روزه شرط ایمان حداقلی در همه ادیان است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ایمانی مقدم، مسئول دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد، در سخنانی به مناسبت اولین روز ماه مبارک رمضان با محوریت آیه شریفه 183 بقره «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» از سلسله گفتارهای 30 شب 30 آیه که از سوی انجمن علمی علوم قرآن دانشگاه فردوسی مشهد در حال برگزاری است، با بیان اینکه این آیه خطاب به مؤمنان است، گفت: ایمان از مقولات تشکیکی و سلسله مراتبی است و بالاترین مرتبه ایمان، اعتقاد کامل به مراتب ولایت اولیای الهی و در مقام عمل، ترک محرمات و عمل به واجبات است. 

 

وی افزود: مراتب دانیه ایمان به تعبیر آیه 62 بقره إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ؛ یعنی مرتبه پایین ایمان همان است که پیروان ادیان مختلف یهودی و مسیحی و صابئی به خدا و آخرت ایمان دارند؛ شرط اینکه انسان به مرتبه ایمان ولو مرتبه دانی آن برسد روزه را مطرح فرموده است یعنی روزه، شرط رسیدن به مقام ایمان در همه ادیان توحیدی و الهی است که مصداق عمل صالح است.  

 

ایمانی مقدم با بیان اینکه روزه چه برای مؤمنان و چه پیروان سایر ادیان الهی واجب و به صورت تکلیف درآمده است، تصریح کرد: قرآن فرموده است که ما انسان را جز برای بندگی خلق نکرده‌ایم؛ البته این وضعیت ایده‌آل است. ابتدا که نماز تکلیف شد، 51 رکعت به جماعت تکلیف شد ولی پیامبر(ص) در معراج این مسئله را بر امت سخت دید لذا خداوند جماعت را به 17 رکعت تقلیل داد و بقیه را در قالب نوافل و مستحبات قرار داد و قید جماعت را هم از آن برداشت؛ روزه هم  در اصل مکلف به 60 روز روزه و اطعام 60 فقیر بودیم ولی خداوند این مقدار را کم کرده است.

 

مسئول دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه تکلیف اصلی، اطعام 60 فقیر و یا آزادکردن 60 برده بوده است، گفت: طبق روایتی از امام رضا(ع) در ذیل سوره مبارکه بلد فرمودند انسان‌ها وارد گردنه سخت شدند؛ این گردنه فَكُّ رَقَبَةٍ؛ أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ است. خداوند روزه را با کم‌کردن یک وعده غذایی وضع فرمود که باعث تقویت اراده از یکسو و مراقبت بر زبان و شهوت و سایر گناهان است. 

 

وی افزود: انسان اگر مراقبت بر روزه داشته باشد و آن را نعمت الهی و تخفیف از تکالیف دشوار بداند به مقام تقوا خواهد رسید؛ ما یک خوف و یک خشیت و یک تقوا داریم؛ خوف، ترس منفی و ناشی از جهل و عدم شجاعت در وجود انسان و نشانه ایستایی و عدم تحرک است. کسی که از تاریکی می‌ترسد باعث می‌شود کارهای خود را در تاریکی متوقف کند. خداوند براساس آیه شریفه: أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ، خوف را از مؤمنان برداشته است.

وی اضافه کرد: لذا اولیای الهی از شهادت و مرگ واهمه و ترسی نداشتند زیرا عالم به حقیقت مرگ بودند؛ اگر خوف هم به اولیاء الهی نسبت داده شده، ترس از روی آگاهی و بینش و معرفت است نه ترس از روی جهالت. اگر قصد ما سفر به یک شهر و کشور دیگر باشد برای رسیدن به پرواز زودتر حرکت می‌کنیم زیرا می‌ترسیم به پرواز نرسیم؛ این ترس از روی خشیت و خوف با آگاهی است زیرا اهمیت سفر و ارزش بلیت و شرایط هوایی را درک کرده و می‌دانیم که این خوف و ترس، مثبت و مایه رشد انسان است و تقوا، ملکه حاصل از این خشیت است که باعث رفتار انسان است.

 

استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه تقوا، همین صفت خشیت آگاهانه است که در وجود انسان نهادینه شده و به صورت ملکه درآمده است، اظهار کرد: تقوا از منظر حضرت علی(ع) مراتبی دارد؛ اول ترک محرمات و گناهان؛ دوم ترک و پرهیز از شبهات است زیرا او می‌ترسد با این شبهه به دامان محرمات بیفتد و مرحله دیگر ترک برخی مباحات است یعنی با اینکه اذن الهی دارد ولی انسان برای تقویت اراده خود از آن بهره می‌برد. 

 

وی با بیان اینکه فقه اصغر مشتمل بر محرمات، واجبات، مستحبات، مکروهات و مباحات است، افزود: فقه اکبر مراتب دشوارتری دارد یعنی فرد از برخی مباحات و مکروهات هم پرهیز دارد و مباحات هم باید در ذیل مستحبات و مطلوب الهی قرار گرفته باشد؛ شهید ثانی گفته است از مصادیق خسران، این است که انسان وقت خود را در مباحات و مکروهات بگذراند. 

 

مسئول دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه عدل روزه تکالیف سختی چون آزادکردن 60 برده و اطعام 60 فقیر است که با عنوان کفاره روزه مطرح می‌شود، افزود: خداوند این تکالیف سخت را برداشته و روزه را به جای آن قرار داده است و بر طبق آیه شریفه 62 بقره، شرط رسیدن به پایین‌ترین مراتب ایمان، روزه است لذا در همه ادیان واجب است.

 

وی تأکید کرد: تقوا هم ملکه حاصل از خشیت آگاهانه است و فرد متقی با اراده و درک خود از خداوند خشیت دارد و مرتکب گناه نمی‌شود و حتی مستحبات را در ذیل رضایت خدا انجام می‌دهد و از مکروهات هم پرهیز می‌کند.

 

وی اظهار کرد: اینکه در شب‌های دهه پایانی آخر ماه مبارک رمضان در برخی ادعیه تکرار شده است که خدایا ایمانی به من عطا کن که سراسر وجودم را فرابگیرد و ایمانی که هر نوع تردیدی را از من دور کند، این محصول همین روزه است؛ یعنی عالی‌ترین دعا در عالی‌ترین لحظات ماه مبارک این است که انسان به مقام ایمان و از مقام ایمان به یقین از یقین به تقوا برسد.