اوقات فراغت فرصتی طلایی برای رشد و شکوفایی است. وقتی از تعهدات روزمره و فشارهای کاری رها میشویم، ذهنی آزاد و زمانی برای خود داریم تا بتوانیم، علاقهمندیهای خود را کشف کنیم، یعنی اوقات فراغت میتواند زمینه مناسب برای پرورش استعدادها و علایق نهفته درونمان باشد. همچنین میتوانیم مهارتهای جدید بیاموزیم، خلاقیت خود را شکوفا و روابط اجتماعی خود را تقویت کنیم، به خودمان فکر کنیم تا به آرامش بیشتری دست یابیم و انرژی بیشتری برای فعالیتهای بهتر دریافت کنیم. با بهرهمندی هوشمندانه از اوقات فراغت میتوانیم پویاتر شویم.
ایکنا در راستای رسالت آگاهیبخشی، بستههای آموزشی برای خانوادهها در رابطه با موضوع «اوقات فراغت» تهیه کرده است تا کودکان و نوجوانان به ویژه والدین آنها را با اوقات فراغت و چگونگی بهرهگیری از این فرصت طلایی برای پویایی آشنا کند.
رضا تبریزی، نویسنده و پژوهشگر حوزه اوقات فراغت کودک و نوجوان در این درسگفتارها به بیان نکاتی مهمی در موضوع یاد شده میپردازد. در قسمت نهم از این مجموعه «فرصتهای ساماندهی اوقات فراغت» تبیین شده است که مشروح آن را در ادامه مشاهده میکنید.
امروز قصد داریم در مورد ماتریس SWOT، یعنی بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای حوزه سلامت کودکان و نوجوانان در ایران صحبت کنیم. این موضوع به چهار بخش تقسیم شده است و در بخش اول، درباره نقاط قوت برنامهریزی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان بحث خواهیم کرد.
یکی از نقاط قوتی که در این زمینه میتوان به آن اشاره کرد، نقش صنایع فرهنگی و صنایع نرم است. این صنایع در تولید برنامهها و محصولات خلاقانه در حوزه اوقات فراغت بسیار مؤثر هستند. زمانی که برنامهریزی اوقات فراغت به درستی انجام شود، صنایع نرم فرهنگی و صنایع خلاق میتوانند تولیدات پویاتر و بهتری داشته باشند. برای مثال، در حوزه تولید انیمیشن، بازیهای رومیزی، بازیهای دیجیتال و حتی سایر صنایع مرتبط، فعالیتهای مؤثرتری انجام میشود. این امر نشان میدهد که برنامهریزی اوقات فراغت نه تنها به توسعه صنایع کمک میکند، بلکه کارکردهای اوقات فراغت را نیز در قالب خدمات ارائهشده توسط مجموعههای مختلف گسترش میدهد.
برای نمونه، برخی تولیدکنندگان در حوزه اسباببازی فعالیت میکنند، اما این فعالیت متناسب با حوزه اوقات فراغت کودکان و نوجوانان نیست. بنابراین اگر محصولات خود را متناسب با نیازهای اوقات فراغت کودکان و نوجوانان طراحی کنند، میتوانند به بهینهسازی و ساماندهی این اوقات کمک کنند. این امر منجر به تولید محصولات خلاقانهتر و جدیدتر میشود که بازار صنایع خلاق را رونق میبخشد.
نکته بعدی، توسعه تشکلهای غیردولتی است. میتوانیم از گروهها و تشکلهای غیردولتی دعوت کنیم تا برنامههای متنوعی در حوزه اوقات فراغت برگزار کنند. همچنین، سرمایهگذارانی که علاقهمند به این حوزه هستند، میتوانند در زمینههایی مانند خانههای بازی، تمپارکها و پارکهای موضوعی فعالیتهای ویژهای انجام دهند. مخاطبان ما معمولاً به دنبال مکانهایی هستند که هر هفته بتوانند برای تفریح و سرگرمی به آنها مراجعه کنند.
یکی از برنامههای ویژه در حوزه اوقات فراغت، تبدیل فضاهای صرف غذا مانند رستورانها، کافهها و سایر مجموعهها به فضاهای فرهنگی است. این فضاها میتوانند ضمن ارائه خدمات غذایی، جنبههای فرهنگی و آموزشی را نیز دربرگیرند. به این ترتیب، خانوادهها میتوانند علاوه بر صرف غذا و تأمین انرژی، از فضای فرهنگی و آموزشی نیز بهرهمند شوند. این رویکرد، همان جنبه سرگرمآموزی است که پیشتر به آن اشاره کردیم.
مورد بعدی در برنامهریزی اوقات فراغت، توانمندسازی خانوادهها است. قطعاً باید روی آموزش خانوادهها در این حوزه تمرکز کنیم، زیرا بسیاری از آنها نیازمند یادگیری مهارتهایی هستند که در کودکی به آنها آموزش داده نشده است. این مهارتها شامل هدفگذاری، برنامهریزی و توسعه فردی است. خانوادهها باید بیاموزند که چگونه میتوانند فرزندان خود را سرگرم کنند، آنها را فعال نگه دارند و بر برنامههای آنها تأثیر مثبت بگذارند. علاوه بر این، خانوادهها با یادگیری این مهارتها، فرصت اجتماعیشدن را نیز تجربه میکنند. آنها میتوانند در کنار فرزندان خود، از فضاهای بیرونی نیز استفاده کنند و تجربیات مفیدی در زمینه تعاملات اجتماعی کسب کنند.
نکته آخر، تنوعبخشی به محصولات و خدمات است. بدون شک، زمانی که بتوانیم محصولات و خدمات جدیدی برای اوقات فراغت طراحی کنیم، میزان علاقهمندی خانوادهها و مخاطبان ما که کودکان و نوجوانان هستند، افزایش خواهد یافت. ایجاد نمونههای خلاقانه به خانوادهها کمک میکند تا از این خدمات و محصولات برای فرزندان خود استفاده کنند.
انتهای پیام