گذراند: مفهوم‌شناسی ادب، روش اسلام در تأديب، اسوه‌های ادب، ادب انبيای الهی، محورهای بحث ادب انبياء، بررسی تطبيقی ادب انبياء و...

تفسير «تسنيم» در تفسير هر آيه چهار مرحله را در نظر دارد: گزيده تفسير، تفسير آيه (مفردات)، اشارات و لطايف و بحث روايی كه شاخصه ممتاز اين تفسير است.

سرانجام و پس از انجام نگارش ۸۰ جلد از تفسیر «تسنیم» اسفندماه سال جاری در همایش بین‌المللی «تفسیر تسنیم» این گنجینه نورانی به روی اهل معرفت و قرآن گشوده خواهد شد.

ایکنا به انگیزه آشنایی بیشتر اهالی قرآن و حدیث با این تفسیر وزین، هر روز یک چشمه نورانی از این تفسیر را در «نسیم تسنیم» به روی مخاطبان گرامی خود می‌گشاید.

انتهای پیام

مطالب مرتبط

راهيابی انسان به هدايت قرآن

حيات حقيقی انسان در قرآن

سیرت الهی انسان در قرآن

مبانی و معیار معرفت در قرآن

بررسی و تبيين سيره رسول اكرم(ص) در قرآن

نعمت‌های بهشتی و اوصاف دوزخیان در قرآن

بیان ویژگی‌ها و خصایص زنده قرآن در تفسیر موضوعی تسنیم

سخن قرآن درباره شايستگان سكونت در سرزمين مقدس

سفيدرويی و سياه‌رويی حقيقی از نگاه قرآن

اثر تکوینی دوستی الهی به روایت قرآن