نقش سرگرمی در بهبود کیفیت زندگی + فیلم

اوقات فراغت، زمانی است که فارغ از مسئولیت‌های روزمره و کار‌های اجباری، به خودمان اختصاص می‌دهیم. این زمان نه تنها فرصتی برای استراحت و تجدید قواست، بلکه زمینه‌ای برای کشف علایق، پرورش خلاقیت و بهبود کیفیت زندگی است. این زمان می‌تواند به ما کمک کند تا از روزمرگی فاصله بگیریم و با انرژی بیشتری به چالش‌های زندگی بازگردیم.

درواقع، فراغت مؤثر رازی ساده، اما عمیق دارد و در میان نوجوانان از اهمیت چندبرابری برخوردار است؛ انتخاب فعالیت‌هایی که نه تنها ذهن و بدن را آرامش دهد، بلکه به رشد شخصی و خلاقیت آنان نیز منجر شود. فعالیت‌هایی مانند مطالعه، ورزش، هنر یا حتی قدم زدن در طبیعت می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای بازسازی روحیه و تقویت تمرکز عمل کند.

در ایام نوروز والدین و فرزندان، اوقات فراغت بیشتری در اختیار دارند؛ در همین راستا خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت آگاهی‌بخشی، مجموعه دوم آموزشی اوقات فراغت با عنوان «رازهای فراغت مؤثر» را تهیه کرده است تا کودکان و نوجوانان به ویژه والدین اوقات خوش‌تر و مفیدتری را سپری کنند.

رضا تبریزی، نویسنده و پژوهشگر حوزه اوقات فراغت کودک و نوجوان در این درس‌گفتار‌ها به بیان نکاتی مهمی در موضوع یاد شده می‌پردازد. در قسمت دوازدهم از این مجموعه «سرگرمی و بهبود زندگی» تبیین شده است که مشروح آن را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید:‌

در قسمت دوازدهم از مجموعه درس‌گفتار‌های اوقات فراغت، به بررسی آثار فرهنگی سرگرمی و غنی‌سازی اوقات فراغت می‌پردازیم. از خبرگزاری ایکنا و خانواده‌های محترم تشکر می‌کنم که این فرصت را در اختیار من قرار دادند تا بتوانم این مباحث را ارائه دهم. این درس‌گفتار‌ها به‌ویژه با توجه به تعطیلات نوروز و تابستان، می‌تواند تجربیات مفیدی برای خانواده‌ها و متولیان این حوزه داشته و کارگشا باشد.

در بسیاری از فرهنگ‌ها، مانند فلسفه ایکیگای در ژاپن، بر مشغول بودن و سرگرمی به‌عنوان بخشی از زندگی تأکید می‌شود، این فلسفه، همان شادی همیشه مشغول بودن است. در کشور ما نیز، اگرچه این موضوع به‌طور جدی مورد توجه قرار نگرفته است، در حالی که سرگرمی و مشغولیت می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر زندگی افراد داشته باشد. زمانی که ما سرگرم هستیم، در حال یادگیری مهارت‌ها، بازی یا انجام فعالیت‌های لذت‌بخش، به نوعی احساس رضایت و آرامش درونی پیدا می‌کنیم. حتی تحصیل و یادگیری نیز می‌تواند لذت‌بخش باشد، به‌شرطی که فرد آن را به‌عنوان بخشی از اوقات فراغت خود در نظر گیرد و با معیارهایی که در نظر دارد، از آن برای بهبود زندگی خود استفاده کند. این ساختار سرگرم کردن فرد توسط خود با برنامه‌هایی که نیاز دارد و از آنها لذت می‌برد، می‌تواند روتین مناسبی باشد.

برای مثال، در دهه 70 یک پروژه فرهنگی که در یکی از مساجد معروف تهران انجام دادیم که یک ساختمان دو طبقه به خانواده‌ها، به ویژه خانم‌ها، مادران و کودکان اختصاص داده شد. در این فضا، فعالیت‌هایی مانند خیاطی، گلدوزی و سایر مهارت‌ها به مادران و کودکان آموزش داده می‌شد. نتایج این پروژه نشان داد که حدود ۵۰ درصد از اختلافات خانوادگی کاهش یافت، چراکه افراد به‌طور مداوم مشغول بودند و فرصتی برای پرداختن به مسائل جنبی و منفی نداشتند. این مشغولیت، احساس رضایت درونی را در افراد ایجاد کرد و به آنها کمک کرد تا بر روی اهداف کوچک، اما مؤثر زندگی خود تمرکز کنند. وقتی کار فرهنگی انجام می‌دهیم، به دلیل دنبال کردن هدف، از آن لذت می‌بریم و احساس خوشایندی داریم.

اگر همین اهداف کوچک اما اثربخش و مستمر در زندگی افراد تعیین شود، می‌توانیم به مسائلی چون تنوع فرهنگی دست یابیم. سرگرمی و مشغولیت می‌تواند به ایجاد تنوع فرهنگی نیز کمک کند. برای مثال، در برخی از شهر‌ها برنامه‌های شاد و جشن‌های محلی برگزار می‌شود که می‌تواند الگویی برای سایر شهر‌ها باشد. این برنامه‌ها نه‌تنها شادی و نشاط را به جامعه تزریق می‌کنند، بلکه می‌توانند از بروز آسیب‌های اجتماعی مانند خودکشی و خودسوزی جلوگیری کنند. اگر فردی در زندگی خود نقاط مثبت و برنامه‌های شاد داشته باشد، ممکن است از تصمیمات ناگهانی و منفی منصرف شود. پس باید انگیزه برای زندگی و مشغول بودن را به وجود بیاوریم.

در توسعه فردی نیز بر شکرگزاری نعمت‌ها تأکید می‌شود. عمر و زمان، نعمت‌های ارزشمندی هستند که باید از آنها به‌درستی استفاده کنیم؛ چراکه برگشت‌ناپذیر است. در کشور ما ظرفیت جمعیتی بالایی وجود دارد، بیش از ۱۸ میلیون کودک و نوجوان و بیش از ۵۴ میلیون نفر از جمعیت، درگیر مسائل مربوط به اوقات فراغت هستند. اگر این ظرفیت که به سمت سالمندی می‌رود، به‌درستی پرورش نیابد، در آینده با مشکلاتی مانند بیماری‌های روانی و جسمی مواجه خواهیم شد که نه‌تنها برای خانواده‌ها، بلکه برای دولت نیز هزینه‌بر خواهد بود. به عنوان مثال اگر یک فرد، دچار بیماری سخت یا معلولیت شود، پنج خانواده را درگیر می‌کند و برای آنها مسائلی ایجاد می‌کند که آنها را از زندگی عادی دور می‌کند.

در پایان، از همه خانواده‌ها می‌خواهم که با برنامه‌ریزی دقیق، از اوقات فراغت خود و فرزندانشان به‌درستی استفاده کنند و برای هر روز برنامه مناسب داشته باشیم و روی شادی مشغول بودن به عنوان یک برنامه و شعار کار کنیم؛ چراکه این برنامه‌ریزی می‌تواند شامل یادگیری مهارت‌ها، سرگرمی، فعالیت‌های اجتماعی و خانوادگی باشد. بنیان اصلی کشورمان براساس خانواده است و خانواده‌ها می‌توانند با هدایت و ساماندهی اوقات فراغت فرزندان خود، نه‌تنها در ایام نوروز، بلکه در طول سال ۱۴۰۴ نیز گام‌های مؤثری در جهت بهبود کیفیت زندگی بردارند.